Formowanie się tożsamości w niestabilnych czasach

  • Anna I. Brzezińska Adam Mickiewicz University in Poznań, Institute of Psychology
  • Jan Cieciuch Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Institute of Psychology
Keywords: domeny tożsamości; formowanie się tożsamości; poczucie tożsamości; organizacja ja; osobowość autorska; postawy wobec globalizacji; wczesna i późna adolescencja; wczesna i późna dorosłość; kontekst społeczny i edukacyjny

Abstract

Proces dorastania, w tym formowania się tożsamości, różni się istotnie w stosunku do poprzednich pokoleń. Jest to konsekwencja między innymi przemian demograficznych i ekonomicznych, jakie zaszły w ostatnich latach tak w wymiarze lokalnym, jak i globalnym. Niniejsze wprowadzenie poświęcone jest przeglądowi tych zagadnień, a na ten numer Roczników składają się teksty szczegółowo poruszające wybrane kwestie. Niektórzy badacze identyfikują wśród młodych ludzi grupy charakteryzujące się tendencją do świadomego unikania podejmowania zobowiązań typowych dla osób dorosłych. Wyniki badań wskazują jednak na pozytywny wpływ podjęcia ról okresu dorosłości na spostrzeganie siebie jako dorosłego. Tożsamość człowieka kształtuje się od dzieciństwa, obejmując różne domeny. Na przełomie dzieciństwa i dorastania wraz ze wzrostem samoświadomości intensyfikuje się poszukiwanie informacji o sobie i swoim funkcjonowaniu oraz budowanie planów na przyszłość. Etap dorosłości to z kolei weryfikacja wcześniej dokonanych wyborów poprzez ponowne podjęcie działań eksploracyjnych tym intensywniejszych, im więcej znaczących zmian w otoczeniu jednostki.

References

Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood. A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. DOI: 10.1037/0003-066X.55.5.469
Arnett, J. J. (2001). Conceptions of the transition to adulthood: Perspectives from adolescence through midlife. Journal of Adult Development, 8, 133-143. DOI: 10.1023/A:1026450103225
Berzonsky, M. D. (2012). A social-cognitive perspective on identity construction. W: S. J. Schwartz, K. Luyckx i V. L. Vignoles (red.), Handbook of identity theory and research (s. 55-76). New York, Heidelberg, Dordrecht, London: Springer.
Berzonsky, M. D., Soenens, B., Luyckx, K., Smits, I., Papini, D. R. i Goossens, L. (2013). Development and validation of the revised Identity Style Inventory (ISI-5): Factor structure, reliability, and validity. Psychological Assessment, 25(3), 893-904.
Błachnio, A. i Obuchowski, K. (2011). Teoria osobowości autorskiej i Kwestionariusz POA. W: W. Zeidler (red.), Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy (s. 161-189). Warszawa: Vizja Press & IT.
Brygoła, E. (2016). Procesy formowania się tożsamości osobistej a właściwości osobowości autorskiej. Roczniki Psychologiczne, 19(2), 365-382.
Brzezińska, A. I., Czub, T., Hejmanowski, Sz., Piotrowski, K., Kaczan, R., Rękosiewicz, M. (2012). The determinants of identity formation during the transition from adolescence to adulthood. Culture and Education, 5(91), 5-27.
Brzezińska, A. I., Czub, T., Nowotnik, A. i Rękosiewicz, M. (2012). Supporting Polish youth in entering into adulthood. Discussion on the margins of the “Youth of 2011 Report”. Culture and Education, 5(91), 244-257.
Brzezińska, A. I. i Piotrowski, K. (2016). Zmiana tożsamości w kontekście edukacyjnym: badania podłużne uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Roczniki Psychologiczne, 19(2), 257-276.
Bynner, J. (2005). Rethinking the youth phase of the life course: The case for emerging adulthood. Journal of Youth Studies, 8(4), 367-384.
Côté, J. E. (2000). Arrested adulthood: The changing nature of maturity and identity. New York: New York University Press.
Erikson, E. H. (1950). Childhood and society. New York: Norton.
Hatano, K., Sugimura, K. i Crocetti, E. (2016). Looking at the dark and bright sides of identity formation: New insights from adolescents and emerging adults in Japan. Journal of Adolescence, 47, 156-168.
Jarmakowski, T. (2011). Rola myślenia ruminacyjnego w podatności na wyuczoną bezradność. Studia Psychologiczne, 49(1), 61-72.
Kłym-Guba, M. i Cieciuch, J. (2016). Dynamika poszukiwania tożsamościowego w różnych domenach we wczesnej adolescencji: wyniki badań podłużnych. Roczniki Psychologiczne, 19(2), 221-237.
Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I. i Goosens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: Extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 58-82.
Luyckx, K., Schwartz, S. J., Goossens, L. i Pollock, S. (2008). Employment, sense of coherence and identity formation: Contextual and psychological processes on the pathway to sense of adulthood. Journal of Adolescent Research, 23(5), 566-591.
Luyckx, K., Seiffge-Krenke, I., Schwartz, S. J., Crocetti, E. i Klimstra, T. A. (2014). Identity configurations across love and work in emerging adults in romantic relationships. Journal of Applied Developmental Psychology, 35, 192-203.
Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego-identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 551-558. DOI: 10.1037/h0023281
Morsunbul, U., Crocetti, E., Cok, F. i Meeus, W. (2016). Identity statuses and psychosocial functioning in Turkish youth: A person-centered approach. Journal of Adolescence, 47, 145-155.
Pilarska, A. (2016). Wielość ról a poczucie tożsamości u kobiet we wczesnym i późniejszym okresie dorosłości. Roczniki Psychologiczne, 19(2), 333-348.
Schwartz, S. J. (2001). The evolution of Eriksonian and neo-Eriksonian identity theory and research: a review and integration. Identity: An International Journal of Theory and Research, 1(1), 7-58.
Senejko, A. i Łoś, Z. (2016). Postawy wobec globalizacji a style tożsamości. Roczniki Psychologiczne, 19(2), 297-314.
Smykowski, B. (2016). Efekty kryzysów rozwojowych dzieciństwa i dorastania jako kapitał psychologiczny u progu dorosłości. W: A. I. Brzezińska i W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość (s. 75-104). Poznań: Wydawnictwo WNS UAM.
Tagliabue, S., Crocetti, E. i Lanz, M. (2015). Emerging adulthood features and criteria for adulthood: Variable- and person-oriented approaches. Journal of Youth Studies, 19(3), 374-388.
Published
2019-04-05
Section
Articles