Identyfikacja odpowiadania losowego lub nieuważnego w kwestionariuszu na przykładzie NEO-FFI

Krzysztof Fronczyk

Krzysztof Fronczyk Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie, Wydział Psychologii

Abstract

W artykule zaprezentowano dwa mało znane wskaźniki odpowiadania losowego lub nieuważnego: indeks sabotowania Cattella oraz wskaźnik indywidualnego losowego wyniku oczekiwanego. Oba wskaźniki służą do identyfikacji osób, które w kwestionariuszach wielowymiarowych udzielają odpowiedzi niezwiązanych z treścią pytań, np. odpowiedzi losowych. Weryfikacja trafności tych wskaźników polegała na sprawdzeniu, w jakim stopniu pozwalają one odróżnić wyniki rzeczywiste uzyskane w kwestionariuszu NEO-FFI od danych losowych wygenerowanych przez komputer. W badaniu wzięły udział 943 osoby oraz wykorzystano wygenerowane losowo odpowiedzi, symulujące odpowiedzi 1000 osób. Okazało się, że na podstawie obu wskaźników jednocześnie, przy użyciu regresji logistycznej, możliwe było dość dobre odróżnienie danych rzeczywistych od losowych (poprawna identyfikacja w 86% wszystkich wyników). Wynik ten jest dość wysoki, biorąc pod uwagę, że być może część osób wypełniających kwestionariusz NEO-FFI mogła również w rzeczywistości odpowiadać losowo.

References

Archer, R. P. i Elkins, D. E. (1999). Identification of random responding on the MMPI-A. Journal of Personality Assessment, 73, 407-421.
Baer, R. A., Ballenger, J., Berry, D. T. R. i Wetter, M. W. (1997). Detection of random responding on the MMPI-A. Journal of Personality Assessment, 68, 139-151.
Baer, R. A., Kroll, L. S., Rinaldo, J. i Ballenger, J. (1999). Detecting and discriminating between random responding and overreporting on the MMPI-A. Journal of Personality Assessment, 72, 308-320.
Beach, D. A. (1989). Identifying the random responder. The Journal of Psychology, 123, 101-103.
Cattell, R. B., Eber, H. W. i Tatsuoka, M. M. (1970). Handbook for the Sixteen Personality Factor Questionnaire (16PF). Champaign, IL: IPAT.
Ćwik, J. i Mielniczuk, J. (2009). Statystyczne systemy uczące się. Ćwiczenia w oparciu o pakiet R. Warszawa: Oficyna Wydawnicza PW.
Evans, R. G. i Dinning, W. D. (1983). Response consistency among high F scale scorers on the MMPI. Journal of Clinical Psychology, 39, 246-248.
Fong, D. Y. T., Ho, S. Y. i Lam, T. H. (2010). Evaluation of internal reliability in the presence of inconsistent responses. Health and Quality of Life Outcomes, 8, 27.
Haertzen, C. A. i Ross, F. E. (1978). Using four chance profiles to estimate carelessness. Psychological Reports, 41, 1079-1087.
Irvine, M. J. i Gendreau, P. (1974). Detection of the fake ‘good’ and ‘bad’ response on the sixteen personality factor inventory in prisoners and college students. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 465-466.
Karabatsos, G. (2003). Comparing the aberrant response detection performance of thirty-six person-fit statistics. Applied Measurement in Education, 16, 277-298.
Kądalska, E. i Fronczyk, K. (2006). Motywy wyboru studiów licencjackich na kierunku pielęgniarstwo w Polsce. Pielęgniarstwo XXI wieku, 1-2, 111-115.
Krysicki, W., Bartos, J., Dyczka, W., Królikowska, K. i Wasilewski, M. (2007). Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nichols, D. S. i Greene, R. L. (1997). Dimensions of deception in personality assessment: The example of the MMPI-2. Journal of Personality Assessment, 68, 251-266.
Nichols, D., Greene R. i Schmolck, P. (1989). Criteria for assessing inconsistent patterns of item endorsement on the MMPI: Rationale, development, and empirical trials. Journal of Clinical Psychology, 45, 239-250.
O’Dell, J. W. (1971). Method for detecting random answers on personality questionnaires. Journal of Applied Psychology, 55, 380-383.
Paluchowski, W. J. (1983). Źródła zakłóceń w kwestionariuszowym badaniu osobowości i ich kontrola W: W. J. Paluchowski (red.), Z zagadnień diagnostyki osobowości (s. 249-271). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pinsoneault, T. B. (2002). A variable response inconsistency scale and a true response inconsistency scale for the Millon Adolescent Clinical Inventory. Psychological Assessment, 14, 320-330.
Pinsoneault, T. B. (2005). Detecting random, partially random, and nonrandom Minnesota Multiphasic Personality Inventory-Adolescent protocols. Psychological Assessment, 17, 476-480.
Ross, F. E. i Haertzen, C. A. (1979). The use of chance profiles for detecting carelessness: The effect of determining the true response rate from items in scales. Journal of Psychology, 101, 27-35.
Van Ijzendoorn, M. H. (1984). Answers without questions: A note on response style in questionnaires. Perceptual and Motor Skills, 59, 827-831.
Zawadzki, B. (2006). Kwestionariusze osobowości: strategie i procedura konstruowania. Warszawa: Scholar.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P. i Śliwinska, M. (1998). Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Zieliński, A. (2008). Błąd klasyfikacji w badaniach epidemiologicznych. Przegląd Epidemiologiczny, 62(2), 461-470.