Zabytkowe części składowe i przynależności a przedmiot wpisu do rejestru zabytków – uwagi de lege lata i de lege ferenda

Monika Drela

doi:10.18290/rnp.2017.27.3-2

Monika Drela Uniwersytet Wrocławski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp.2017.27.3-2

Słowa kluczowe: wyposażenie świątyń; zabytek ruchomy; część składowa zabytku nieruchomego; przynależność; łączny wpis do rejestru zabytków

Abstrakt

Niniejszy artykuł ma na celu analizę przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotyczących zabytków ruchomych w kontekście przedmiotu wpisu do rejestru zabytków według obecnie obowiązującego stanu prawego, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących rzeczy ruchomych. Autorka przedstawia rozważania na temat statusu rzeczy ruchomej w prawie cywilnym jako rzeczy samoistnej, części składowej lub przynależności innej rzeczy w celu ukazania różnicy pomiędzy zabytkiem ruchomym a częścią składową zabytku nieruchomego. Obecnie rozróżnienie to jest szczególnie problematyczne w praktyce w obszarze wpisu do rejestru zabytków sztuki sakralnej stanowiącej wyposażenie lub ozdoby świątyń. Nie jest zgodna z prawem praktyka wpisywania zdobień ścian i innych płaszczyzn budynków do rejestru zabytków ruchomych, lecz należałoby je ujmować jako wyposażenie stałe zabytków nieruchomych (co dotyczy głównie świątyń) jednym wpisem – jako części składowych lub przynależności łącznie z zabytkiem nieruchomym. Sformułowane uwagi mogą być podstawą do dalszych prac legislacyjnych w zakresie propozycji treści przepisów prawnych ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Końcowa część artykułu dotyczy ochrony folkloru (niematerialnego dziedzictwa kulturowego) poprzez wpis zabytków ruchomych do rejestru zabytków łącznie z zabytkiem nieruchomym jako rzeczy ruchomych stanowiących przynależności określonego miejsca.

Bibliografia

Drela Monika: Własność zabytków, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2003.

Dybowski Tadeusz: Ochrona własności w polskim prawie cywilnym, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1969.

Gredka Iwona, Gwoździewicz–Matan Paulina: Obrót zabytkami, analiza prawnoporównawcza na podstawie prawa włoskiego, francuskiego, niemieckiego i angielskiego, [w:] Ochrona Zabytków ruchomych w wybranych obcych systemach prawnych, Raport przygotowany w ramach „Raportu stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce” w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. P. Stec, Opole 2015, s. 61-92.

Gredka Iwona: Ubezpieczenia dóbr kultury w muzeach i zbiorach prywatnych, Kraków: Wydawnictwo Universitas 2013.

Grzybowski Stefan: Rozdział XI. Przedmioty stosunków prawnych, [w:] System Prawa Cywilnego, t. I: Część ogólna, red. S. Grzybowski, Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985, s. 410-472.

Jakubowski Olgierd: Wywóz i przywóz zabytków ruchomych, [w:] Raport dotyczący stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce, przygotowany w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. K. Zeidler, Gdańsk 2016, s. 231-262.

Jamot Francis, Marx Jean, Martine Audibert [i in.]: La protection des immeubles au titre des Monuments historiques 2003, www.culture.gouv.fr [dostęp: 20.04.2017].

Katner Wojciech J: Rozdział XVII. Przedmioty stosunków prawnych, [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, t. I, red. M. Safjan, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2012, s. 1291-1384.

Pasierb Janusz S.: Ochrona zabytków sztuki kościelnej, wyd. popr. i uzup. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami 1995.

Przyborowska–Klimczak Anna: Międzynarodowa ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego vol. 3 (2005), s. 5-21.

Rudnicki Stanisław: Komentarz do art. 45 k.c., [w:] Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2003, s. 172-176.

Sienkiewicz Tomasz: Administracyjnoprawne warunki ingerencji administracji publicznej w sposób korzystania z obiektów sakralnych Kościoła Katolickiego wpisanych do rejestru zabytków, Studia z Prawa Wyznaniowego t. 16 (2013), s. 301-331.

Trzciński Maciej: Ochrona ruchomych zabytków archeologicznych, [w:] Raport dotyczący stanu ochrony prawnej oraz kierunków zmian w zakresie prawnej ochrony zabytków ruchomych w Polsce, przygotowany w ramach realizacji Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2014-2017 dla Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, red. K. Zeidler, Gdańsk 2016, s. 87-113.

Wasilkowski Jan: Prawo rzeczowe w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1957.

Zeidler Kamil: Wartość zabytku jako kategoria normatywna, [w:] Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. II, red. W. Szafrański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2008, s. 37-48.