Odpowiedzialność karna artysty za przestępstwo obrazy uczuć religijnych
Abstrakt
Artykuł dotyczy możliwości wyłączenia odpowiedzialności karnej artystów za zachowanie realizujące znamiona przestępstwa obrazy uczuć religijnych, a będące przejawem ich ekspresji twórczej. Analizie poddano zaprezentowane dotychczas koncepcje tzw. pozaustawowego kontratypu sztuki. Omówiono również znaczenie przysługującego dziennikarzom uprawnienia do publikowania ujemnych ocen działalności twórczej, zawodowej lub publicznej i jego wpływ na ocenę karalności zachowania obrażającego uczucia religijne. Odniesiono się także do możliwości powołania się, w przypadku przestępstwa obrazy uczuć religijnych, na tzw. kontratyp zgody pokrzywdzonego, w szczególności w sytuacji, gdy pokrzywdzony rozmyślnie i dobrowolnie zapoznaje się z treściami obrażającymi jego uczucia religijne. Rozważanie dogmatyczne uzupełniono prezentacją wyroków sądowych dotyczących analizowanych kwestii.
Bibliografia
Bieczyński Mateusz Maria: Prawne granice wolności i twórczości artystycznej w zakresie sztuk wizualnych, Warszawa: Wolters Kluwer 2011.
Brzozowski Paweł: Podstawa prawna odmowy wszczęcia (umorzenia) postępowania karnego w sytuacji wystąpienia pozaustawowego kontratypu, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 835 (2014), s. 197-211.
Budyń-Kulik Magdalena, Kulik Marek: Wolność działalności artystycznej jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną, [w:] Prawnokarne aspekty wolności: materiały z konferencji, Arłamów16-18 maja 2005 r., red. M. Mozgawa, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2006, s. 233-249.
Cieślak Wojciech: Kontratyp swobody artystycznej w oczach praktyka, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 181-188.
Ćwiąkalski Zbigniew: Komentarz do art. 256 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. A. Zoll, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 1378-1386.
Gardocka Teresa: Czy w polskim prawie karnym potrzebny jest kontratyp sztuki?, Palestra 1-2 (2015), s. 24-30.
Garlicki Lech: Komentarz do art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, [w:] Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Komentarz do art. 1-18, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa: C.H. Beck 2010, s. 583-648.
Hałas Radosław: Pojęcie kontratypu i rodzaje kontratypów (Rozdział III § 25), [w:] Prawo karne, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa: C.H. Beck 2015, s. 121-122.
Janyga Wojciech: Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym w świetle współczesnego pojmowania wolności sumienia i wyznania, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2010, s. 209-220.
Kiereś Henryk: Spór o sztukę. Pomiędzy moralnością a prawem, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 19-33.
Kłączyńska Natalia: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa: Wolters Kluwer 2014, s. 497-514.
Kozłowska-Kalisz Patrycja: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2014, s. 497-514.
Kubiak Rafał: Czy istnieje „kontratyp zwyczaju”, Prokuratura i Prawo 7-8 (2015), s. 82-110.
Kulesza Witold: Pochwalanie faszyzmu i komunizmu w świetle prawa karnego (uwagi „de lege praevia, lata et ferenda”), [w:] Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Materiały z konferencji naukowej, Lublin, 26-27 września 2011 roku, red. A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2011, s. 99-119.
Kuspit Donald: Koniec sztuki, przekł. J. Borowski, Gdańsk: Muzeum Narodowe 2006.
Majewski Jarosław: Okoliczności wyłączające bezprawność czynu a znamiona subiektywne, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 19-41.
Moryc Cyprian: Odpowiedzialność artysty za przekaz twórczy, [w:] Odpowiedzialność karna artysty za obrazę uczuć religijnych, red. F. Ciepły, Warszawa: Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris 2014, s. 56-78.
Mozgawa Marek: Rozdział III Okoliczności wyłączające bezprawność, [w:] Prawo karne materialne – część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2011, s. 256-270.
Nalewajko Justyna Joanna, Kubiak Rafał: Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność, Palestra 8-9 (2000), s. 31-43.
Paprzycki Rafał, Kazus „Nergala”. Kilka uwag na temat przestępstwa obrazy uczuć religijnych w związku z procesem oskarżonego muzyka Adama Darskiego, Themis Polska Nova 2 (5) 2013, s. 221-233.
Paprzycki Rafał: Jak znieważyć przedmiot czci religijnej. Rozważania na temat znamienia „znieważenia” przedmiotu czci religijnej przestępstwa obrazy uczuć religijnych – art. 196 k.k., Themis Polska Nova 2 (3) 2012, s. 95-109.
Piskorski Justyn: Kontratyp sztuki?, [w:] Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. I, red. W. Szafrański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2007, s. 165-172.
Piskorski Justyn: Volenti non fit iniuria – niedoceniana czy przeceniana zasada prawa karnego?, [w:] Zgoda pokrzywdzonego, red. R. Zawłocki, Warszawa: C.H. Beck 2011, s. 13-28.
Spotowski Andrzej: Zezwolenie uprawnionego i zgoda pokrzywdzonego a odpowiedzialność karna, Państwo i Prawo 3 (1972), s. 81-87.
Warylewski Jarosław: Pasja czy obraza uczuć religijnych? Spór wokół art. 196 Kodeksu karnego, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005, s. 367-383.
Warylewski Jarosław: Prawnokarne uwarunkowania wolności w zakresie ekspresji seksualnej oraz twórczości (m.in. artystycznej, naukowej i dziennikarskiej, [w:] Prawnokarne aspekty wolności: materiały z konferencji, Arłamów 16-18 maja 2005 r., red. M. Mozgawa, Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2006, s. 89-106.
Wiak Krzysztof: Komentarz do art. 256 k.k., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, C.H. Beck, Warszawa 2017, s. 1170-1173.
Wojciechowska Janina: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-221, t., red. A. Wąsek, Warszawa: C.H. Beck 2004, s. 733-736.
Wolter Władysław: O kontratypach i braku społecznej szkodliwości czynu, Państwo i Prawo 10 (1963), s. 502-511.
Wróbel Włodzimierz: Komentarz do art. 196 k.k., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 657-664.
Zoll Andrzej, Uwagi wprowadzające do rozdziału III Wyłączenie odpowiedzialności karnej, [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. A. Zoll, Warszawa: Wolters Kluwer 2007, s. 395-400.
Zoll Andrzej: „Pozaustawowe” okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną w świetle konstytucyjnej zasady podziału władzy, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005, s. 425-438.
Ziółkowski Michał: Komentarz do wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z 12 czerwca 2007 r., http://www.prawaczlowieka.edu.pl/index.php?dzial=komentarze&komentarz=c8306ae139ac98f432932286151dc0ec55580eca-c0 [dostęp: 5.01.2017].
Copyright (c) 2017 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
