Toward New Focus on Retributive Justice. Reflections on Background of Passive Subject of Crime
Abstrakt
Nowe spojrzenie na sprawiedliwość retrybutywną. Rozważania na tle koncepcji biernego podmiotu przestępstwa
W artykule podjęto próbę nowego spojrzenia na retrybutywizm. Punkt wyjścia dla prezentowanej idei stanowi koncepcja biernego podmiotu przestępstwa. Wydaje się bowiem, że retrybutywizm wobec wyczerpania środków do jego argumentacji wymaga nowej podbudowy. Stąd postuluje się zestawienie teorii retrybutywnego karania z koncepcją podkreślającą znaczenie ofiary przestępstwa w jej materialnoprawnym ujęciu. Prawo karne potrzebuje uzasadnienia dla publicznej reakcji, którą stanowi kara z uwzględnieniem pomiotu biernego, tj. tego, czyje dobra prawne, będące przedmiotem ochrony norm prawa karnego materialnego, zostały bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. To ofiara cierpi wskutek przestępstwa i dlatego też wymaga szczególnego podejścia, zwłaszcza ze strony odpowiednich organów państwowych. Jednocześnie jest ona podmiotem, który może posiadać istotne znaczenie w kontekście ustalenia tego, na co sprawca zasługuje, także w perspektywie sądowego wymiaru kary. Ofiara przestępstwa jest więc istotnym czynnikiem, abstrahując nawet od kompensacyjnej funkcji prawa karnego. Kluczowe miejsce w tym kontekście zajmuje koncepcja biernego podmiotu przestępstwa, która może zostać zestawiona spójnie z retrybutywizmem. Nie jest ona bowiem względem niego teorią sprzeczną, a wręcz przeciwnie, w wielu aspektach pozostaje z nią zbieżna i stanowi istotne dopełnienie, niejednokrotnie kluczowe dla uzasadnienia sensu retrybutywnego karania.
Bibliografia
Aimonetto Maria Gabriella: Persona offesa dal reato, [in:] Enciclopedia del diritto, vol. XXXIII, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1983, p. 318-333.
Antolisei Francesco: L’offesa e il danno nel reato, Istituto Italiano d’Arti Grafiche, Bergamo 1930.
Antolisei Francesco, Conti Luigi: Istituzioni di diritto penale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 2000.
ashworth Andrew: Punishment and Compensation: Victims, Offenders and the State, “Oxford Journal of Legal Studies” 1986, vol. 6, no. 1, p. 86-122.
Bedau Hugo Adam: Retribution and the Theory of Punishment, “The Journal of Philosophy” 1978, vol. 75, no. 11, p. 601-620.
Bertolino Marta: Il reo e la persona offesa. Il diritto penale minorile, [in:] Carlo F. Grosso, Tullio Padovani, Antonio Pagliaro (eds.), Trattato di diritto penale. Parte generale, t. I, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 2009.
Bettiol Giuseppe, Mantovani Luciano Pettoello: Diritto penale. Parte Generale, CEDAM – Casa Editrice dott. Antonio Milani, Padova 1986.
Corlett J. Angelo: Making More Sense of Retributivism: Desert as Responsibility and Proportionality, “Philosophy” 2003, vol. 78, no. 304, p. 279-287.
Corlett J. Angelo: Making Sense of Retributivism, “Philosophy” 2001, vol. 76, no. 295, p. 77-110.
Correra Michele M., Riponti Danilo: La vittima nel sistema italiano della giustizia penale. Un approccio criminologico, CEDAM – Casa Editrice dott. Antonio Milani, Padova 1990.
Cottingham John: Varieties of Retribution, “The Philosophical Quarterly” 1979,
vol. 29, no. 116, p. 238-246.
Cresti Marco: Contributo allo studio della tutela degli interessi diffusi, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1992.
De vita Alberto: I reati a soggetto passivo indeterminato. Oggetto dell’offesa e tutela processuale, Jovene Editore, Napoli 1999.
Feuerbach Paul Johann Anselm von: Lehrbuch des gemeinen in Deutschland gűltigen peinlichen Rechts, Georg Friedrich Heyer, Giessen 1840.
Fiandaca Giovanni, Musco Enzo: Diritto penale. Parte generale, Zanichelli editore, Bologna 2007.
Fiore Carlo, Fiore Stefano: Diritto penale. Parte generale, UTET Giuridica, Torino 2008.
Fletcher George P.: The Place of Victims in the Theory of Retribution, “Buffalo Criminal Law Review” 1999, vol. 3, no. 1, p. 51-63.
Flora Giovanni, Azzaroli Fabio: L’elemento oggettivo del reato, [in:] Giovanni Flora, Paolo Tonini (eds.), Nozioni di diritto penale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1997.
Frosali Raul Alberto: Soggetto passivo del reato [in:] Novissimo Digesto Italiano, vol. XVII, Unione Tipografico – Editrice Torinense, Torino 1970.
Garofoli Roberto: Manuale di Diritto Penale. Parte generale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 2003.
Gianniti Francesco: L’oggetto materiale del reato, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1966.
Giarda Angelo: La persona offesa dal reato nel processo penale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1971.
Golash Deirdre: Punishment: An Institution in Search of a Moral Grounding, [in:] Christine T. Sistare (ed.), Punishment: Social Control and Coercion, Peter Lang Publishing New York–Washington–D.C./Baltimore–Bern–Frankfurt am Main–Berlin–Vienna–Paris 1996, p. 11-28.
Goldman Alan H.: Toward a New Theory of Punishment, “Law and Philosophy” 1982, vol. 1, iss. 1, p. 57-76.
Gualtieri Piero: Soggetto passivo, persona offesa e danneggiato dal reato: profili differenziali, “Rivista italiana di diritto e procedura penale” 38 (1995), p. 1071-1088.
Hampton Jean: An Expressive Theory of Retribution, [in:] Wesley Cragg (ed.), Retributivism and its critics: Papers of the special Nordic conference held at the University of Toronto 25-27 June 1990, Franz Steiner Verlag Stuttgart, Stuttgart 1992, p. 1-25.
Hampton Jean: The retributive idea, [in:] Jeffrie G. Murphy, J. Hampton (eds.), Forgiveness and Mercy, Cambridge University Press, Cambridge 1988, p. 111-161.
Hanna Nathan: Say What? A Critique of Expressive Retributivism, “Law and Philosophy” 2008, vol. 27, iss. 2, p. 123-150.
Hołyst Brunon: The Scope, Tasks, and Aim of Penal Victimology, [in:] Hans J. Schneider (ed.), The Victim in International Perspective, Walter de Gruyter, Berlin–New York 1982, p. 80-86.
Mantovani Ferrando: Diritto penale. Parte generale, CEDAM – Casa Editrice dott. Antonio Milani, Padova 2009.
Manzini Vincenzo: Istituzioni di diritto penale italiano. Parte generale, vol. I, CEDAM – Casa Editrice dott. Antonio Milani, Padova 1949.
Marinucci Giorgio: Il diritto penale messo in discussione, “Rivista italiana di diritto e procedura penale” 45 (2002), p. 1040-1047.
Moore Michael: Victims and Retribution: A Reply to Professor Fletcher, “Buffalo Criminal Law Review” 1999, vol. 3, no. 1, p. 65-89.
Murphy Jeffrie G.: Getting Even: The Role of the Victim, “Social Philosophy & Policy” 1990, vol. 7, iss. 2, p. 209-225.
Musotto Giovanni: Diritto penale. Parte generale, vol. I, Pantea, Milano 1953.
Nuvolone Pietro: La vittimologia: Aspetti giuridici, [in:] Franco Ferracuti, Francesco Bruno, Maria C. Giannini (eds.), Trattato di criminologia, medicina criminologica e psichiatria forense, vol. III: La criminologia e il diritto penale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano1987, p. 89-103.
Nuvolone Pietro: La vittima nella genesi del delitto, “Indice penale” 7 (1973), p. 640-644.
O’hear Michael M.: Victims and Criminal Justice: What’s Next?, “Federal Sentencing Reporter” 2006, vol. 19, no. 2, p. 83-90.
Pagliaro Antonio: La rilevanza della vittima nel diritto penale sostanziale, [in:] La vittima del reato. Questa dimenticata. Tavola rotunda nell’ambito della conferenza annuale della ricerca (Roma, 5 dicembre 2000), Academia Nazionale dei Lincei, Roma 2001, p. 29-42.
Pagliaro Antonio: Principi di diritto penale. Parte generale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 1996.
Pagliaro Antonio: Ardizzone Salvatore, Sommario del diritto penale italiano. Parte generale, Dott. A. Giuffrè Editore, Milano 2006.
Petrocelli Biagio: Principi di diritto penale, vol. I, Casa Editrice dott. Eugenio Jovene, Napoli 1955.
Pisapia Gian Domenico: Istituzioni di diritto penale. Parte generale e parte speciale, cedam – Casa Editrice dott. Antonio Milani, Padova 1975.
Santoro Arturo: Manuale di diritto penale, vol. I, Unione Tipografico – Editrice Torinense, Torino 1958.
Scheb John M., Scheb John M. II: Criminal law and procedure, Wadsworth, Belmont 2013.
Shafer-Landau Russ: The Failure of Retributivism, “Philosophical Studies” 1996, vol. 82, iss. 3, p. 289-316.
Slattery Brian: The Myth of Retributive Justice, [in:] Wesley Cragg (ed.), Retributivism and its critics: Papers of the special Nordic conference held at the University of Toronto 25-27 June 1990, Franz Steiner Verlag Stuttgart, Stuttgart 1992, p. 27-34.
Smarzewski Marek: Podmiot bierny przestępstwa na tle włoskiego prawa karnego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
Zaibert Leo: The Ideal Victim, “Pace Law Review” 2008, vol. 28, iss. 4, p. 885-903.
Copyright (c) 2015 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
