Teaching of Religion in the System of Public Education and Equality of Religious Organizations
Abstrakt
Nauka religii w publicznym systemie edukacji a równouprawnienie związków wyznaniowych
Prawo do organizowania lekcji religii w przedszkolach i szkołach publicznych w Polsce mają związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej. Prawo to bierze swoją genezę w prawie rodziców do wychowania swoich dzieci zgodnie ze swoim światopoglądem o charakterze religijnym. Trzeba zaznaczyć, że realizacja uprawnienia związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej musi być zgodna z konstytucyjną zasadą równouprawnienia tych podmiotów.
Niektórzy przedstawiciele doktryny prawa wyznaniowego podają w wątpliwość zgodność z zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych poszczególnych rozwiązań prawnych dotyczących organizowania lekcji religii w szkole publicznej. Do takich należy zaliczyć: określenie kwalifikacji nauczycieli religii, tworzenie programów nauczania religii, limity uczniów wymagane do zorganizowania lekcji religii oraz prawo do zwolnienia uczniów z zajęć szkolnych na odbycie rekolekcji wielkopostnych.
Dokonane analizy rozwiązań prawnych dotyczących prawa związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej pozwalają stwierdzić, że są one zgodne z konstytucyjną zasadą równouprawnienia tych podmiotów.
Bibliografia
Balodis Ringolds: Państwo i kościół w Łotwie, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 243-261.
Bar Wiesław: Edukacja katolicka w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, [in:] Artur Mezglewski (ed.), Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 16-18 maja 2006), Wydawnictwo KUL, Lublin 2007, pp. 319-330.
Barzycka-Banaszczyk Małgorzata: Kodeks pracy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2004.
Bielecki Marek: Prawa rodziców w systemie oświaty, „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 3(2007), z. 1, pp. 281-303.
Borecki Paweł: Dylematy konstytucyjności prawnych zasad nauczania religii i etyki w szkole, PiP 2008, No. 7, pp. 63-72.
Borecki Paweł: Konstytucyjność regulacji szkolnej nauki religii (głos w dyskusji), „Studia Prawnicze” 2008, z. 2, pp. 31-40.
Borecki Paweł: Konstytucyjność wliczania stopnia z religii do średniej ocen szkolnych, PiP 2007, No. 9, pp. 35-42.
Borecki Paweł: Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 10 (2007), pp. 115-160.
Borecki Paweł, Pietrzak Michał: Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2003 r. (sygn. Akt K 13/02), „Przegląd Sejmowy” 2003, No. 5, pp. 96-113.
Brenner Michael: Wolność religijna i wychowanie w Europie Zachodniej, [in:] Józef Krukowski, Otto Theisen (eds.), Kultura i prawo, t. III: Materiały II Międzynarodowej Konferencji na temat „Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej”, Warszawa 2-4 kwietnia 2002,TN KUL, Lublin 2003, pp. 75-97.
Canas Vitalino: Państwo i kościół w Portugalii, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007, pp. 303-322.
Czohara Andrzej: Stosunki państwo–kościół. Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy, ISP PAN, Warszawa 1994.
Czuryk Małgorzata: Dobro wspólne a wspieranie przez kościoły i inne związki wyznaniowe prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, [in:] Wacław Uruszczak, Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła (eds.), Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014, pp. 271-286.
Czuryk Małgorzata: Prawa rodziców i uczniów dotyczące nauczania religii w szkole publicznej w prawie polskim, [in:] Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski (eds.), Religia i etyka w edukacji publicznej, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2014, pp. 211-229.
Dudek Dariusz: Prawo konstytucyjne w zarysie. Wybór źródeł, Lubelskie Wydawnictwo Prawnicze, Lublin 2002.
Dudek Dariusz: Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego, [in:] Artur Mezglewski (ed.) Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), Wydawnictwo KUL, Lublin 2004, pp. 199-225.
Falski Jacek: Dyskryminacja na tle wyznaniowym w praktyce Rzecznika Praw Obywatelskich, „Studia Prawnicze” 2001, z. 3-4, pp. 91-98.
Garlicki Leszek: Religia a szkoła publiczna (na tle aktualnego orzecznictwa strasburskiego), [in:] Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński (eds.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexis Polska, Warszawa 2009, pp. 244-254.
Garlicki Leszek: Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym-status wspólnot religijnych, „Biuletyn TK” (numer specjalny) 1999, pp. 30-47.
Góralski Wojciech: Wstęp do prawa wyznaniowego, Płocki Instytut Wydawniczy, Płock 2003.
Górowska Beata: Dziesięciolecie obowiązywania konkordatu polskiego z 1993 r., PiP 2008, No. 4, pp. 18-32.
Górowska Beata: Specyfika procesu stosowania konkordatu polskiego z 1993 r., [in:] Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński (eds.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexisPolska, Warszawa 2009, pp. 266-278.
Ibán Iván C.: Państwo i kościół w Hiszpanii, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 165-177.
Ignatowicz Jerzy, Pasecki Kazimierz, Pietrzykowski Janusz, Winiarz Jan: Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1993, pp. 136-143.
Janiga Waldemar: Awans zawodowy katechety. Postępowanie kwalifikacyjne na stopień nauczyciela dyplomowanego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 6 (2003), pp. 123-142.
Janiga Waldemar, Mezglewski Artur: Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Roczniki Nauk Prawnych” 11 (2001), z. 1, pp. 131-160.
Kiviorg Merilin: Państwo i kościół w Estonii, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 97-110.
Krukowski Józef: Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 r. – zagadnienia prawnoustrojowe, [in:] Józef Krukowski (ed.), Nowy Konkordat a prawo polskie, Civitas Christiana, Warszawa 1994, pp. 7 61.
Krukowski Józef: Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Verba, Lublin 1999.
Krukowski Józef: Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, TN KUL, Lublin 2000.
Krukowski Józef: Podmiotowość rodziców w zakresie religijnego i moralnego wychowania dzieci w ramach edukacji szkolnej, „Roczniki Nauk Prawnych” 4 (1994), pp. 129-147.
Krukowski Józef: Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
Krukowski Józef: Realizacja Konkordatu z 1993 r. w prawie polskim, „Studia Prawnicze” 1999, z. 3, pp. 5-33.
Krukowski Józef: Relacje między państwem i kościołem w konstytucjach współczesnych państw europejskich. Aspekt prawno-porównawczy, „Kościół i Prawo” 1994, vol. 12, pp. 25-42.
Krukowski Józef: Religia w edukacji publicznej w Państwach Unii Europejskiej. Panorama systemów, [in:] Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski (eds.), Religia i etyka w edukacji publicznej, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2014, pp. 27-54.
Krukowski Józef, Warchałowski Krzysztof: Polskie prawo wyznaniowe, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2000.
Kuglarz Paweł: Konkordat polski z 28 lipca 1993 roku. Zarys analizy systemowej, [in:] Stanisław Grodziski, Dorota Malec, Anna Karabowicz, Marek Stus (eds.), Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010, vol. I, pp. 547-560.
Kuznecoviene Jolanta: Państwo i kościół na Litwie, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, trans. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 215-229.
Mezglewski Artur: Funkcje publiczne związków wyznaniowych, [in:] Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, C.H Beck, Warszawa 2011, pp. 158-202.
Mezglewski Artur: Kwalifikacje ogólne do nauczania religii w przedszkolach i szkołach publicznych, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 11 (2008), pp. 87-97.
Mezglewski Artur: Misja kanoniczna do nauczania religii – przepisy prawa polskiego i kanonicznego, [in:] Waldemar Janiga, Artur Mezglewski (eds.), Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, Wojewózki Ośrodek Metodyczny; Wydawnictwo Diecezjalne, Krosno–Sandomierz 2000, pp. 117-127.
Mezglewski Artur: Nadzór nad edukacją religijną w szkołach publicznych, [in:] Tadeusz J. Zieliński (ed.), Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, Wydwnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2012, pp. 105-120.
Mezglewski Artur: Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne, Wydawistwo KUL, Lublin 2009.
Mezglewski Artur: Przepisy kształtujące rozwiązania systemowe w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce na tle standardów międzynarodowych, [in:] Waldemar Janiga, Artur Mezglewski (eds.), Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny; Wydawnictwo Diecezjalne, Krosno–Sandomierz 2000, pp. 109-116.
Misztal Henryk: Gwarancje prawa międzynarodowego i polskiego w zakresie uprawnień rodziców do religijnego wychowania dzieci, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 1 (2000), pp. 5-20.
Misztal Henryk: Historia relacji państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce, [in:] Henryk Misztal, Piotr Stanisz (eds.), Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Lublin 2003, pp. 75-172.
Misztal Henryk: Konstytucyjne podstawy polskiego prawa, [in:] Henryk Misztal, Piotr Stanisz (eds.), Prawo wyznaniowe, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Lublin 2003, pp. 188-206.
Misztal Henryk: Prawa rodziny w zakresie wychowania dzieci, [in:] Waldemar Janiga, Artur Mezglewski (eds.), Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny; Wydawnictwo Diecezjalne, Krosno–Sandomierz 2000, pp. 13-31.
Misztal Henryk: Prawo rodziców do wychowania dzieci, [in:] Henryk Cioch, Antoni Dębiński, Jacek Chaciński (eds.), Iustitia civitatis fundamentum. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wiesława Chrzanowskiego, TN KUL, Lublin 2003, pp. 555 571.
Moravčiková Michaela: Państwo i kościół w Republice Słowacji, [in:] Gerhard Robbers, Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 323-343.
Napierała Jacek: Zasada równego traktowania wspólników i akcjonariuszy, [in:] Andrzej Koch, Jacek Napierała (eds.), Prawo handlowe. Spółki handlowe. Umowy gospodarcze, Zakamycze, Kraków 2002, pp. 120-121.
Oniszczuk Jerzy: Równość – najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, WSPiZ, Warszawa 2004.
Pietrzak Michał: Nierzymskokatolickie kościoły i związki wyznaniowe w Rzeczypospolitej Polskiej (1989-2000), [in:] Beata Górowska (ed.), Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, Aspra, Warszawa 2004, pp. 393-414.
Pietrzak Michał: Prawo wyznaniowe, LesisNexis, Warszawa 2003.
Pietrzak Michał: Stosunki państwo–kościół w nowej Konstytucji, PiP 1997, No. 11-12, pp. 173-184.
Pilich Mateusz: Prawne aspekty nauczania religii i krzewienia religijności w szkołach publicznych, [in:] T.J. Zieliński (ed.), Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2012, pp. 17-61.
Potz Richard: Państwo i kościół w Austrii, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 11-30.
Robbers Gerhard: Państwo i kościół w Niemczech, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 277-288.
Ryguła Piotr: Podstawowe pryncypia hiszpańskiego prawa wyznaniowego, [in:] Artur Mezglewski (ed.), Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), Wydawnictwo KUL, Lublin 2004, pp. 115-141.
Sitarz Mirosław: Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, „Kościół i Prawo” 2015, No. 1, pp. 141-168.
Sobczyk Paweł: Kształtowanie pozycji prawnej religii jako przedmiotu w edukacji publicznej, [in:] Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski (eds.), Religia i etyka w edukacji publicznej, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2014, pp. 121-141.
Stanisz Piotr: Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo-kościół, [in:] Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, C.H. Beck, Warszawa 2011, pp. 74-88.
Stanisz Piotr: Źródła prawa wyznaniowego, [in:] Artur Mezglewski (ed.), Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003 r.), Wydawnictwo KUL, Lublin 2004, pp. 303-333.
Szymanek Jarosław: Konstytucyjna regulacja stosunków państwo–kościół (ujęcie komparatystyczne), PiP 2006, No. 4, pp. 22-46.
Szymanek Jarosław: Nauczanie religii w szkole publicznej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (kwestie wybrane), [in:] Tadeusz J. Zieliński (ed.), Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2012, pp. 65-104.
Szymanek Jarosław: Stosunki państwa ze związkami wyznaniowymi w świetle postanowień Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., [in:] Beata Górowska (ed.), Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, Aspra,Warszawa 2004, pp. 457-475.
Torfs Rik: Państwo i kościół w Belgii, [in:] Gerhard Robbers (ed.), Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, transl. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Kolonia Limited, Wrocław 2007, pp. 31-49.
Tretera Jiří R: Religia a edukacja w Europie Środkowo-Wschodniej, [in:] Józef Krukowski, Otto Theisen (eds.), Kultura i prawo, vol. III: Materiały III Międzynarodowej Konferencji na temat „Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej”, Warszawa, 2-4 września 2002, TN KUL, Lublin 2003, pp. 99-106.
Warchałowski Krzysztof: Fakultatywna forma nauczania religii w konkordatach z państwami europejskimi, PiP 1998, No. 7, pp. 79-91.
Warchałowski Krzysztof: Prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, „Annales Canonici” 2010, No. 6, pp. 57-65.
Warchałowski Krzysztof: Szkolnictwo katolickie i nauczanie religii w szkołach publicznych w Konkordacie polskim z 1993 roku, [in:] Józef Wroceński, Helena Pietrzak (eds.), Konkordat Polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2008, pp. 151-176.
Warchałowski Krzysztof: Wymogi dotyczące przygotowania oraz prawa i obowiązki nauczycieli religii i etyki, [in:] Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski (eds.), Religia i etyka w edukacji publicznej, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2014, pp. 231-245.
Więcek Katarzyna: Nauczanie religii katolickiej w polskiej szkole publicznej w kontekście prawa rodziców do wychowania religijnego dzieci – aspekty historyczne i wybrane aktualne problemy, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 16 (2013), pp. 185-211.
Winiarczyk-Kossakowska Małgorzata: Państwowe prawo wyznaniowe w praktyce administracyjnej, LexisNexis Polska, Warszawa 1999.
Zieliński Tadeusz J.: Dobro wspólne a dobra partykularne w kontekście obecności religii w polskiej oświacie publicznej (ujęcie prawne), [in:] Wacław Uruszczak, Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła (eds.), Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2014, pp. 253-270.
Zieliński Tadeusz J.: Konstytucyjne granice obecności religii w polskiej szkole publicznej, [in:] Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński (eds.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexis Polska,Warszawa 2009, pp. 502-528.
Copyright (c) 2015 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
