Dywersyfikacja terytorialna w działalności samorządu terytorialnego

Abstrakt

W artykule została przedstawiona koncepcja wewnętrznego zróżnicowania terytorium jednostki samorządu terytorialnego w zakresie wykonywanych przez nią zadań (głównie własnych), które – korzystając z terminologii swoistej dla nauk ekonomicznych i nauk o zarządzaniu – określone jest mianem dywersyfikacji terytorialnej w działalności jednostki. Teza wyjściowa o dopuszczalności dywersyfikacji uwzględnia konstytucyjną zasadę jednolitości terytorialnej państwa, jak również zasadę równości wobec prawa, w tym sensie, że jest możliwe, a zarazem zgodne z prawem, wewnętrzne różnicowanie terytorialne, polegające m.in. na wydzielaniu pewnych obszarów, na których jednostka samorządu terytorialnego prowadzi gospodarkę komunalną w odmienny sposób niż na pozostałych lub innych obszarach.

Dywersyfikacja terytorialna w działalności jednostek samorządu terytorialnego może być rozpatrywana jako narzędzie zarządzania strategicznego, służące ich rozwojowi, szczególnie w warunkach ograniczonych zasobów, a także stagnacji gospodarczej. Takie podejście znajduje swoje oparcie w założeniach Agendy Terytorialnej Unii Europejskiej 2020, jak też w opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, dotyczącej polityki zrównoważonego rozwoju terytorialnego Unii.

W artykule przeprowadzono analizę stanu regulacji prawa pozytywnego i doktryny w zakresie zróżnicowania terytorialnego w funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego na poziomie województw, powiatów i gmin. Analiza został odniesiona do wybranych sfer działalności tych jednostek, takich jak planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, gospodarka odpadami, ustanawianie niektórych danin publicznych o charakterze lokalnym.