Status prawny płodu upośledzonego

Filip Ciepły

Filip Ciepły Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli

Słowa kluczowe: płód upośledzony; ochrona dziecka poczętego; aborcja eugeniczna; prawa niepełnosprawnych

Abstrakt

Prawo polskie dopuszcza przerwanie ciąży w sytuacji, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (tzw. przesłanka eugeniczna). Przy okazji parlamentarnej debaty w przedmiocie usunięcia z ustawy przesłanki eugenicznej, niektórzy dyskutanci posługiwali się pojęciem „dziecko niepełnosprawne” w odniesieniu do ciężko upośledzonego płodu ludzkiego. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy w systemie prawa polskiego istnieją podstawy do zakwalifikowania upośledzonego płodu ludzkiego do kategorii osób (dzieci) niepełnosprawnych i jakie ewentualnie wynikają z tego konsekwencje prawne, w szczególności w zakresie ochrony życia i zdrowia płodu. Problem jest rozważany na trzech odrębnych płaszczyznach: konstytucyjnej, prawnomiędzynarodowej i ustawowej.

Bibliografia

Banaszak Bogusław: Komentarz do art. 30 Konstytucji RP, Legalis.

Banaszak Bogusław: Komentarz do art. 32 Konstytucji RP, Legalis.

Bosek Leszek: Modele regulacyjne wspomaganej prokreacji w świetle standardów konstytucyjnych, [w:] Współczesne wyzwania bioetyczne, red. L. Bosek, M. Królikowski, Warszawa 2010, s. 155-174.

Ciepły Filip: Aborcja eugeniczna a dyskryminacja osób niepełnosprawnych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2014, z. 2, s. 71-87.

Dudek Dariusz: Parlamentarny spór o nowelizację konstytucyjnej ochrony życia człowieka, [w:] Ochrona dziecka w prawie publicznym, red. M. Bartnik, M. Bielecki, J. Parchomiuk [i in.], Tomaszów Lubelski–Lublin 2008, s. 55-80.

Haberko Joanna: Cywilnoprawna ochrona dziecka poczętego a stosowanie procedur medycznych, Warszawa, LEX 2010.

Hypś Sławomir: Pojęcie i status dziecka w polskim prawie karnym, [w:] Ochrona dziecka w prawie publicznym, red. M. Bartnik, M. Bielecki, J. Parchomiuk [i in.], Tomaszów Lubelski–Lublin 2008, s. 107-138.

Kato Masae: Women’s Rights?: The Politics of Eugenic Abortion in Modern Japan, Amsterdam 2009.

Kondratiewa-Bryzik Jelena: Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, LEX 2009.

Kondratiewa-Bryzik Jelena: Prawa kobiet a ochrona prawna płodu ludzkiego w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989-2009, red. J. Jaskiernia, Toruń 2010, s. 281-287.

Kowalski Grzegorz: Warunki dopuszczalności przerywania ciąży a prawna ochrona życia poczętego, [w:] Dziecko. Studium interdyscyplinarne, red. E. Sowińska, E. Szczurko, T. Guz, P. Marzec, Lublin 2008, s. 203-230.

Królikowski Michał: Problem interpretacji tzw. przesłanki eugenicznej stanowiącej o dopuszczalności zabiegu przerwania ciąży, [w:] Współczesne wyzwania bioetyczne, red. L. Bosek, M. Królikowski, Warszawa 2010, s. 175-183.

Lipski Jan: Prawno-etyczne dylematy in vitro, Infos. Zagadnienia Społeczno-Gospodarcze BAS 2010, nr 1, s. 1-4.

Lipski Jan: Prawo do życia i status osoby ludzkiej przed narodzeniem w orzecznictwie Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, Zeszyty Prawnicze BAS 22 (2009), nr 2, s. 32-41.

Nowicki Marek A: Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń, LEX 2011.

Prawne problemy ludzkiej prokreacji, red. W. Lang, Toruń 2000.

Sakowski Krzysztof: Legalność eksperymentu medycznego, Prokuratura i Prawo 2002, nr 9, s. 40-59.

Saxton Marsha: Disability Rights and Selective Abortion, [w:] The Disabilities Studies Reader, red. L.J. Davis, New York 2013, s. 87-99.

Smyczyński Tadeusz: Czy jest potrzebna Konwencja o prawach dziecka? Geneza i funkcje Konwencji, [w:] Prawa dziecka. Konteksty prawne i pedagogiczne, red. M. Andrzejewski, Poznań 2012, s. 9-18.

Sprawozdanie stenograficzne z 50. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 września 2013 r. (drugi dzień obrad), Warszawa 2013.

Zoll Andrzej: Opinia prawna w sprawie oceny konstrukcji prawnej i skutków projektu zmiany art. 30 i 38 Konstytucji RP, [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia, Warszawa 2007, s. 102-105.

Żelichowski Mariusz: Podmiotowość prawna człowieka w okresie życia embrionalno‑płodowego, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1997, nr 1, s. 103-122.