Facoltà speciali all’indomani della riforma del diritto penale canonico. Linee di sviluppo normativo

Przemysław Michowicz

Przemysław Michowicz Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów w Krakowie

Słowa kluczowe: specjalne uprawnienia; prawo karne; prawo do obrony; utrata stanu duchownego; in iure condendo

Abstrakt

Uprawnienia specjalne w świetle reformy karnego prawa kanonicznego. Propozycje możliwego rozwoju normatywnego

Autor niniejszego artykułu analizuje treść szczególnych Uprawnień nadanych przez papieża Benedykta XVI trzem dykasteriom Kurii Rzymskiej celem udoskonalenia i szybszego uskutecznienia procedur in poenam względem tych wiernych, zwłaszcza duchownych, którzy dopuścili się poważnych przestępstw przeciwko wierze i obyczajom.

Krytyczna refleksja tak nowych factispecies, jak i zaproponowanych procedur prawnych koncentruje się na ukazaniu nie tylko prowizorycznego charakteru szczególnych Uprawnień, i stawia sobie za cel również wskazanie możliwych rozwiązań karnoprawnych w świetle zapowiedzianej w 2010 r. gruntownej reformy Księgi VI obowiązującego Kodeksu Prawa Kanonicznego.

Rozwiązania przyjęte przez Kongregacje Doktryny Wiary, Duchowieństwa i Ewangelizacji Narodów, zwłaszcza w kwestii przeniesienia do stanu świeckiego duchownych – uznanych winnymi zarzucanych im przestępstw – budzą wśród doktryny uzasadnione pytania dotyczące spójności norm kanonicznych, wskazując na konieczność promulgacji ius novissimum, regulującego ten aspekt życia Kościoła.

Uzyskane wnioski sugerują, że reforma winna gwarantować domniemanemu przestępcy prawo do obrony, uwzględniając równocześnie konieczność efektywniejszego działania ze strony kompetentnej władzy kościelnej poprzez aktualizację odpowiednich dróg proceduralnych.

Bibliografia

Arrieta J.I.: L’influsso del Cardinal Ratzinger nella revisione del sistema penale canonico, “L civiltà cattolica” 6 (2010), p. 425-530.

Arrieta J.I.: El proyecto de revisión del Libro VI del Código de Derecho Canónico, “Anuario de Derecho Canónico” 2 (2013), p. 211-231.

Astigueta D.: Facoltà concesse alla Congragazione per il Clero, “Periodica” 99 (2010), p. 1-33.

Astigueta D.: Ultime modifiche al motu proprio delicta graviora, [in:] Aa.Vv., Il quindicesimo annoversario dell’Istituto di Diritto Canonico ad instar Facultatis dell’Università Cattolica Pázmány Péter, Szent Istauán Társulat, a cura di A. Szuromi, Budapest 2011, p. 69-81.

Benedetto XVI: Lettera pastorale ai cattolici dell’Irlanda, 19 marzo 2010, n° 11, [in:] http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/letters/2010/documents/hf_benxvi_let_20100319_church-ireland_it.html (consultato, 30-01-2014).

Barszcz W.: Przyczyny i procedury przeniesienia duchownych do stanu świeckiego na podstawie Uprawnień Kongregacji ds. Duchowieństwa, “Prawo Kanoniczne” 3-4 (2011), p. 53-76.

Bider M.: Wydalenie fakultatywne z Instytutu zakonnego według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983, Lublin 2006.

Cito D.: Delicta graviora contro la fede e sacramenti, [in:] Aa.Vv., Questioni attuali di diritto canonico penale, Città del Vaticano 2012, p. 35-54.

Cito D.: Nota alle nuove norme sui Delicta graviora, “Ius Ecclesiae” 3 (2010), p. 787-799.

Cito D.: La pérdita del estado clerical ex officio ante las cautelas urgencias pastorales, “Ius canonicum” 51 (2011), p. 69-101.

Congregazione per la Dottrina della Fede, Breve relzione circa le modifiche introdotte nelle Normae de gravioribus delictis riseravti alla Congregazione per la Dottrina della Fede, 21 maggio 2010, [in:] http://www.vatican.va/resources/resources_rel-modifiche_ it.html (conslutato, 22-01-2014).

Congregazione per la Dottrina della Fede, Decreto di scomunica del Vescovo Romulo Antonio Braschi, [in:] Z. Suchecki, Le privazioni e le proibizioni nel Codice di Diritto Canonico del 1983, Roma 2010, p. 254-256.

Congregation for the Evangelization of Peoples, Letter to Superiors General, Missionary Societies of Apostolic Life (dependent on the Congregation for the Evangelization of Peoples), Prot. N. 0579/09, March 31, 2009, [in:] Canon Law Society of America, Roman Replies and CLSA Advisory Opinions 2009, Washington DC 2009, p. 48-52.

Congregation for the Evangelization of Peoples, Request for Dispensation from Clerical Obligations Presented by Priests and Deacons, Prot. N. 0579/09, March 31, 2009 (Enclosures), [in:] Canon Law Society of America, Roman Replies and CLSA Advisory Opinions 2009, Washington DC 2009, p. 50-52.

Congregation for the Evangelization of Peoples, Dimissal in poenam of clerics from the clerical state. Instructions for the Ordinaries, Prot. N. 0579/09, 31 March, 2009 (Enclosures), [in:] Canon Law Society of America, Roman Replies and CLSA Advisory Opinions 2009, Washington DC 2009, p. 53-56.

Congregazione per il Clero, Lettera circolare di presentazione delle facoltà ricevute dal Sommo Pontefice in data 30 gennaio 2009, 18 aprile 2009, “Revista española de drecho canónico” 67 (2010), p. 391-400.

Congregazione per il Clero, Lettera circolare per l’applicazione delle tre facoltà speciali concesse il 30 gennaio 2009 dal Sommo Pontefice, 17 marzo 2010, “Revista española de derecho canónico” 67 (2010), p. 923-933.

D’Auria A.: Le facoltà speciali della Congregazione per l’Evangelizzazione dei Popoli, “Ius missionale” 1 (2007), p. 257-261.

Dezzuto C.: Delicta reservata conto la fede e contro i sacramenti, [in:] I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Roma 2014, p. 47-78.

Giovanni Paolo II: m.p. Sacramentorum sanctitatis tutela, quo Normae de gravioribus delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis promulgantur, 30 aprile 2001, AAS 93 (2001), p. 737-739.

Llobell J.: Il giusto processo penale nella Chiesa e gli interventi (recenti) della Santa Sede, “Archivio giuridico” 2012, nº 3, p. 293-357.

Llobell J.: Il sistema giudiziario canonico di tutela dei diritti. Riflessioni sull’attualzione dei principi 6° e 7° approvati dal Sinodo del 1967, [in:] I Principi per la revisione del Codice di Diritto Canonico. La ricezione giuridica del Concilio Vaticano II, a cura di J. Canosa, Milano 2000, p. 501-546.

Lojacono P.: Le nuove norme sui delicta graviora tra esercizio della potestà punitiva e tutela del diritto della difesa, “Il diritto di famiglia e delle persone” 2 (2011), p. 409-438.

Martinelli M.: L’origine e lo sviluppo delle facoltà speciali di Propaganda Fidei. Aspetti storici, “Ius missionale” 2 (2008), p. 11-37.

Milani D.: Delicta reservata seu delicta graviora: la disciplina dei crimini rimessi alla competenza della Congregazione per la Dottrina della Fede, “Stato, Chiese e plura-lismo confessionale” (Rivista telematica: www.stattoechiese.it) 32 (2013), p. 1-25.

Mosca V.: Il diritto missionario nel CIC: la dialettica tra universale e particolare, “Ius missionale” 1 (2007), p. 11-75.

Mosca V.: Le facoltà speciali concesse alla Congregazione per l’Evangelizzazione dei Popoli e alla Congregazione per il Clero (in particolare circa la dimissione dalla condizione giuridica clericale in poenam ed ex officio per via amministrativa, [in:] I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Au-ria, C. Papale, Roma 2014, p. 159-179.

Papale C.: I delitti contro la morale, [in:] Aa.Vv., Questioni attuali di diritto penale canonico, Città del Vaticano 2012, p. 55-67.

Pappadia F.: Ambito e procedimento di applicazione delle facoltà speciali della Congregazione per il Clero, “Ius Ecclesiae” 1 (2011), p. 229-251.

Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Schema canonum de procedura administrativa, Typis Polyglottis Vaticanis 1972.

Suprema Sacra Congregatio Sancti Offici, Instructio “Crimen sollicitationis” de modo procedendi in causis sollicitationis, 16 martii 1962, Typis Polyglottis Vaticanis 1962.

Wróbel M.: Przestępstwo podsłuchiwania (nagrywania) spowiedzi oraz rozpowszech-nianie jej treści w środkach społecznego przekazu w świetle prawodawstwa Kościoła katolickiego, “Prawo Kanoniczne” 3-4 (2011), p. 287-304.