Status prawny dziecka w niemieckim ustawodawstwie w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945)
Słowa kluczowe:
status prawny dziecka; prawo; Generalne Gubernatorstwo; II wojna światowa
Abstrakt
Przedmiotem artykuły jest analiza statusu prawnego dziecka w niemieckim ustawodawstwie w Generalnym Gubernatorstwie. Autorzy przedstawiają status dziecka na gruncie różnych aktów prawnych wprowadzonych przez niemieckich okupantów w poszczególnych gałęziach prawa. Ochronne funkcje prawa względem dziecka zostały praktycznie w całości złamane w ustawodawstwie niemieckim w Generalnym Gubernatorstwie. Prawodawcy w Generalnym Gubernatorstwie nie prowadzili zaplanowanej i usystematyzowanej działalności ustawodawczej względem dzieci. Wprowadzone przez niemieckich okupantów przepisy dotyczące dzieci odzwierciedlały jednak najważniejsze cele polityki nazistowskiej. W przepisach dotyczących dzieci w Generalnym Gubernatorstwie widoczne są wszystkie cechy prawa nazistowskiego: rasizm, pogwałcenie podstawowych zasad słuszności i sprawiedliwości. Autorzy analizują w artykule wyłącznie sferę normatywną, pomijając działania podejmowane poza sferą normatywną.
Bibliografia
Adamska Jolanta: Organizowanie więzień sądowych na terenie Generalnego Gubernatorstwa, Zeszyty Majdanka t. XII (1987), s. 5-22.
Gałan Alina: Martyrologia dzieci i młodzieży w więzieniu na zamku w Lublinie, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 261-265.
Grassmann Gerhard O.: Die deutsche Besatzungsgesetzgebung während des 2. Weltkrieges, Studien des Instituts für Besatzungsfragen in Tübingen zu den deutschen Besetzungen im 2. Weltkrieg, Nr 14, Tübingen: Institut für Besatzungsfragen 1958.
Grünberg Karol, Otręba Bolesław: Hans Frank na Wawelu, Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku 2001.
Grzybowski Stefan: Normy wydane przez władze niemieckie dla zakresu stosunków pracy na obszarze tzw. Generalnej Guberni, [w:] Ekspertyzy i orzeczenia przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, t. III, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości – Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce 1980, s. 146-163.
Hryciuk Grzegorz: [rec.] Natalia W. Antoniuk, Ukrajinśke kulturne żyttia w Heneralnij Huberniji (1939-1944 rr.), Lwiw 1997, Dzieje Najnowsze 30 (1998), nr 1, s. 207-209.
Hunt John: Out of Respect for Life: Nazi Abortion Policy in the Eastern Occupied Territories, Journal of Genocide Research 1 (1999), nr 3, s. 379-385.
Klafkowski Alfons: Okupacja niemiecka w Polsce w świetle prawa narodów, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego 1946.
Łuczak Czesław: Eksploatacja siły roboczej polskich dzieci przez III Rzeszę, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 266-269.
Majer Diemut: Narodowo obcy w Trzeciej Rzeszy. Przyczynek do narodowo-socjalistycznego ustawodawstwa i praktyki prawniczej w administracji i wymiarze sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem ziem wcielonych do Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1989.
Pilichowski Czesław: Sytuacja dzieci polskich w latach drugiej wojny światowej, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 17-39.
Piotrowski Stanisław: Dziennik Hansa Franka, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1956.
Radzik Tadeusz: Lubelska dzielnica zamknięta, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1999.
Schenk Dieter: Hans Frank. Biografia generalnego gubernatora, Kraków: Wydawnictwo Znak 2009.
Sierocińska Magdalena: Eksterminacja „niewartościowych rasowo” dzieci polskich robotnic przymusowych na terenie III Rzeszy w świetle postępowań prowadzonych przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu, [w:] https://ipn.gov.pl/ pl/aktualnosci/587,Eksterminacja-niewartosciowych-rasowo-dzieci-polskich-robotnic-przymusowych-na-t.html [dostęp: 17.03.2018].
Theiss Wiesław: Sieroctwo wojenne polskich dzieci (1939-1945). Zarys problematyki, Przegląd Pedagogiczny 1 (2012), s. 79-95.
Wnuk Józef: Polskie dzieci oskarżają, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1975.
Wrzyszcz Andrzej, Dąbrowski Karol: Das Familienrecht im Generalgouvernement, [w:] Judiciary and Society between Privacy and Publicity. 8th Conference on Legal History in the Baltic Sea Area, 3rd-6th September 2015, red. D. Janicka, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2016, s. 141-162.
Wrzyszcz Andrzej: Hierarchia aktów prawnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939-1945, Studia Iuridica Lublinensia 22 (2014), s. 695-708.
Wrzyszcz Andrzej: Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945. Organizacja i funkcjonowanie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2008.
Wrzyszcz Andrzej: Ustawodawstwo antyżydowskie wprowadzone przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945), [w:] Scientia nihil est quamveritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Sochacka, P. Jusiak, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2014, s. 991-1007.
Wrzyszcz Andrzej: Ustawodawstwo okupacyjne dla dystryktu Galicja 1941-1944, [w:] Studia z historii państwa, prawa i idei, prace dedykowane Profesorowi Janowi Malarczykowi, red. A. Korobowicz, H. Olszewski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1997, s. 483-500.
Wrzyszcz Andrzej: Uwagi o prawie łaski w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945). Podstawy normatywne stosowania prawa łaski w GG, Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego t. IX (2006), cz. 2, s. 445-452.
Wrzyszcz Andrzej: Z problematyki segregacji narodowościowej i rasowej ludności w systemie prawa i sądownictwa niemieckiego Generalnego Gubernatorstwa (1939-1945), [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław: Wydawnictwo Kolonia Limited 2010, s. 791-808.
Venken Machteld: Child forced labour: an analysis of ego documents throughout time, European Review of History 22 (2015), z. 2, s. 368-388.
Zajadło Jerzy: Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego i prawa natury, Gdańsk: Wydawnictwo Arche 2001.
Gałan Alina: Martyrologia dzieci i młodzieży w więzieniu na zamku w Lublinie, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 261-265.
Grassmann Gerhard O.: Die deutsche Besatzungsgesetzgebung während des 2. Weltkrieges, Studien des Instituts für Besatzungsfragen in Tübingen zu den deutschen Besetzungen im 2. Weltkrieg, Nr 14, Tübingen: Institut für Besatzungsfragen 1958.
Grünberg Karol, Otręba Bolesław: Hans Frank na Wawelu, Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku 2001.
Grzybowski Stefan: Normy wydane przez władze niemieckie dla zakresu stosunków pracy na obszarze tzw. Generalnej Guberni, [w:] Ekspertyzy i orzeczenia przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, t. III, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości – Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce 1980, s. 146-163.
Hryciuk Grzegorz: [rec.] Natalia W. Antoniuk, Ukrajinśke kulturne żyttia w Heneralnij Huberniji (1939-1944 rr.), Lwiw 1997, Dzieje Najnowsze 30 (1998), nr 1, s. 207-209.
Hunt John: Out of Respect for Life: Nazi Abortion Policy in the Eastern Occupied Territories, Journal of Genocide Research 1 (1999), nr 3, s. 379-385.
Klafkowski Alfons: Okupacja niemiecka w Polsce w świetle prawa narodów, Poznań: Wydawnictwo Instytutu Zachodniego 1946.
Łuczak Czesław: Eksploatacja siły roboczej polskich dzieci przez III Rzeszę, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 266-269.
Majer Diemut: Narodowo obcy w Trzeciej Rzeszy. Przyczynek do narodowo-socjalistycznego ustawodawstwa i praktyki prawniczej w administracji i wymiarze sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem ziem wcielonych do Rzeszy i Generalnego Gubernatorstwa, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1989.
Pilichowski Czesław: Sytuacja dzieci polskich w latach drugiej wojny światowej, [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 17-39.
Piotrowski Stanisław: Dziennik Hansa Franka, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1956.
Radzik Tadeusz: Lubelska dzielnica zamknięta, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1999.
Schenk Dieter: Hans Frank. Biografia generalnego gubernatora, Kraków: Wydawnictwo Znak 2009.
Sierocińska Magdalena: Eksterminacja „niewartościowych rasowo” dzieci polskich robotnic przymusowych na terenie III Rzeszy w świetle postępowań prowadzonych przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu, [w:] https://ipn.gov.pl/ pl/aktualnosci/587,Eksterminacja-niewartosciowych-rasowo-dzieci-polskich-robotnic-przymusowych-na-t.html [dostęp: 17.03.2018].
Theiss Wiesław: Sieroctwo wojenne polskich dzieci (1939-1945). Zarys problematyki, Przegląd Pedagogiczny 1 (2012), s. 79-95.
Wnuk Józef: Polskie dzieci oskarżają, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1975.
Wrzyszcz Andrzej, Dąbrowski Karol: Das Familienrecht im Generalgouvernement, [w:] Judiciary and Society between Privacy and Publicity. 8th Conference on Legal History in the Baltic Sea Area, 3rd-6th September 2015, red. D. Janicka, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2016, s. 141-162.
Wrzyszcz Andrzej: Hierarchia aktów prawnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939-1945, Studia Iuridica Lublinensia 22 (2014), s. 695-708.
Wrzyszcz Andrzej: Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945. Organizacja i funkcjonowanie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2008.
Wrzyszcz Andrzej: Ustawodawstwo antyżydowskie wprowadzone przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945), [w:] Scientia nihil est quamveritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Sochacka, P. Jusiak, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2014, s. 991-1007.
Wrzyszcz Andrzej: Ustawodawstwo okupacyjne dla dystryktu Galicja 1941-1944, [w:] Studia z historii państwa, prawa i idei, prace dedykowane Profesorowi Janowi Malarczykowi, red. A. Korobowicz, H. Olszewski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1997, s. 483-500.
Wrzyszcz Andrzej: Uwagi o prawie łaski w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945). Podstawy normatywne stosowania prawa łaski w GG, Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego t. IX (2006), cz. 2, s. 445-452.
Wrzyszcz Andrzej: Z problematyki segregacji narodowościowej i rasowej ludności w systemie prawa i sądownictwa niemieckiego Generalnego Gubernatorstwa (1939-1945), [w:] Społeczeństwo a władza. Ustrój, prawo, idee, red. J. Przygodzki, M.J. Ptak, Wrocław: Wydawnictwo Kolonia Limited 2010, s. 791-808.
Venken Machteld: Child forced labour: an analysis of ego documents throughout time, European Review of History 22 (2015), z. 2, s. 368-388.
Zajadło Jerzy: Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego i prawa natury, Gdańsk: Wydawnictwo Arche 2001.
Opublikowane
2019-08-01
Numer
Dział
Artykuły: Prawo
Copyright (c) 2019 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
