Ewolucja norm prawnych dotyczących osoby sędziego przed Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1917 roku

Adam Bartczak

doi:10.18290/rnp22323.5

Adam Bartczak Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6074-2872

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp22323.5

Słowa kluczowe: sędzia kościelny, historia prawa kanonicznego, biskup, prawo procesowe

Abstrakt

Sędzia jest podmiotem, który stosuje prawo. To on rozstrzyga sprawy sądowe. Historia Kościoła pokazuje, że już od samego początku mieliśmy do czynienia z koniecznością rozwiązywania różnego rodzaju spraw i sporów. Prawo kanoniczne na przestrzeni wieków rozwijało się i ewoluowało. Prawo procesowe rozwijało się stopniowo. Osoba sędziego wpisuje się w ten rozwój. Początkowo, jak wskazują źródła prawa, sędzią kościelnym był biskup. Z czasem władza sądzenia przeszła w ręce innych księży, których wskazywał biskup. Tak powstaje urząd wikariusza sądowego (oficjała). Na Soborze Trydenckim mowa jest już o tzw. sędziach synodalnych i prosynodalnych.

Bibliografia

Bączkowicz Franciszek, Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole: Wydawnictwo Diecezjalne Św. Krzyża 1958.

Biskupski Stefan, Prawo małżeńskie Kościoła rzymskokatolickiego, t. 2. Proces małżeński, Olsztyn: Instytut Wydawniczy PAX 1960.

Cannolly Hugh R., Didascalia Apostolorum, Oxford: Clarendon Press 1929.

Conte e Coronata Matthaeus, Compedium Iuris Canonici, vol. 1, Romae: Mariaetti 1942.

Cornely Rudolpho, Commentarius in S. Pauli Priorem Epistolam ad Corinthios, Parisiis: Lethielleux 1890.

Del Pozzo Massimo, Il processo matrimoniale più breve davanti al vescovo, Roma: EDUSC 2016.

Dębiński Antoni, Kościół i prawo rzymskie, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008.

Erdo Péter, Władza Biskupa Rzymu. Ujęcie historyczno-prawne, ,,Annales Canonici” 2012, nr 8, s. 5-21.

Fournier Paul, Les officialités au moyen âge. Étude sur l’organisation, la compétence et la procédure des tribunaux ecclésiastiques ordinaires en France, de 1180 à 1328, Paris: E. Plon et Cie, Imprimeurs-Editeurs 1880.

Gręźlikowski Janusz, Początki i rozwój kościelnego sądownictwa w Polsce na podstawie generalnego i okręgowych oficjalatów diecezji włocławskiej, ,,Prawo Kanoniczne” 2001, nr 44, 3-4, s. 163-183.

Hemperek Piotr, Oficjalat okręgowy w Lublinie XV-XVIII w. Studium z dziejów organizacji i kompetencji sądownictwa kościelnego, Lublin: KUL 1974.

Martroye François, Les « defensores ecclesiae » aux V-e et VI-e siėcles, ,,Revue historique de droit francais et étranger”, 1923, nr 2, s. 597-622.

Pawluk Tadeusz, Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, Doczesne dobra Kościoła, Sankcje w Kościele, Procesy, t. 4, Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne 1990.

Roberti Franciscus, De Processibus, vol. I, Romae: S. Apollinaris 1926.

Rodriguez-Ocaňa R., Tribunal diocesano, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, Cizur Menor, Navarra: Aranzadi 2012, s. 669.

Subera Ignacy, Historia źródeł i nauki prawa kanonicznego, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1977.

Wąsik Wojciech, Urząd i zadania wikariusza sądowego, „Kieleckie Studia Teologiczne” 8(2009), s. 191-214.

Wierzchanowski Rafał, Urząd oficjała w świetle norm Kodeksu pio-benedyktyńskiego i prawa partykularnego w diecezji tarnowskiej. Studium historyczno-prawne, [w:] Struktura i działalność Sądu Diecezjalnego w Tarnowie w latach 1945-1983, red. R. Kantor, Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Wydawnictwo Naukowe 2019, s. 49-72.

Vetulani Adam, Początki oficjalatu biskupiego w Polsce, „Nova Polonia Sacra” 3(1939), s. 1-58.

Zabłocki Jan, Rzymskie korzenie prawa kanonicznego, [w:] Ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu z okazji osiemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2010, s. 587-594.