Status zwłok ludzkich w przypadku przyznania osobowości osobom zmarłym

Abstrakt

Rozważając kwestię pośmiertnej ochrony człowieka, należy dokonać rozróżnienia na dwojaki rodzaj środków prawnych taką ochronę gwarantujących. Pierwsza grupa odnosi się do ochrony dóbr niezwiązanych z materialnymi pozostałościami po śmierci osoby ludzkiej, jak np. dobre imię, wizerunek, tajemnica korespondencji. Druga z kolei służy do zapewnienia ochrony zwłok lub szczątków ludzkich oraz miejsca ich spoczynku, a także rzeczy w nim lub na nim pozostawionych. Warto zwrócić uwagę na fakt nieporównywalnie szerszego katalogu środków ochrony, w tym przede wszystkim na gruncie prawa karnego, w tej ostatniej grupie. Zwłoki ludzkie chronione są nie tylko w aspekcie ich integralności i nietykalności, ale również jako dowody w postępowaniu wyjaśniającym, jako potencjalny obiekt medyczny, kultu religijnego, a nawet obiekt seksualny (np. w regulacji meksykańskiej). Powstaje zatem pytanie: dlaczego pośmiertna ochrona dóbr osobistych jednostki jest tak nierównomierna; dlaczego większą wagę przypisuje się protekcji ciała zmarłej osoby niż dobrom, które znacznie dłużej żyją wśród ludzi? Aby na nie odpowiedzieć, jak się wydaje, należy w pierwszej kolejności ustalić czym są zwłoki ludzkie oraz czy ich status prawny nie ulegnie zmianie w przypadku przyznania osobowości prawnej osobom zmarłym. W tym kontekście, jak się wydaje, zwłoki ludzkie traktować należy jako corpus mechanicus osoby zmarłej, tak jak ciało ludzkie jest corpus mechanicus osoby fizycznej. Pozwoli to uświadomić szerszemu gronu odbiorców konieczność pośmiertnej ochrony dóbr innych niż te związane z cielesnością człowieka, a tym samym przyczynić się może do rozwoju społecznego i większej aktywizacji osób starszych w życiu społecznym.