Człowiek – dziecko – osoba fizyczna. Pojęcia ugruntowane w prawie cywilnym czy wymagające redefiniowania?

Abstrakt

W którym momencie możemy mówić o początku osoby fizycznej – czy to rzeczywiście moment narodzin i co oznacza koniec istnienia osoby – czy też należy uznać, że jest to moment śmierci? W prezentowanym artykule autorzy odpowiadają na te dwa pytania, co wymagało poddania analizie pojęć, takich jak: człowiek, dziecko, nasciturus, a wreszcie także osoba fizyczna zdefiniowana w polskim prawie cywilnym. Z drugiej strony, z uwagi na fakt, że pojęcie osoby fizycznej nie funkcjonuje wyłącznie w obszarze prawa prywatnego, autorzy odwołują się również w niezbędnym zakresie m.in. do prawa karnego i konstytucyjnego, co jest zamierzonym działaniem mającym na celu ukazanie oddziaływania na inne obszary prawa i jednocześnie uwypuklenie doniosłości poruszanej problematyki. Należy jednak zaznaczyć, że podstawowym analizowanym zakresem jest jednak prawo prywatne.

Z oczywistych względów w opracowaniu pojęcia te były analizowane nie tylko z perspektywy prawnej, ale także medycznej i aksjologicznej. Nie sposób odpowiedzieć na postawione pytania bez odniesienia do nauk biologicznych czy poglądów filozoficznych, ponieważ omawiana kwestia nie dotyczy tylko obszaru nauk prawnych, ale ze względu na swoje znaczenie praktyczne obejmuje szeroki obszar badawczy. Jedynie tytułem przykładu – nie da się określić momentu śmierci człowieka bez odniesienia do osiągnięć medycyny w tym zakresie. Dodatkowo autorzy dokonali próby odpowiedzi na pytanie, czy art. 8 § 1 k.c. pozwala na jednoznaczny wniosek, że skoro każda osoba ma zdolność prawną od chwili urodzenia, to moment ten należy utożsamiać z uzyskaniem statusu osoby fizycznej.