Dowodzenie wysokości szkody pokrzywdzonego w procesie karnym

Marek Smarzewski; Małgorzata Banach

doi:10.18290/rnp22321.3

Marek Smarzewski Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Małgorzata Banach

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp22321.3

Słowa kluczowe: szkoda, pokrzywdzony, udowodnienie, obowiązek udowodnienia, odszkodowanie, postępowanie karne, proces karny

Abstrakt

Dowodzenie wysokości szkody pokrzywdzonego stanowi istotne zagadnienie zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. W doktrynie można zaobserwować rozbieżne podejścia co do tego, na kim spoczywa obowiązek dowodzenia w tym zakresie. W artykule podkreślono rolę pokrzywdzonego jako osoby bezpośrednio zainteresowanej w uzyskaniu kompensaty i ukazano wagę rozstrzygnięcia w procesie karnym w przedmiocie naprawienia szkody w wysokości faktycznie wyrządzonej. Ustalenia dotyczące wysokości szkody powinny stawać się zasadniczo przedmiotem dowodzenia w toku rzetelnego procesu karnego. Nawet zatem, gdy do osądzenia sprawcy i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej nie jest niezbędne określenie rozmiarów szkody, to w sytuacji istnienia przesłanek do orzeczenia jej naprawienia sąd karny ma obowiązek podjęcia ustaleń dotyczących jej wysokości czy to w związku z inicjatywą pokrzywdzonego, czy też z urzędu, przynajmniej w zakresie, w jakim procedowanie w tym przedmiocie nie doprowadzi do przewlekłości i nadmiernego rozwarstwienia postępowania dowodowego.

Bibliografia

Dudka Katarzyna: Ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych w polskim procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2004, nr 7-8, s. 89-100.

Gensikowski Piotr: Wybrane problemy celowości orzeczenia ex officio środka karnego obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, „Przegląd Sądowy” 2012, nr 10, s. 51-65.

Grzegorczyk Tomasz: Zobowiązanie sprawcy przestępstwa do naprawienia szkody lub uiszczenia nawiązki w trybie art. 46 k.k., „Przegląd Sądowy” 2009, nr 1, 48-58.

Grześkowiak Alicja, Wiak Krzysztof (red.): Kodeks karny. Komentarz, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2021.

Hryniewicz Elżbieta, Reszka Marcin: Odszkodowanie i zadośćuczynienie w świetle art. 46 Kodeksu karnego – uwagi krytyczne i propozycje zmian, „Monitor Prawniczy” 2007, nr 6, s. 287-295.

Hryniewicz-Lach Elżbieta: Kompensacja szkód i krzywd w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 3, s. 68-83.

Jodłowski Jan: Zasada prawdy materialnej w postępowaniu karnym. Analiza w perspektywie funkcji prawa karnego, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer 2015.

Karaźniewicz Justyna: System gwarancji interesów ofiary przestępstwa we współczesnym procesie karnym, „Białostockie Studia Prawnicze” 2009, z. 6, s. 60-70.

Kardas Piotr: Determinanty ciężaru dowodowego i ciężaru (obowiązku) dowodzenia w procesie karnym, w: Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia w procesie karnym, red. W. Jasiński, J. Skorupka, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer 2017, s. 53-120.

Kolasiński Błażej: Szkoda w rozumieniu art. 46 § 1 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2001, nr 4, s. 65-77.

Królikowski Michał, Zawłocki Robert (red.): Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1-116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2017.

Kulesza Jan: Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 stycznia 2013., sygn. II AKa 273/12, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 1, s. 181-190.

Paluszkiewicz Hanna: Z problematyki dowodzenia na posiedzeniu wyrokowym, w: Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer 2009, s. 403-415.

Pilarczyk Łukasz: Obowiązek naprawienia szkody w prawie karnym, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2019.

Słownik języka polskiego, t. 3: R-Ż, red. t. H. Szkiłądź, S. Bik, B. Pakosz, C. Szkiłądź, red. n. M. Szymczak, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1981.

Smarzewski Marek: Podmiot bierny przestępstwa na tle włoskiego prawa karnego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.

Spangher Giorgio: Azione civile e processo penale, „Archivio Penale” 2013, z. 2, s. 509-512.

Stefański, Ryszard Andrzej (red.): Kodeks karny. Komentarz, Legalis 2020.

Szyrmer Sławomir: Wybrane zagadnienia związane z orzekaniem obowiązku naprawienia szkody jako środka karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2005, z. 1, s. 69-89.

Wantoła Michał: Ciężar dowodu i obowiązek dowodzenia okoliczności wpływających na wymiar kary i innych środków reakcji karnej, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2020, nr 1, s. 1-29.

Wdzięczna Ewa Anna: Warunkowe umorzenie postępowania karnego w świetle koncepcji sprawiedliwości naprawczej, Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora” 2010.