Czy biskup diecezjalny może wpływać na decyzje swego sądu? Refleksje na kanwie wypowiedzi papieża Franciszka do Trybunału Roty Rzymskiej z 29 stycznia 2021 r.
Abstrakt
Inspiracją do napisania artykułu była wypowiedź papieża Franciszka, w której zachęcał biskupa, niezgadzającego się z decyzją własnego trybunału diecezjalnego, do samodzielnego osądzenia sprawy. Analizowane są następujące zagadnienia: władza sądownicza biskupa diecezjalnego, wezwanie papieża Franciszka do osobistego rozpoznawania spraw sądowych przez biskupa, potestas vicaria wikariusza sądowego (oficjała) i jego niezależność od biskupa w sądzeniu spraw. Troska biskupa diecezjalnego o poprawne sprawowanie sprawiedliwości, zgodnie z prawem i Magisterium Kościoła, nie może polegać na interweniowaniu w konkretnych sprawach, ale wyraża się w szeroko rozumianej trosce biskupa o sąd diecezjalny, przede wszystkim zaś w obsadzaniu urzędów sądowych kompetentnymi osobami, którym biskup winien zapewnić warunki do rzetelnego sprawowania posługi sądowniczej.
Bibliografia
Bartczak Adam: Podstawowe założenia reformy kanonicznego procesu małżeńskiego w motu proprio Franciszka „Mitis Iudex Dominus Iesus”, „Łódzkie Studia Teologiczne” 25 (2016), nr 2, s. 57-70.
Berzosa Martínez Raúl: El obispo como juez según las cartas apostólicas «Mitis Iudex Dominus Iesus» y «Mitis et Misericors Iesus», „Revista Española de Derecho Canónico” 57 (2018), s. 43-79.
Biskupski Stefan: Prawo małżeńskie Kościoła Rzymskokatolickiego, t. II: Proces małżeński, Olsztyn: Kuria Biskupia Diecezji Warmińskiej 1960.
Bonnet Piero Antonio: I tribunali nella loro diversità di grado e di spezie, [w:] Il Processo matrimoniale canonico, red. Piero A. Bonnet, Carlo Gullo, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 1994, s. 183-225.
Cabreros de Anta Marcelino: Grados y clases de tribunales, [w:] S. Alonso Morán, M. Cabreros de Anta, Comentarios al Código de Derecho Canónico con el texto legal latino y castellano, t. III, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos 1964, s. 257-320.
del Pozzo Massimo: Chiarimenti pontifici sul «processus brevior». Riflessioni alla luce del Discorso del 25 novembre 2017, „Ius Canonicum” 58 (2018), s. 503-537.
del Pozzo Massimo: Il processo matrimoniale più breve davanti dal vescovo, Roma: EDUSC 2016.
Dzierżon Ginter: Dyspensa w kanonicznym porządku prawnym. Studium prawno-historyczne, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2020.
García Matamoro Luis: Komentarz do kan. 1419, [w:] Código de Derecho Canónico. Edición bilingüe comentada por profesores de derecho canónico de la Universidad Pontificia de Salamanca, wyd. 6, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos 2014, s. 837.
Góralski Wojciech: „Processus brevior coram episcopo” – czy zupełne „novum”?, „Kościół i Prawo” 8 (2019), nr 1, s. 169-186.
Góralski Wojciech: Proces małżeński skrócony przed biskupem, Płock: Płocki Instytut Wydawniczy 2017.
Góralski Wojciech: Znaczenie, rola i zadania Roty Rzymskiej w świetle przemówień papieskich wygłoszonych do tego trybunału w latach 1939-2007, „Ius Matrimoniale” 13 (2008), s. 43-78.
Grocholewski Zenon: Komentarz do kan. 1419-1420, [w:] Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, red. Ángel Marzoa, Jorge Miras, Rafael Rodríguez-Ocaña, t. IV, cz. 1, Pamplona: EUNSA 1996, s. 766-781.
Grocholewski Zenon: Zasady inspirujące Księgę VII „De processibus” KPK, „Ius Matrimoniale” 4 (1999), s. 153-180.
Hansen Frederik: The unity and threefold expression of the „Potestas Regiminis” of the diocesan bishop – Cann. 381 § 1 and 391, Roma: Editrice Pontificia Università Gregoriana 2014.
Jone Heribertus: Commentarium in Codicem Iuris Canonici, t. I, Paderborn: Officina Libraria F. Schöningh 1950.
Kantor Robert: Posługa sądownicza biskupa w starożytności chrześcijańskiej, „Annales Canonici” 6 (2010), s. 201-211.
Krakowski Kamil: „Processus brevior coram Episcopo” – Czy każdy biskup jest kompetentny do wydania wyroku stwierdzającego nieważność małżeństwa w procesie skróconym?, „Rocznik Teologii Katolickiej” 17 (2018), s. 171-185.
Krukowski Józef: Komentarz do kan. 1420, [w:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, Poznań: Pallottinum 2007, s. 34-36.
Krukowski Józef, Sobański Remigiusz: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. I: Księga I. Normy ogólne, red. Józef Krukowski, Poznań: Pallottinum 2003.
Llobell Joaquín: Sulla valenza giuridica dei Discorsi del Romano Pontefice al Tribunale Apostolico della Rota Romana, „Ius Ecclesiae” 17 (2005), s. 547-564.
Lüdicke Klaus: „Dignitas Connubii”. Die Eheprozessordnung der katholischen Kirche. Text mit Übersetzungshilfe und Kommentar, Essen: Ludgerus-Verlag 2005.
Lüdicke Klaus, Jenkins Ronny: Dignitas connubii. Norms and Commentary, Alexandria: Canon Law Society of America 2006.
Lüdicke Klaus: Komentarz do kan. 1419, [w:] Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici (unter besonderer Berücksichtung der Rechtslage in Deutschland, Österreich und der Schweiz), red. Klaus Lüdicke, t. VI, Essen: Ludgerus-Verlag 1988.
Majer Piotr: Proces małżeński skrócony przed biskupem, [w:] Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus” papieża Franciszka, red. Piotr Skonieczny, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos 2015, s. 163-217.
Malecha Paweł: Odpowiedzialność biskupa diecezjalnego w procesie sądowym małżeńskim po ogłoszeniu motu proprio „Mitis Iudex” papieża Franciszka, „Ius Matrimoniale” 27 (2016), nr 3, s. 5-33.
Michiels Gommarus: De potestate ordinaria et delegata. Commentarius tituli V libri II Codicis Juris Canonici. Canones 196-210, Parisiis–Tornaci–Romae–Neo Eboraci: Desclée & Soc. 1964.
Mingardi Massimo: Il ruolo del vescovo diocesano, [w:] La riforma dei processi matrimoniali di Papa Francesco. Una guida per tutti, Milano: Ancora 2016, s. 91-105.
Montini Gian Paolo: «Solum Deum prae oculis habentes». Significato di una formula, [w:] «Veritas non auctoritas facit legem». Studi di diritto matrimoniale in onore di Piero Antonio Bonnet, red. Giuseppe Dalla Torre, Carlo Gullo, Geraldina Boni, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 2012, s. 363-374.
Navarrete Urbano: Derecho matrimonial canónico. Evolución a la luz del Concilio Vaticano II, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos 2007.
Navarrete Urbano: Introduzione, [w:] Le allocuzioni dei sommi pontefici alla Rota romana (1939-2003), red. Grzegorz Erlebach, Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 2004, s. 7-15.
Norme procedurali canoniche commentate, red. Massimo del Pozzo, Joaquín Llobell, Jesús Miñambres, Roma: Coletti a San Pietro 2013.
Nuñez Gerardo: El proceso «brevior»: exigencias y estructura, „Ius Canonicum” 56 (2016), nr 111, s. 135-155.
Orzeszyna Krzysztof: Urząd wikariusza biskupiego w prawie powszechnym Kościoła łacińskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2002.
Pagé Roch: Questions Regarding the Motu Proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, „The Jurist” 75 (2015), s. 607-617.
Papale Claudio: I processi. Commento ai canoni 1400-1670 CIC, Roma: Urbaniana University Press 2017.
Pikus Szymon: Niezawisłość sędziego kościelnego, Lublin–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu 2009.
Pinto Pio Vito: Los Procesos en el Código de Derecho Canónico. Comentario sistemático al libro VII después de la reforma del papa Francisco con el M.p. Mitis Iudex Dominus Iesus, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos 2021.
Rabino Gianluca: «Ipse Episcopus iudex»: ritorno alla tradizione canonica?, Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica, https://www.statoechiese.it/%20contributi/ipse-episcopus-iudex-ritorno-alla-tradizione-canonica [dostęp: 15.03.2021].
Roberti Franciscus: De processibus, t. I, In Civitate Vaticana: Libraria Pontificii Instituti Utriusque Iuris 1956.
Rodríguez Chacón Rafael: Las «allocutiones» del Papa al Tribunal de la Rota Romana y su valor jurídico, [w:] Cuestiones actuales de Derecho Canónico y Derecho Eclesiástico del Estado: actas de las XXXIV Jornadas de Actualidad Canónica, organizadas por la Asociación Española de Canonistas en Madrid, 23-25 de Abril de 2014, red. Jordi Bosch, Madrid: Dykinson 2015, s. 23-69.
Rodríguez-Ocaña Rafael: Retos que presenta la conversión de la justicia en la Iglesia a la luz del m.p. «Mitis Iudex Dominus Iesus», Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica, https://www.statoechiese.it/contributi/retos-que-presenta-la-conversion-de-la-justicia-en-la-iglesia-a-la-luz-del/chiesa-cattolica [dostęp: 15.03.2021].
Rozkrut Tomasz: Jan Paweł II do Roty Rzymskiej (1979-2003), Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos 2003.
Salegui Urdaneta Javier: La potestad judicial en la diócesis, „Cuadernos Doctorales” 23 (2009), s. 53-94.
Serres López de Guereñu Roberto: El motu proprio «Mitis Iudex Dominus Iesus». Un servicio de misericordia y de verdad, „Ius Communionis” 4 (2016), s. 71-102.
Sztychmiler Ryszard: Komentarz do art. 38 instrukcji „Dignitas connubii”, [w:] Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. Tomasz Rozkrut, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu 2007, s. 78-81.
Tkaczyk Łukasz Piotr: El proceso más breve en la nueva normativa del M.P. «Mitis Iudex Dominus Iesus». Su especialidad y pautas de desarrollo, Pamplona: EUNSA 2019.
Torquebiau Pierre, Naz Raoul, de Clercq Charles: Traité de droit canonique, t. IV, Paris: Librairie Letouzey et Ané 1954.
Viana Antonio: El gobierno de la diócesis según derecho en el directorio «Apostolorum successores», „Ius Canonicum” 92 (2006), s. 639-659.
Viana Antonio: Naturaleza canónica de la potestad vicaria de gobierno, „Ius Canonicum” 28 (1988), s. 99-130.
Viana Antonio: Oficio capital, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. Jorge de Otaduy, Antonio Viana, Joaquín Sedano, t. V, Cizur Menor (Navarra): Thomson Reuters Aranzadi 2012, s. 684-686.
Wąsik Wojciech: Urząd i zadania wikariusza sądowego, „Kieleckie Studia Teologiczne” 8 (2009), s. 191-214.
Wernz Franciscus Xaverius: Ius decretalium, t. V: De iudiciis ecclesiasticis, Prati: Ex Officina Libraria Giachetti 1914.
Witsch Norbert: Reservation, [w:] Lexikon für Kirchen- und Staatskirchenrecht, red. Axel von Campenhausen, Ilona Riedel-Spangenberger, Reinhold Sebott, t. III, Paderborn: Schöningh 2004, s. 439-440.
Wrenn Lawrence: Komentarz do kan. 1420, [w:] New Commentary on the Code of Canon Law, red. John P. Beal, James A. Coriden, Thomas J. Green, New York–Mahwah: Paulist Press 2000, s. 1624.
Żurowski Marian: Problem władzy i powierzania urzędów w Kościele katolickim, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1984.
Copyright (c) 2021 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
