Prawo człowieka chorego psychicznie do obrony w postępowaniu w sprawach o wykroczenia a próba wprowadzenia zasady domniemania winy

Słowa kluczowe: postępowanie w sprawach o wykroczenia, osoba niepełnosprawna

Abstrakt

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 42 ust. 2 stanowi: „Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu”. Normę tę należy odnosić również do sytuacji prawnej obwinionego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Celem artykułu jest wskazanie braku rzeczywistych gwarancji na realizację prawa do obrony osób mających dysfunkcję organizmu, wyrażonych w art. 21 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (k.p.w.). Prawo to nie jest w pełni realizowane pomimo wskazania wprost w art. 4 k.p.w., że „obwinionemu przysługuje prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy jednego obrońcy, o czym należy go pouczyć”.

Artykuł 42 ust. 3 Konstytucji RP stanowi: „Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu”. Zgodnie z opisywaną nowelizacją, reguła ta będzie złamana.

Bibliografia

Bień-Węgłowska Iwona: Status obwinionego sensu largo w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Lublin: Wydawnictwo KUL 2012.

Bieńkowska Beata: Zasady procesu karnego, [w:] Wykład prawa karnego procesowego. red. Piotr Kruszyński, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku 2004, s. 28-110.

Bojarski Marek, Radecki Wojciech: Kodeks wykroczeń. Komentarz. Warszawa, C.H. Beck 2006.

Bojarski Tadeusz: Polskie prawo wykroczeń. Zarys wykładu. Warszawa: LexisNexis 2009.

Bojarski Tadeusz: Komentarz do art. 17, [w:] Tadeusz Bojarski, Aneta Michalska-Warias, Joanna Piórkowska-Flieger, Maciej Szwarczyk, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, s. 84-90.

Chmaj Marek: Opinia prawna w przedmiocie: analizy zgodności z Konstytucją RP zmiany zasad zaskarżania mandatów karnych, zawartych w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 866). 14.01.2021 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=866 [dostęp: 16.04.2021].

Gardocka Teresa: Opinia w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk sejmowy 866). 18.01.2021 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=866 [dostęp: 16.04.2021].

Grajewski Jan: Komentarz do art. 2, [w:] Jan Grajewski, Lech K. Paprzycki, Sławomir Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Warszawa: Wolters Kluwer 2010.

Gronowska Bożena: Prawo oskarżonego do obrony, [w:] Bożena Gronowska, Tadeusz Jasudowicz, Michał Balcerzak, Maciej Lubiszewski, Rafał Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń: TNOiK 2010, s. 284-285.

Kmiecik Romuald: Naczelne zasady procesowe w postępowaniu karnym, [w:] Romuald Kmiecik, Edward Skrętowicz, Proces karny. Część ogólna, Kraków–Lublin: Kantor Wydawniczy Zakamycze 1996, s. 59-115.

Kotowski Wojciech, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2007.

Kruszyński Piotr: Opinia prawna. Zgodność projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk sejmowy 866), w części dotyczącej proponowanej zmiany postępowania mandatowego, z Konstytucją RP. 2.02.2021 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=866 [dostęp: 16.04.2021].

Łukasiewicz Jan: Prawne uwarunkowania skuteczności działań administracji państwowej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1990.

Matczak Marcin: Opinia prawna dotycząca poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (druk 866) w zakresie zgodności z Konstytucją art. 98 § 8 nowelizowanej ustawy. 3.02.2021 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=866 [dostęp: 16.04.2021].

Mezglewski Artur: Mankamenty postępowania w sprawach o wykroczenia ograniczające realizację prawa do obrony, „Studia Prawnicze KUL” 2007, nr 2-3 (30-31), s. 61-68.

Paprzycki Lech K., Błachnio-Parzych Anna, Paprzycki Rafał: Opiniowanie psychiatryczne i psychologiczne w procesie karnym. Orzecznictwo i piśmiennictwo, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych 2002.

Pikulski Stanisław: Ekspertyza psychiatryczna w procesie karnym, Warszawa: Prywatna Wyższa Szkoła Businessu i Administracji 2002.

Przybysz Jerzy: Kompendium psychiatrii sądowej. Opiniowanie w procesie karnym. Podręcznik dla lekarzy i prawników, Toruń: Fundacja TUMULT 2011.

Russel Gerald: Psychiatria i politycy: zespół pychy. „The Psychiatrist” 2011, 35: 140-145, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/209/original/56-62.pdf?1472647767 [dostęp: 23.01.2021].

Sienkiewicz Tomasz: Prawo człowieka niepełnosprawnego do obrony w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, [w:] Problemy z sądową ochroną praw człowieka, red. Ryszard Sztychmiler, Justyna Krzywkowska, t. II, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 2012, s. 343-360.

Sienkiewicz Tomasz: Racjonalność decyzji administracyjnej, [w:] Servire veritati. Księga jubileuszowa z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Kazimierza A. Kłosińskiego, red. Paweł Marzec, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011, s. 531-546.

Sienkiewicz Tomasz: Status człowieka niepełnosprawnego w prawie administracyjnym, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2006.

Sienkiewicz Tomasz: Status człowieka niepełnosprawnego w prawie publicznym, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2007.

Sienkiewicz Tomasz: Zasada prawdy materialnej w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Studium jednego przypadku, „Studia Prawnicze KUL” 2011, nr 3-4 (47-48), s. 185-213.

Skowron Andrzej: Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2010.

Sowiński Piotr Krzysztof: Uprawnienia składające się na prawo oskarżonego do obrony. Uwagi na tle czynności oskarżonego oraz organów procesowych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2012.

Sztychmiler Ryszard: Podmioty obowiązku ustalenia prawdy w procesie o nieważność małżeństwa, [w:] Współpraca sądów ze stronami procesowymi i adwokatami, red. Ryszard Sztychmiler, Justyna Krzywkowska, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2011, s. 81-96.

Świecki Dariusz: Metodyka pracy sędziego w sprawach o wykroczenia, Warszawa: Wolters Kluwer 2007.

Waltoś Stanisław: Proces karny. Zarys systemu, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN 1998.

Wielec Marcin: Arogancja sądów a realizacja praw procesowych przez strony postępowania sądowego, [w:] Problemy z sądową ochroną praw człowieka, t. II, red. Ryszard Sztychmiler, Justyna Krzywkowska, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 2012, s. 79-97.

Zdyb Marian: Istota decyzji, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1993.

Zoll Andrzej: Równość w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Osoby z niepełnosprawnością w polityce Organizacji Narodów Zjednoczonych, red. Marek Piasecki, Marek Stępniak, Lublin: Norbertinum, Fundacja Fuga Mundi 2002, s. 11-12.

Opublikowane
2021-07-21
Dział
Artykuły: Prawo