Protection of Graves and Cemeteries in Treaties on Friendship and Cooperation Signed by Poland with States Formed after the Collapse of the USSR

Wojciech Szczepan Staszewski

doi:10.18290/rnp20303-8

Wojciech Szczepan Staszewski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska https://orcid.org/0000-0002-4139-3475

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp20303-8

Słowa kluczowe: traktaty o przyjaźni i współpracy, traktaty polityczne, polska praktyka traktatowa, groby, cmentarze, miejsca spoczynku, ochrona grobów i cmentarzy, traktaty zawarte przez Polskę z państwami ukształtowanymi po rozpadzie ZSRR

Abstrakt

Ochrona grobów i cmentarzy w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę z państwami ukształtowanymi po rozpadzie ZSRR

Współdziałanie państw w zakresie ochrony grobów i cmentarzy stanowi ważny czynnik budowy wzajemnego poszanowania i zaufania między państwami oraz sprzyja tworzeniu podstaw zrozumienia i zbliżenia między narodami. W niniejszym artykule dokonano analizy zawartych przez Polskę umów o przyjaźni i współpracy, które odgrywają szczególną rolę w stosunkach traktatowych państw. Zakres podmiotowy opracowania ograniczony został do umów podpisanych z państwami ukształtowanymi po rozpadzie ZSRR – obszar ten, biorąc pod uwagę różne wydarzenia ukształtowane historycznie (i to nie tylko w zakresie historii Polski), jest szczególnie ważny w kontekście ochrony grobów i cmentarzy. To tam znajdują się liczne nekropolie i miejsca pochówku Polaków. Należy także mieć na względzie, że na terytorium Polski zlokalizowanych jest też wiele miejsc pochówku szczątków ludzkich osób pochodzących z różnych państw. Celem opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie badawcze, czy współpraca w zakresie ochrony grobów i cmentarzy została uwzględniona w postanowieniach traktatów politycznych zawartych przez Polskę ze wspomnianymi państwami oraz czy współpracy tej nadano odpowiednią rangę, a tym samym, czy znalazły się odpowiednie ramy prawne gwarantujące we właściwy sposób realizację współpracy we wskazanym obszarze.

Bibliografia

[no author given]. 2015. Cierpieniu – prawdę, Umarłym – modlitwę. Miejsca polskiej pamięci w Rosji. Katalog wystawy, Centrum Naukowo-Informacyjne “Memoriał” w Petersburgu. Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej.

[no author given]. 2017, January. Katalog polskich miejsc pamięci narodowej na Litwie. Cmentarze wojskowe, groby żołnierzy, pomniki, upamiętnienia. Wersja robocza, Vilnius: Embassy of the Republic of Poland in Vilnius, study available at: https://www.msz.gov.pl/resource/069694e1-cce5-4341-b392-5283bc313ad1:JCR (access: 30 January 2020).

Banaszkiewicz, Adam. 2004. “Umowy międzynarodowe jako środek osiągania celów w polityce zagranicznej państwa.” In Uwarunkowania i kierunki polskiej polityki zagranicznej w pierwszej dekadzie XXI wieku, ed. Marian S. Wolański, 13–38. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.

Brodowski, Leon. 1995. “Stosunki z Litwą.” In Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1995, ed. Barbara Wizimirska, 115–18. Warsaw: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

Cieślik, Mirosław. 1994. “Stosunki polsko-ukraińskie.” In Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1992, ed. Barbara Wizimirska, 135–44. Warsaw: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

Czyżak, Mariusz. 2011. “Prawna ochrona grobów i cmentarzy wojennych w polskim systemie prawnym.” Wojskowy Przegląd Prawniczy 2:50–58.

Fedorowicz, Aleksander. 2004. “Polsko-kirgiskie stosunki polityczne, kulturalne, naukowe i ochrona miejsc pamięci narodowej.” In Kirgistan. Historia – Społeczeństwo – Polityka, ed. Tadeusz Bodio, 758–68. Warsaw: Dom Wydawniczy Elipsa.

Grzywacz, Jacek. 2010. “Zapomniane sacrum: cmentarze ludności niemieckiej i żydowskiej jako problem społeczno-kulturowy współczesnego miasta.” Studia Etnologiczne i Antropologiczne 10:386–404.

Hejke, Krzysztof. 2011. Uzbekistan. Polskie cmentarze wojenne, introduction by Andrzej K. Kunert. Warsaw: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Kawęcki, Krzysztof. 2013. “Kontrowersje wokół traktatu polsko-litewskiego z 1994 roku.” In Filozoficzne i kulturowe aspekty działalności człowieka w służbie rozwoju – wybrane karty historii, eds. Wojciech Słomski, Zdzisław Sirojć, Marek Storośka, et al., 237–43. Warsaw: Wyższa Szkoła Menadżerska w Warszawie.

Kolbuszewski, Jacek. 1996. Cmentarze. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Krajewski, Kazimierz. 2010. “Ukraińskie miejsca pamięci narodowej na terenie Polski.” Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 7–8:118–37.

Leończyk, Sergiusz. 2011. “Polskość syberyjskich cmentarzy. Szkice z przeszłości.” Zesłaniec 48:17–28.

Leończyk, Sergiusz. 2018. “Cmentarze polskie na Syberii XIX-XXI w.” Łódzkie Studia Teologiczne 27(4):9–31.

Mikołajczyk, Jolanta (introduction and editing). 1997. Ochrona grobów i cmentarzy wojennych w Polsce. Wybór dokumentów. Cracow: Księgarnia Akademicka.

Piątek, Regina, and Jerzy Platajs. 2011. Polskie cmentarze wojenne w Uzbekistanie. Warsaw: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Pirimkudov, Shodmonkuł D. 2001. “Polacy w historii Uzbekistanu.” In Uzbekistan. Historia – Społeczeństwo – Polityka, ed. Tadeusz Bodio, 51–75. Warsaw: Dom Wydawniczy Elipsa.

Przyborowska-Klimczak, Anna, and Wojciech Sz. Staszewski (introduction and editing). 2006. Stosunki polsko-kirgiskie. Wybór dokumentów. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Przyborowska-Klimczak, Anna, and Wojciech Sz. Staszewski (introduction and editing). 2005a. Traktaty o przyjaźni i współpracy zawarte przez Polskę. Wybór dokumentów. Lublin: Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze.

Przyborowska-Klimczak, Anna, and Wojciech Sz. Staszewski. 2005b. “Wstęp.” In Traktaty o przyjaźni i współpracy zawarte przez Polskę. Wybór dokumentów, introduction and editing Anna Przyborowska-Klimczak, and Wojciech Sz. Staszewski, 5-16. Lublin: Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze.

Przyborowska-Klimczak, Anna, Wojciech Sz. Staszewski, and Stanisław Wrzosek. 2002. Międzynarodowa współpraca w dziedzinie kultury. Wybór dwustronnych umów zawartych przez Polskę. Radom: Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu.

Skłodowski, Jan. 2010. “Zabytkowe cmentarze na Żmudzi – polskie ślady przeszłości dwóch narodów.” In Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, eds. Wojciech Walczak, and Karol Łopatecki. Vol. I, 197–217. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kultury Europy, Benkowski Publishing&Ballons.

Staszewski, Wojciech Sz. 2017. “Ochrona grobów i cmentarzy w traktatach o przyjaźni i współpracy zawartych przez Polskę z państwami sąsiednimi.” In Pecunia servire debet sed non regere. Księga Jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Stanisławowi Dubielowi, eds. Krzysztof Wiak, and Paweł Kaleta, 343–52. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Staszewski, Wojciech Sz. (editing). 2019. “Dwustronne umowy o ochronie grobów i cmentarzy zawarte przez Polskę.” In Prawo międzynarodowe publiczne. Studia i materiały, eds. Kinga Stasiak, Wojciech Sz. Staszewski, and Anna Szarek-Zwijacz. Vol. II, 191-246. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Surmacz, Beata. 2002. Współczesne stosunki polsko-ukraińskie. Politologiczna analiza traktatu o dobrym sąsiedztwie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Swat, Tadeusz. 1999. “Pamięć i serce (Polskie cmentarze wojenne na Kresach Wschodnich).” Niepodległość i Pamięć 14:83–96.

Śmidowski, Witold. 2001. “Stan i perspektywy rozwoju polsko-ubeckich stosunków politycznych.” In Uzbekistan. Historia – Społeczeństwo – Polityka, ed. Tadeusz Bodio, 389–401. Warsaw: Dom Wydawniczy Elipsa.

Widacki, Jan. 1997. “Stosunki z Litwą.” In Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1997, ed. Barbara Wizimirska, 147–58. Warsaw: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

Wójcik, Katarzyna. 2010. “Ochrona mniejszości narodowych w świetle dwustronnych traktatów zawartych przez Polskę.” Studia Iuridica Lublinensia 14:217–35.

Zajączkowski, Wojciech. 1992. “Stosunki polsko-rosyjskie”. In Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 1992, ed. Barbara B. Wizimirska, 187–193. Warsaw: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.