Dissolution and Separation of Marriage and Their Effects as Envisaged by Drafts of Marriage Law in Interwar Poland
Abstrakt
Rozwiązanie i rozłączenie małżeństwa oraz ich skutki w projektach prawa małżeńskiego w Drugiej Rzeczypospolitej
Istotą małżeństwa była stałość wspólnego pożycia małżeńskiego mająca na celu wzajemną pomoc oraz zrodzenie i wychowywanie dzieci. Podzielone społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej toczyło spory wokół charakteru prawa małżeńskiego, przez co nie doszło do ujednolicenia tej gałęzi prawa w okresie międzywojennym. Konsekwencje na gruncie prawa cywilnego wywołane międzywojenną mozaiką prawną były odczuwane jeszcze w okresie Polski Ludowej. Projekt Komisji Kodyfikacyjnej ogłoszony publicznie i poddawany opinii społecznej w postaci ankiet oraz publicznych dyskusji został skrytykowany przez środowisko konserwatywne. Dwóch przedstawicieli tegoż środowiska przygotowało swoje projekty prawa małżeńskiego. Byli nimi Zygmunt Liskowski, którego projekt prawa małżeńskiego oparty na systemie wyznaniowym poparł Episkopat oraz projekt księdza Jerzego Jaglarza w dużej mierze powielający rozwiązania prawne zawarte w projekcie Karola Lutostańskiego. Z uwagi na to, że celem niniejszego artykułu jest przedstawienie instytucji rozwodu i separacji oraz ich skutków w powyższych projektach prawa małżeńskiego okresu międzywojennego, zastosowano tu przede wszystkim metodę historyczno-prawną oraz komparatystyczną.
Bibliografia
Allerhand Maurycy: Jurysdykcja władz wyznaniowych w sprawach małżeńskich, „Czasopismo Sędziowskie” 1937, XI, no 3, p. 113–123, no 4, p. 176–182.
Allerhand Maurycy: O wpływie orzeczeń w sprawach małżeńskich wydanych przez sądy duchowne w b. zaborze rosyjskim na stosunki prawne w innych dzielnicach Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów: published by the author 1925.
Bilczewski Józef: Listy pasterskie, odezwy, kazania i mowy okolicznościowe, Lwów: Bibljoteka Religijna, vol 3, 1924.
Biskupski Stanisław: O nowe prawo małżeńskie w Polsce, Włocławek: Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej 1932.
Biskupski Stanisław: Reforma prawa małżeńskiego w Polsce, Reprint from „Ateneum Kapłańskiego” vol. 25, Włocławek: Księgarnia Powszechna 1930.
Czerwiński Adam: Problem unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce, „Czasopismo Sędziowskie” 1936, X, no 1, p. 11–26, no 2, p. 65–78.
Dworas-Kulik Judyta: Przyczyny i skutki legalnej bigamii w Polsce w okresie międzywojennym, [in:] Pogranicza w historii prawa i myśli polityczno-prawnej, eds. D. Szpoper, P. Dąbrowski, Gdańsk–Olsztyn: GSW 2017, p. 109–129.
Dworas- Kulik Judyta: Prawne regulacje dotyczące bigamii w Polsce w latach 1918–1939, Lublin: KUL 2019.
Fastyn Arkadiusz: Jurysdykcja sądu konsystorskiego w świetle przepisów prawa małżeńskiego z 1836 r., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, LXII, no 1, p. 111–132.
Godlewski Jerzy Feliks: Problem laicyzacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce międzywojennej, „Państwo i Prawo” 1967, 22, no 11, p. 756–759.
Gołąb Stanisław: Polskie prawo małżeńskie w kodyfikacji, Warszawa: Bibljoteka Prawnicza 1932.
Gołąb Stanisław: Zasady prawa małżeńskiego (Z obrad Sekcji Prawa Cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej), „Palestra” 1925, 2, no 2, p. 593–595.
Górnicki Leonard: Koncepcja i konstrukcja prawna małżeństwa w projekcie osobowego prawa małżeńskiego z 1929 r. [in:] Regulacje prawne dotyczące małżeństwa w rozwoju historycznym, ed. T. Dolata, Wrocław: Atut 2018, p. 171–201.
Górnicki Leonard: Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław: Kolonia Limited 2000.
Gwiazdomorski Jan: Skuteczność orzeczeń sadów duchownych b. Król. Kongr. W sprawach małżeńskich wobec prawa państwowego, „Przegląd Prawa i Administracji” 1932, LVII, no 1, p. 4–23.
Gwiazdomorski Jan: Trudności kodyfikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce, Reprint from „Czasopisma Prawniczego”, Kraków: Drukarnia UJ 1935.
Jaglarz Jerzy: Projekt prawa małżeńskiego, [in:] Problem kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce, Poznań: Dziennik Poznański 1934.
Jędrejek Grzegorz: Separacja w projekcie Prawa małżeńskiego z 1929 roku, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2001, no 2, p. 57–65.
Katolicyzm, kapitalizm, socjalizm. List pasterski biskupów austrjackich, ed. S. Wyszyński, Lublin: Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej 1928.
Krasowski Krzysztof: Episkopat katolicki w II Rzeczypospolitej. Myśl o ustroju państwa – postulaty – realizacja, Warszawa–Poznań: Polski Dom Wydawniczy „Ławica,” Maciej Roman Bombicki 1992.
Krasowski Krzysztof: Próby unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1994, III, no 3, p. 467–502 and 529–542.
Lutostański Karol: O metodach stosowanych w polemice z Projektem Prawa Małżeńskiego Komisji Kodyfikacyjnej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932a , LX, no 21, p. 289–292.
Lutostański Karol: Uwagi z powodu projektu pracy L. Domańskiego „O małżeństwie”, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932b , LX, no 37, p. 525–530, no 38, p. 541–546, no 39, p. 557–562.
Lutostański Karol. Zasady projektu prawa małżeńskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932c, LX, no 3, p. 29–31.
Mika Krzysztof. Małżeńskie prawo osobowe w projekcie Zygmunta Lisowskiego z 1934 r., [in:] Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, ed. M. Mikuła, Kraków: UJ 2007, p. 79–85.
Prawo małżeńskie (projekt ustawy), edited by Z. Lisowski, Poznań: published by the author 1934.
Projekt prawa małżeńskiego uchwalony przez Komisję Kodyfikacyjną w dniu 28 maja 1929, Komisja Kodyfikacyjna. Podsekcja I Prawa cywilnego, Warszawa: Komisja Kodyfikacyjna, 1931, vol. I, no 1.
Rulikowski Wincenty: Z dziejów prawa małżeńskiego w Polsce, jak je kler katolicki zwalczał, „Wolnomyśliciel Polski” 1932, 5, no 6, p. 161–170.
Szczepaniak Damian: Stanowisko kościoła katolickiego w Polsce wobec projektu osobowego prawa małżeńskiego Karola Lutostańskiego, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2015, 2, no 2, p. 96–104.
Świątkowski Henryk: Jeszcze o działalności sądów konsystorskich, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, LXII, no 5, p. 67–69.
Świątkowski Henryk: Problem legalnej bigamii w Polsce przedwrześniowej, „Nowe Prawo”, 1959, no 10, p. 1150–1158.
Świątkowski Henryk: Z praktyki sądów konsystorskich, „Głos Sądownictwa” 1938, X, no 2, p. 107–114.
Woźniczek Agata: Rozbiór krytyczny małżeństwa. Spory o kodyfikację prawa małżeńskiego w II RP, „Więź” 2011, no 5-6, p. 132–141.
W sprawie projektu ustawy o małżeństwie. Orędzie Episkopatu Polski, „Miesięcznik Kościelny dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” 1931, 46, no 11, p. 206–208.
X., Zamachy na małżeństwo katolickie a egzamin przedślubny, „Ateneum Kapłańskie” 1932, 29, no 4, p. 375–377.
Copyright (c) 2020 Roczniki Nauk Prawnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
