Miłosierdzie w prawie Katolickich Kościołów Wschodnich

Abstrakt

Zagadnienie miłosierdzia w dyscyplinie Katolickich Kościołów Wschodnich obejmuje zarówno przepisy kanonów, w których wprost lub pośrednio prawodawca odwołuje się do tej kategorii teologicznej, jak i przejawia się w stosowaniu odpowiednich instytucji prawnych. Należą do nich dyspensa i ekonomia, które nakazują łagodne stosowanie ustawy kościelnej dla osiągnięcia najważniejszego celu prawa kościelnego, jakim jest pomoc w osiągnięciu zbawienia.

W artykule przywołano uzasadnienie biblijno-teologiczne dla obowiązujących przepisów prawa kanonicznego, stanowiące ratio legis omawianych instytucji prawnych, zwłaszcza doktrynę sformułowaną przez św. Leona Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu.

Szczególnie ważnym zagadnieniem w dialogu ekumenicznym z chrześcijanami wschodnimi jest kwestia ekonomii (oikonomia), szeroko stosowana m.in. w Kościołach prawosławnych. Debata nad sformalizowaniem tej zasady w katolickim prawie kanonicznym była przedmiotem zainteresowań papieskiej komisji, która przygotowała Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich. Ostatecznie jednak ta zasada wprost nie została zdefiniowana i promulgowana, gdyż uznano, że jest ona realizowana przez zastosowanie innych instrumentów, jak np. dyspensa.