Wiek rozeznania w Kodeksie Prawa Kanonicznego (kan. 891 i 989) w świetle tradycji kanonicznej

Jan Dohnalik

doi:10.18290/rnp20301-9

Jan Dohnalik Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Prawa Kanonicznego https://orcid.org/0000-0003-0674-2921

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp20301-9

Słowa kluczowe: wiek rozeznania, przyjmowanie sakramentów, bierzmowanie, spowiedź, pierwsza Komunia święta, tradycja kanoniczna

Abstrakt

Studium dotyczy pojęcia wieku rozeznania, które pojawia się w dwóch przepisach obowiązującego Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 891 oraz 989). To sformułowanie, występujące dzisiaj w dwóch łacińskich wersjach: aetas discretionis i ad annos discretionis, jest zakorzenione w średniowiecznym prawie kanonicznym. Zgodnie z zasadą interpretacyjną zawartą w kan. 6 § 2, w tym przypadku w celu wyjaśnienia znaczenia dzisiejszego ustawodawstwa należy sięgnąć do kanonicznej tradycji.

W pierwszej części artykułu zostaje ukazane znaczenie wyrażenia aetas discretionis w świetle Konstytucji 21 Soboru Laterańskiego IV i średniowiecznych glosatorów. W drugiej części zostaje omówione zagadnienie wieku rozeznania w dekrecie Quam singulari oraz w Kodeksie pio-benedyktyńskim. W trzeciej części zostaje naszkicowana problematyka wieku bierzmowania od kan.

788 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. do kan. 891 obecnego Kodeksu, który nadal przewiduje jako najbardziej odpowiedni do przyjęcia tego sakramentu wiek rozeznania, chyba, że konferencja biskupów zdecyduje inaczej. Czwarta część koncentruje się na wieku rozeznania potrzebnym do spowiedzi według kan. 989, z odniesieniem do wieku pierwszej Komunii świętej.

Dzięki przeprowadzonemu studium można lepiej zrozumieć pojęcie wieku rozeznania, obecnego także w obowiązujących normach dotyczących bierzmowania. Konsekwencją powinno być zastanowienie się nad naszymi duszpasterskimi programami dotyczącymi przyjmowania sakramentów wtajemniczenia. W tej refleksji nie powinno się tracić z oczu minimalnego wieku rozeznania obecnego w kanonach obowiązującego Kodeksu.

Bibliografia

Bernardus Papiensis: Summa Decretalium ad librorum maniscriptorum fidem cum aliis eiusdem scriptoris anectodis, red. E.A.T. Laspeyres, Ratibonae: apud G. Iosephum Manz 1860.

Cappello Felice M.: De aetate admittendorum ad primam communionem eucharisticam seu commentarium in decretu Quam singulari, Romae: Typis Cuggiani 1911.

Damasus: Apparatus in Conclium Quartum Laterense, [w:] Constitutiones Concilii Quarti Lateranensis una cum Comentariis glossatorum, red. A. García y García, Monumenta Iuris Canonici. Series A: Corpus Glossatorum, vol. 2, Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1981, s. 419-458.

Dohnalik Jan: Il precetto pasquale. La normativa sulla Comunione e la confessione annuale (cann. 920 e 989) alla luce della tradizione canonica, Roma: Pontificia Università Gregoriana 2015.

Dohnalik Jan: Wiek przyjmującego bierzmowanie w świetle redakcji Kodeksu z 1917 roku, [w:] Kodeks Pio-Benedyktyński między tradycją a rozwojem, red. Z. Janczewski, J. Dohnalik, I. Kilanowski, Warszawa: Wydawnictwo Spes 2017, s. 147-172.

Foreville Raymonde: Latran I, II, III et Latran IV, Paris: Edition de l’Orante 1965.

Gennari Casimiro: Sulla età della prima Comunione dei fanciulli. Breve commento del decreto „Quam singulari Christus amore”, ed. 2, Roma: Presso la direzione del monitore ecclesiastico 1910.

Gillmann Franz: Die «anni discretionis» im Kanon Omnis utriusque sexus (c. 21 conc. Lat. IV), Archiv für Katholisches Kirchenrecht108 (1928), s. 556-617.

Hostiensis (Henrici de Segusio cardinalis): In Quintum Decretalium librum Commentaria, Venetiis: Apud Iuntas 1581.

Johannes Teutonicus: Apparatus in Concilium Quartum Laterense, [w:] Constitutiones Concilii Quarti Lateranensis una cum Comentariis glossatorum, red. A. García y García, Monumenta Iuris Canonici. Series A: Corpus Glossatorum, vol. 2, Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1981, s. 187-270.

Kelly Gerald E.: The years of discretion for confession, Washington: Canon Law Studies 1968.

Panormitanus (Nicolai de Tudeschis): Commentaria in Quartum et Quintum Librum Decretalium, Venetiis: Apud Iuntas 1588.

Regatillo Eduardus: Ius Sacramentarium, Santander: Sal Terrae 1960. Rolandus: Summa, red. F. Thaner, Innsbruck: Neudruck der Ausgabe 1874.

Rufinus: Summa decretorum, red. H. Singer, Paderborn: Druck und Verlag von Ferdinand Schöningh 1902.

Schmalzgrueber Franz: Ius Ecclesiasticum universum brevi methodo ad discentium utilitatem explicatum seu lucubrationes canonicae in quinque libros decretalium Gregorii IX pontificis maximi, t. V, pars II, Romae: ex typographia Rev. Cam. Apostolica 1845.

Summa „Elegantius in iure divino” seu Coloniensis, red. G. Fransen, S. Kuttner, Monumenta Iuris Canonici, Series A: Corpus Glossatorum, vol. I, t. III, Biblioteca Apostolica Vaticana, Città del Vaticano 1986.

Vincentius Hispanus: Apparatus in Conclium Quartum Laterense, [w:] Constitutiones Concilii Quarti Lateranensis una cum Comentariis glossatorum, red. A. García y García, Monumenta Iuris Canonici. Series A: Corpus Glossatorum, vol. 2, Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana 1981, s. 287-384.

Zerba Cesare: Nel cinquantenario del Decreto Quam singulari circa l’età della prima Communione dei fanciulli emanato dalla S. Congregazione dei Sacramenti per incarico del Papa S. Pio X l’8 agosto 1910: studio sulle fonti e la genesi dello storico Decreto, Città del Vaticano: Tipografia Poliglotta Vaticana 1961.