The Principle of Respect for Independence and Autonomy of the State and the Catholic Church and of Cooperation for Both the Individual and Common Good. The Genesis and Significance of Article 1 of the Concordat of 1993–1998 Between the Holy See and Poland
Abstract
The considerations concern the genesis and interpretation of the fundamental principle of the relationship between the State and the Catholic Church, proclaimed in Article 1 of the Concordat between the Holy See and the Republic of Poland in 1993–1998 and confirmed in Article 25 (3) of the Polish Constitution of 1997. The first part of the study presents the genesis of the principle of respect for independence and autonomy of the State and the Catholic Church, each in its own sphere, and their cooperation for the common good. It is claimed that Christianity contributed to the culture of whole humanity an original paradigm of religious-political dualism – at odds with the religious-political monism prevailing in the ancient world – and presented the formation of the meaning of this principle in the Constantinian era (from Constantine the Great to the Second Vatican Council). The second part includes: an interpretation of the basic principle of the relation between the Polish State and the Catholic Church in Poland proclaimed in Article 1 of the Concordat, its elaboration in the subsequent articles of the Concordat in the form of mutual obligations and rights of the State and the Catholic Church, and its reception in Article 25 (3) of the Constitution of the Republic of Poland of 1998 with respect to all Churches and other religious associations whose legal situation has been regulated. In the concluding section, the author states that on the basis of the cited regulations Poland is a secular state, based on the principle of friendly and coordinated separation.
References
Dalla Torre Giuseppe: La Città sul monte, Contributo ad una teoria canonistica sulle relazioni fra Chiesa e communità politica, Roma: Editrice AVE 1996.
Della Rocca Felice: Appunti di storia concordataria, Milano: Giuffre 1977.
Dębiński Antoni, Misztal-Konecka Joanna, Wójcik Monika: Prawo rzymskie publiczne, Warszawa: C.H. Beck 2010.
Coste Rene: Les communautes politiques, Paris: Desclee 1970.
Czaputowicz Jacek: Suwerenność, Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych 2018.
Giacchi Orio: Promesse canonistiche, [w:] Societa civile e societa religiosa di fronte al Concordato, red. Ombretta Fumagali Carulli, Milano: Vita e Pensiero 1980, s. 59-60.
Góralski Wojciech, Pińdyk Adam: Zasada niezależności i autonomii państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 roku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2000.
Janik Czesław: Zasada niezależności i autonomii państwa i Kościoła w swoim zakresie naczelną zasadą konkordatu, [w:] Konkordat polski 1993, red. M. Winiarczyk-Kossakowska, Cz. Janik, P. Borecki, Warszawa: Wolters Kluwer 2019, s. 72-85.
Kamiński Stanisław: Autonomia, [w:] Encyklopedia Katolicka, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1974, t. I, kol. 1159-1160.
Kościelne prawo publiczne. Wybór źródeł, red. M. Sitarz, M. Grochowina, M. Lewicka, A. Romanko, P. Wierzbicki, Lublin: Wydawnictwo KUL 2012, s. 23-39.
Krukowski Józef: Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1993.
Krukowski Józef: Kościelne prawo publiczne. Prawo konkordatowe, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2013.
Krukowski Józef: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. II/1, Poznań: Pallottinum 2005.
Krukowski Józef: Godność człowieka podstawą konstytucyjnego katalogu praw jednostki, [w:] Podstawowe prawa jednostki, red. L. Wiśniewski, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 1997, s. 38-50.
Krukowski Józef: Konkordat Polski. Znaczenie i realizacja, Lublin: Verba 1999.
Krukowski Józef: Konstytucyjne zasady relacji państwo–Kościół w III Rzeczypospolitej, [w:] Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. J. Krukowski, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2015, s. 87-114.
Krukowski Józef: Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2004.
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. Dz.U. 1998, Nr 51, ust. 318; AAS 90(1998), 310-329.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997, Nr 78, poz. 483.
Larizioli Giuseppe: Stato e Chiesa. Per una storia del dualismo giurisdizionalista cristiano, Torino: Giapichelli 1991.
Leszczyński Paweł A.: Regulacja stosunków między państwem a nierzymskokatolickimi Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, Gorzów Wielkopolski: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa 2012.
Lombardi Giuseppe: L’Edito di Milano del 313 e la lacità dello Stato, [w:] I diritti fondamentali della persona umana e la libertà religiosa. Atti del V colloquio giuridico, 8-10 marzo 1984, red. F. Biffi, Roma: Lateran University Press 1985.
Mazurek Franciszek: Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 2011.
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka z dnia 16 grudnia 1966 r. Dz.U. 1977, Nr 38, poz.167-169.
Minnerath Rolland : L’Eglise et les Etats concordataires (1846-1981). La souveraineté spirituelle, Paris: Edition du Cerf 1983.
Piechowiak Marek: Pojęcie praw człowieka, [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 1997, s. 7-37.
Piechowiak Marek: Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2012.
Pietrzak Michał: Stosunki państwo–Kościół w nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 52(1997), nr 11-12, s. 121-130.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r., Zbiór Dokumentów 1958, nr 10-12, poz.177.
Rahner Hans: Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa: Wydawnictwo Pax 1986.
Sitarz Mirosław: Zasady relacji Kościół–państwo w nauczaniu Soboru Watykańskiego II, [w:] Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Księga Jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Krukowskiemu z okazji 50-lecia pracy naukowej, red. M. Sitarz, H. Stawniak, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2014, s. 239-249.
Sobczyk Paweł: Podstawowe zasady relacji państwo–Kościół w nauczaniu Kościoła katolickiego i w prawie polskim. Zbieżności i rozbieżności, [w:] Kościół a Naród i Państwo w perspektywie 1050. rocznicy Chrztu Polski. Historia i teraźniejszość, red. J. Krukowski, M. Sitarz, I. Dosz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2017, s. 213-224.
Sobczyk Paweł: Konstytucyjna zasada konsensualnego określenia stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA 2013.
Sobór Watykański II: Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań: Pallottinum 2002.
Spinelli Lorenzo: Diritto Ecclesiastico, Parte generale, Torio: UTET 1976.
Stanisz Piotr: Konstytucyjne zasady określające relacje państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi: autonomia i niezależność oraz współdziałanie, [w:] Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. J. Krukowski, M. Sitarz, H. Stawniak, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2015, s. 159-185.
Stanisz Piotr: Instytucjonalne formy dialogu państwa ze związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. W. Uruszczak, K. Krzysztofik, M. Mikuła, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego 2014, s. 33-53.
Stickler Alfons: Sacerdotium et Regnum nei decretisti e primi decrealisti. Considerationi matodologiche di ricercha e testi, „Salesianum” 15(1953), s. 572-612.
Stickler Alfonsius: Magistri Gratiani sententia de potestate Ecclesiae et Statum, „Apollinaris” 21(1948), s. 36-111.
Suchocka Hanna: Ocena konkordatu w dwadzieścia lat po jego podpisaniu, „Politeja”. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego 2014, nr 3(29).
Suchocka Hanna: Kilka uwag z okazji 13. rocznicy podpisania Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską, Krakowskie Studia Międzynarodowe. Konkordaty pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską. Stosunki Państwo–Kościół 2006 nr 3 (III).
Suchocka Hanna: Konstytucyjne formy regulacji stosunków między państwem a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi, [w:] Katolickie zasady relacji Państwo–Kościół a prawo polskie, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 85-86.
Suchocka Hanna: Polski model relacji państwo–Kościół w świetle Konstytucji RP i Konkordatu z 1993 r., [w:] Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2008.
Śrutwa Jan: Dzieje Kościoła w starożytności, t. I-II, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2018.
Turchi Nicola: La religione di Roma, Bologna 1939 (wyd. polskie: Religia Rzymu, [w:] Religie świata, red. E. Dąbrowski, Warszawa: Wydawnictwo Pax 1957, s. 251-279).
Uruszczak Wacław: Konkordat z 1993 roku ważnym etapem w stosunkach Polski ze Stolicą Apostolską, [w:] Konkordat 1993. Dar i zadanie dla Kościoła i Polski, red. J. Dyduch, Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława 1998, s. 95-109.
Uruszczak Wacław: Recepcja prawa kanonicznego w obowiązującym prawie polskim, „Annales Canonici” 2007, nr 3, s. 5-21.
Wagnon Henri: Concordats et droit international, Gambluox 1935.
Wójcik Walenty: Brachium saeculare, [w:] Encyklopedia Katolicka, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1976, t. II, kol. 991.
Zarzycki Zdzisław: Zasada niezależności i autonomii Kościoła i państwa – czym jest naprawdę?, [w:] Konkordat: ocena z perspektywy 15 lat obowiązywania („Annales Canonici” 2), Kraków: Papieski Uniwersytet Jana Pawła II 2014, s. 73-102.
Copyright (c) 2020 Roczniki Nauk Prawnych
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
