"Mystery shopping" oraz "shadowing" jako metody badania kultury
Abstrakt
Otaczająca nas ponowoczesna rzeczywistość zmusza badaczy kultury do poszukiwania niekonwencjonalnych metod badawczych, wykraczających poza ramy powszechnie stosowanych, do tej pory, narzędzi pomiaru. Autor prezentuje możliwości, jakie dają dwie (odmienne od siebie) metody, które wywodzą się z jednej gałęzi metodologicznej – etnografii, a ściślej z jednej z najbardziej charakterystycznych metod tej tradycji naukowej, czyli obserwacji. Są to mystery shopping oraz shadowing. Wychodząc od pierwotnej roli obserwacji w badaniach i generalnie w nauce, ukazuje najistotniejsze cechy charakteryzujące obie metody – ich zalety i trudności, jakie niosą. Badania Centrum „Regionalne Obserwatorium Kultury” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pokazują praktyczne ich zastosowanie oraz potrzebę szukania nowych narzędzi badawczych, które mają służyć usprawnieniu działalności instytucji kultury.
Autor publikacja zastanawia się, czy warto włączyć mystery shopping i shadowing do wachlarza stosowanych metod, badając lokalnych liderów edukacji kulturalnych czy podnosząc jakość obsługi w instytucjach związanych z obszarem kultury.
Prezentowane (relatywnie nowe) metody, oparte na różnych typach obserwacji naukowej, wydają się być interesujące, gdyż wykorzystanie ich zalet w badaniach kultury może przynieść ciekawe wyniki. Dynamiczne zmieniające się otoczenie wymusza bowiem nieustanne poszukiwania nowych, skutecznych metod i całościowych danych, ukazujących szerokie pole oddziaływania różnorodnych czynników. Opisane dwie metody otwierają duże możliwości ich pozyskania i w konsekwencji wzbogacania badań w obszarze kultury.
Bibliografia
„Badania marketingowe”. Rocznik Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku i Opinii, edycja XVII, 2012/13 (red. A. Wódkowski).
Charmaz K.: Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Warszawa: PWN 2009.
Ciesielska M., Wolanik Boström K., Öhlander M.: Obserwacja. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. T. 2. Red. D. Jemielniak. Warszawa: PWN 2012.
Denzin N.K., Lincoln Y. S.: Metody badań jakościowych. T. 1. Warszawa: PWN 2009.
Czarniawska B.: Nowe techniki badań terenowych: shadowing. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. T. 2. Red. D. Jemielniak. Warszawa: PWN 2012.
Flick U.: Jakość w badaniach jakościowych. Warszawa: PWN 2011.
Kieliszewski P., Mękarski M.: Badania sektora kultury jako element partycypacyjnego modelu zarządzania kulturą na przykładzie badań Regionalnego Obserwatorium Kultury. W: Culture Management. Kraków: Attyka 2012.
Konecki K.T.: Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej. „Przegląd Socjologii Jakościowej” 1:2005 nr 1.
Kostera M.: Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych. Warszawa: PWN 2003.
Kotarbiński T.: Traktat o dobrej robocie. Łódź–Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1955.
Kwiatkowski P.T.: Etnograficzne badania marketingowe. W: Badania jakościowe. Metody i narzędzia. T. 2. Red. D. Jemielniak. Warszawa: PWN 2012.
Landsberg P., Poprawski M., Kieliszewski P., Mękarski M., Gojlik A. (red. nauk. J. Sójka): Po co seniorom kultura? Badania kulturalnych aktywności osób starszych. Raport. Poznań 2012.
Maison D., Noga-Bogomilski A.: Badania marketingowe. Od teorii do praktyki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2007.
Majka D.: Tajemniczy klient: Kupuje i bezlitośnie ocenia. Gazeta.pl. 12.08.2007 www.gospodarka. gazeta.pl/gospodarka/1,33181,4384588.html [dostęp: 14.07.2013].
Mazurek-Łopacińska K.: Badania marketingowe. Metody, nowe technologie, obszary aplikacji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2008.
Meder M.: Zastosowanie metody Mystery Shopping w bankowości detalicznej. „Marketing i Rynek” 2005 nr 5.
Rutkowski P.: Kulisy Mystery Shopping. „Marketing w Praktyce” 2007 nr 4.
Rzemieniak M.: Badania marketingowe w podejmowaniu decyzji menedżerskich. Lublin: Politechnika Lubelska 2012.
Rzemieniak M., Tokarz E.: Mystery Shopping w budowaniu tożsamości organizacyjnej. Lublin: Politechnika Lubelska 2011.
Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2005.
