Fenomen zwrotu wizualnego we współczesnej kulturze – treść pojęcia a istota zjawiska
Abstrakt
Opierając się na badaniach tak znanych interpretatorów wizualności jak W.J.T. Mittchel, M. Jay i V. Flusser, autorka analizuje problematykę „zwrotu wizualnego”, pokazuje, dlaczego filozofowie i badacze kultury zainteresowali się tematyką wizualności oraz w jaki sposób zachodzi wizualizacja różnych dziedzin współczesnego świata. Autorka omawia powiązania między wizualnym zwrotem (wzrokocentryzmem) i uprzywilejowaną pozycją, jaką zajmuje zmysł wzroku. Poprzez argumentację tezy, że dominacji wizualności nie należy postrzegać jako powrotu do mechanicznego kopiowania rzeczywistości, pokazana jest różnica między antyczną teorią mimesis i współczesną wizualnością, która symbolizuje raczej nie zwykłe kopiowanie prototypu, lecz postlingwistyczny obraz, zrodzony z wyobraźni, wzajemnego oddziaływania między koncepcją twórcy, aktem twórczym i otaczającą rzeczywistością. Badając powiązania między studiami wizualnymi a pokrewnymi naukami humanistycznymi i społecznymi, autorka ukazuje przedmiot badań i metody stosowane w tych dziedzinach akademickich. Uzasadniana jest teza, że zainteresowanie badaczy studiami wizualnymi oraz powstawanie nowych programów tego rodzaju studiów na różnych uniwersytetach i wyższych uczelniach jest powiązane ze zwrotem wizualnym i ugruntowaniem się wizualności we wszystkich dziedzinach współczesnego życia, a co za tym idzie – z szybko wzrastającym zapotrzebowaniem na wykwalifikowanych specjalistów z dziedziny wizualności. Autorka uważa, że studia wizualne są z zasady fenomenem interdyscyplinarnym, aczkolwiek można je traktować jako samodzielną dyscyplinę, mającą raczej charakter studyjny niż naukowy. Celem takiej dyscypliny jest tworzenie i rozwijanie teorii, które pomogłyby zrozumieć, w jaki sposób obraz funkcjonuje we współczesnej kulturze.
Bibliografia
Arystoteles. Poetyka. Wrocław: Ossolineum 1989.
Bal Mieke: Visual essentialism and the object of visual culture. „Journal of Visual Culture” 2(1):2003 s. 5-32.
Barevičiūtė Jovilė: Klasikinė panoptikumo samprata: vizualinis-komunikacinis aspektas. „Filosofija. Sociologija” 21(1):2010 s. 37-44.
Baudrillard Jean: Symulakry i symulacja. Tł. S. Królak. Warszawa: Wyd. Sic! 2005.
Bredekamp Horst: Theorie des Bildakts, Frankfurt: Suhrkamp Verlag 2010.
Flusser Vilém. Writings. Minneapolis: University of Minnesota Press 2002.
Foss Sonja, Kanengieter Maria: Visual Communication in the Basic Course. „Communication Education” 41:1992 s. 314-326.
Vision and Visuality. Ed. H. Foster. Seattle: Bay Press 1988.
Godefroy Frédéric: Dictionnaire de l’ancienne langue française et de tous ses dialectes du ixe au xve siècle. Édition de Paris 1881.
Howells Richard: Visual Culture. Cambridge: Polity Press 2008.
Jameson Friedrich: The Cultural Turn. London–Brooklyn, NY:Verso 1999.
Jay Martin: Scopic Regimes of Modernity. W: Vision and Visuality. Ed. H. Foster. Seattle: Bay Press 1988 s. 3-23.
Jay Martin: Downcast Eyes: The Denigration of Thought in Twentieth-Century French Thought. Berkley–Los Angeles–London: University of California Press 1994.
Jay Martin: Nowoczesne władze wzroku. W: Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni. Red. E. Rewers. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora 1999.
Juzefovič Agnieška: „Vaizdo vaidmuo siejant komunikacines strategijas filosofijoje ir sociologijoje. „Filosofija. Sociologija” 24 (3):2013 s. 131-139.
Kirtiklis Kęstas: Kai vizualinis posūkis suka atgal: V. Flusserio medijų istoriosofija. „Filosofija. Sociologija” 21(1):2010.
Medijų kultūros balsai. Teorijos ir praktikos. Ed. Vytautas Michelkevičius). Vilnius: Mene 2009.
Mirzoeff Nicholas: An Introduction to Visual Culture. London: Routledge 1999.
Mitchell Thomas W.J.: Picture Theory: Essays on Verbal and Visual Representation. Chicago–London: The University of Chicago Press 1995.
Mitchell Thomas W.J.: Showing seeing: a critique of visual culture. „Journal of Visual Culture” 1 (2):2002.
Orwell George: Nineteen Eighty-four. London: Secker and Warburg 1949.
Platon: Państwo. Przeł. W. Witwicki. Kęty: Antyk 2003.
Reimeris Ramojus: Vizualumo studijos Lietuvoje. „Filosofija. Sociologija” 22(1):2011 s. 3-11.
Žilinskaitė Viktorija: Vaizdo link: okuliarcentrizmas ir jo tyrimo metodologija. „Filosofija. Sociologija” 21(1):2010 s. 3-10.