Ideał przyjaźni w kulturze dawnego Izraela w świetle ksiąg dydaktycznych Starego Testamentu
Abstrakt
Based on the analysis of an extensive spectrum of literary works — which undoubtedly are documents of human life of the time — one can notice that friendship interests people across various ages and cultures. The didactic books of the Old Testament, representing the culture of ancient Israel, are among these testimonies. Especially the Book of Sirach contains a lot of thoughts on friendship.
An important message of the biblical teaching regarding friendship is that the proper friendly relationship can exist only between people who have achieved God’s wisdom by fearing and loving God and who live according to the Law. Hence, the friendship in the horizontal dimension in the society of Israel had a specific reference to God. This kind of friendship is an object of God’s pleasure: “There are three things my soul delights in, and which are delightful to God and to all people: concord between brothers, friendship between neighbours, and a wife and husband who live happily together” (Sir 25:1). As Sirach the Sage points out, the friendship is delightful to people who repeatedly value friendship more than the blood ties; “A man of many companions may come to ruin, but there is a friend who sticks closer than a brother” (Prov 18:24), wrote the author of the Book of Proverbs.
Bibliografia
Brzegowy T.: Ku dosłownej interpretacji Pieśni nad Pieśniami. „Studia Theologica Varsaviensia” 26:1988 nr 1 s. 67-95.
Brzegowy T.: Pisma mądrościowe Starego Testamentu. (Academica 68). Tarnów: Biblos 2003.
Filipiak M.: Biblia o człowieku. Zarys antropologii biblijnej Starego Testamentu. Lublin: TN KUL 1979.
Filipiak M.: Nauka Biblii o nagrodzie i karze. Red. S. Łach, J. Szlaga, Lublin: RW KUL 1980 s. 211-216.
Joniak W.L.: Orędzie Mędrca Syracha, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 2000.
Jakubiec C.: Księga Hioba. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy. (PŚST VII/1). Poznań–Warszawa: Pallottinum 1974.
Keel O.: Pieśni nad Pieśniami. Biblijna pieśń o miłości. Przeł. B. Mrozewicz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka 1997.
Kułaczkowski J.: Znaczenie „bojaźni Jahwe” w formacji mądrościowej człowieka w ujęciu Prz. „Zeszyty Naukowe KUL” 45:2002 nr 3-4 s. 3-19.
Łach S.: Księga Psalmów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy. (PŚST VII/2). Poznań: Pallottinum 1990.
Mędala S.: Ewangelia według Świętego Jana. Rozdziały 13-21. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz. (NKB IV/2). Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2010.
Nawrot J.: Przyjaźń w „Etykach” Arystotelesa, w pismach mądrościowych Septuaginty oraz w Nowym Testamencie. (UAM Seria Nauki Teologiczne 4). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2004.
Pazgan J.: Przyjaźń w refleksji filozoficznej, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-historyczne” 2:2003 nr 1 s. 159-173.
Poniży B.: Sapiencjalne przejście od „przymierza” do „przyjaźni” z Bogiem. „Verbum Vitae” 2:2003 nr 4 s. 99-118.
Potocki S.: Księga Przysłów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy. (PŚST VIII/1). Poznań: Pallottinum 2008.
Potocki S.: Mądrość uczonego w Piśmie (Księga Syracha). W: Mądrość starotestamentalnego Izraela. Przysłowia, Hiob, Kohelet, Syrach, Księga Mądrości. (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 6). Oprac. S. Potocki [i in.]. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1999 s. 161-204.
Potocki S.: Rady mądrości. Przewodnik po mądrościowej literaturze Starego Testamentu. (Jak czytać Pismo Święte 5). Lublin: RW KUL 1993.
Pudełko J.J.: Czym jest utrata przyjaciela? O problemach krytyczno-tekstualnych Księgi Syracha. „Collectanea Theologica” 77:2007 nr 3 s. 43-62.
Pudełko J.J.: „Wierny przyjaciel lekarstwem życia” (Syr 6, 16). Koncepcja przyjaźni w Księdze Syracydesa. (RSB 28). Warszawa: Vocatio 2007.
Romaniuk K.: Księga Mądrości. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz. (PŚST VIII/3). Poznań–Warszawa: Pallottinum 1969.
Synowiec J.S.: Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka. Kraków: Bratni Zew 1997.
Turkiel J.: Bojaźń Boża w Syr 1-2. „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 6:2001 s. 163-173.
Turkiel J.: Przewodnik po Księdze Syracydesa, αὐτός, ὁ, οἱ, σύ, τίς, τίνι (Syr 1-10). Słupsk: Wydawnictwo PAP 2005.
Vaux R. de: Instytucje Starego Testamentu. T. 1-2. Przeł. T. Brzegowy. Poznań: Pallottinum 2004.
Warzecha J.: Człowiek przed niepojętym Bogiem (Księga Hioba). W: Mądrość starotestamentalnego Izraela. Przysłowia, Hiob, Kohelet, Syrach, Księga Mądrości. (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 6). Oprac. S. Potocki [i in.]. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1999 s. 73-99;
Wstęp do Starego Testamentu. Red. L. Stachowiak. Poznań: Pallottinum 1990.
