Cultural-religious Function of Reliquaries. From the Circle of the Origins of Depicting the Bodies of Saints in European and Polish Art
Abstract
Works of art are an integral part of religious culture and they reflect its wealth in Christian piety. However, while methodology of research into works of religious art has consolidated its fixed and tested methods, interpretation of works in the context of cultural studies asks questions, raises doubts, and sometimes stirs up controversies. Nevertheless, one cannot help deliberating over the cultural-religious function of such significant evidences in the heritage of Christian culture as reliquaries, especially ones in the form of parts of the body, like the hand, foot, head, arm etc. In the aspect of the cult of relics of saints and the ways of practicing this cult, reliquaries have been discussed in detail in theological research, in hagiography of spirituality, as well as in the history e.g. of pilgrimages and of the cult of saints. The present deliberations try to interpret various forms of works of art connected with the cult of saints. Reliquaries in the form of parts of the body that serve keeping relics of saints evoke faith in sanctity and in the resurrection of bodies. It is in them that the mystery of resurrection of the body as a new body, with new features of the matter, has been illustrated. Its nature may be most adequately made evident by the nature of the light, brightness, radiating of colours. Even Roman mosaics filling the early Christian churches used the new artistic medium in depicting pictures of saints and of God. The form of the body divided into small tesserae implies the body that is “in pieces”, joined again with mortar into a new visual quality of joined pieces covered with gold and precious dyes. The technique of mosaic allowed rendering the shining and the brightness of colours, making one aware of the mystic matter and showing with the use of artistic means the nature of a saint’s body as a “new body”. In this way mosaics and reliquaries make it easier for the faithful to realize the mystery of the “new body” of the saint and the resurrected martyrs. This is why the mosaic décor, especially in the apses and the places where relics of saints are placed in early Christian Rome churches, is compared to reliquaries that were common in medieval Europe and in Poland. They belong to the common heritage of religious culture that in a sensual way showed the mysteries of resurrection of the bodies of martyrs and of their relics. Artistic objects participate in the Church’s teaching and faith, constituting the mutual heritage of art and faith.
References
Alcouffe D.: Le trésor de Saint-Denis. Musée du Louvre. Paris: Bibliothèque Nationale 1991.
Amato A.: Maria la Theotokos. Conoscenza ed esperienza. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana 2011.
Andaloro M.: L’orizzonte tardoantico e le nuove immagini 312-468. (La pittura medievale a Roma 312-1431. Corpus e Atlante). Milano: Jaca Book 2006.
Ars Sacra. Dawna sztuka Diecezji Toruńskiej. Katalog wystawy 5.11-31.12.1993 r. Red. M. Woźniak. Toruń: Muzeum Okręgowe 1993.
Aureliusz Prudencjusz Klemens. Wieńce męczeńskie (Peristephanon) oraz przedsłowie, epilog. Przeł. M. Brożek. Oprac. M. Starowieyski. Kraków: WAM 2006.
Bagnoli M., Gerry K.B., Tobin S.: The medieval world. The Walters Art Museum. Baltimore: Walters Art Museum, London: Giles 2011.
Beckwith J.: Early medieval art. New York: Oxford University Press 1969.
Belting H.: Bild und Kult. Eine Geschichte des Bildes vor dem Zeitalter der Kunst. München: Beck 2000.
Belting H.: Probleme der Kunstgeschichte Italiens im Frühmittelalter. „Frühmittelalterliche Studien. Jahrbuch des Instituts für Frühmittelalterforschung der Universität Münster” 1:1967 s. 94-144.
Brown P.: The cult of the saints. Its rise and function in Latin Christianity. Chicago: University of Chicago Press 1981.
Daniélou J.: L’être et le temps chez Grégoire de Nysse. Paris 1996.
Elbern V.H.: Die Goldschmiedekunst im frühen Mittelalter. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1988.
Fritz J.M.: Goldschmiedekunst der Gotik in Mitteleuropa. München: Beck 1982.
Gaborit-Chopin D.: Les Fastes du gothique. Le siècle de Charles V. Grand Palais. Paris: Réunion des musées nationaux 1981.
Gaborit-Chopin D.: La «croix d’Anjou», „Cahiers archéologiques” 33:1985 s. 157-178.
Gallio P.: The basilica of Saint Praxedes. Genova: Edizione d’Arte Marconi 1992.
Grabar A.: Les voies de la création en iconographie chrétienne. Antiquité et Moyen âge. Paris 1994.
Houston M.G.: Ancient Greek Roman and Byzantine Costume and Decoration. London: A.&C. Black 1947.
Hubert J., Hubert M.-C.: Piété chrétienne ou paganisme? Les statues-reliquaires de l’Europe carolingienne. W: Christianizzazione ed organizzazione ecclesiastica delle campagne nell’alto medioevo. Espansione e resistenze, 10-16 aprile 1980. Spoleto: Presso la sede del Centro 1982.
Kobielus S.: Lapidarium christianum. Symbolika drogich kamieni. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec 2012.
Kothe J.: Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Regierungsbezirks Posen. Berlin: Springer 1896.
Kotula K., Nowakowski P.: Skarby diecezji włocławskiej. Katalog wystawy. Włocławek: 1991.
Kubach H.E., Elbern V.H.: L’art de l’empire au début du Moyen Age. Les arts carolingien et ottonien. Paris: A. Michel 1973.
Makowiecka E.: Sztuka Rzymu. Od Augusta do Konstantyna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2010.
Matthiae G.: Mosaici medioevali delle chiese di Roma. Roma: Istituto poligrafico dello Stato, Libreria dello Stato 1967.
Mazurczak M.U.: Ciało i jego cień. Refleksje nad sposobami ukazywania ciała w malarstwie europejskim. „Ethos” 2008 nr 82–83 s. 129–146.
Mazurczak M.U.: Cielesność człowieka w średniowiecznym malarstwie Italii. Lublin: Wydawnictwo KUL 2012.
Mazurczak M.U.: Dwie starożytne tradycje rozumienia ciała w sztuce średniowiecznej. „Roczniki Humanistyczne” 54-55:2006-2007 z. 3 s. 157-180.
Meier Ch.: Gemma spiritalis. Methode und Gebrauch der Edelsteinallegorese vom frühen Christentum bis ins 18. Jahrhundert. Teil 1. München: Fink 1977.
Miller P.C.: The corporeal imagination. Signifying the holy in late ancient Christianity. Philadelphia: University of Pennsylvania Press 2009.
Ohly F.: Die Geburt der Perle aus dem Blitz. W: Tenże. Schriften zur mittelalterlichen Bedeutungsforschung. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1977 s. 291-311.
Pietrusiński J.: Dwa relikwiarze emaliowe św. Walerii z Limoges (objezierski i gołuchowski). W: Sztuka i historia. Księga pamiątkowa ku czci profesora Michała Walickiego. Warszawa: WAiF 1966 s. 59–69.
Ratzinger J.: Der Geist der Liturgie. Eine Einführung. Freiburg Br.: Herder 2000. Przekład polski w: Opera omnia. T. 11: Teologia liturgii. Lublin: Wydawnictwo KUL 2012 s. 134-188.
Roberts M.: The jeweled style. Poetry and poetics in late antiquity. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press 1989.
Schadler A.: Broznzebildwerke von Hans Multscher. W: Intuition und Kunstwissenschaft. Festschrift für Hanns Swarzenski zum 70. Geburtstag am 30. August 1973. Hg. von P. Bloch et al. Berlin: Mann 1973 s. 391–408.
Simonetti M.: Alcune osservazioni sull’interpretazione origeniana di Genesi 2,7 e 3,21. „Aevum” 36:1962 s. 123–167.
Simonetti M.: Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej. Przeł. T. Skibiński. Karków: WAM 2000.
Simson O.G. von: Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie. Przeł. A. Palińska. Warszawa: PWN 1989.
Szczepkowska-Naliwajek K.: Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania. Warszawa: Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej 1996.
Szczepkowska-Naliwajek K.: Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987.
Taralon J.: La Majesté d’or de Sainte-Foy du trésor de Conques. „Revue de l’art” 1978 no 40-41 s. 9–22.
Walker P.W.L.: Holy city, holy places? Christian attitudes to Jerusalem and the Holy Land in the fourth century. Oxford: Clarendon Press 1995.
Wirth J.: L’image médiévale. Paris: Méridiens Klincksieck 1989.
Yasin A.M.: Saints and church spaces in the late antique Mediterranean. Architecture, cult, and community. Cambridge 2010.