Istota teatru

Abstrakt

Autor artykułu wychodząc z założenia, że teatr już w starożytnej Grecji był związany ze współuczestnictwem osób tworzących społeczność polis, postuluje by także we współczesnym spojrzeniu na teatr uwzględnić koncepcję człowieka, który tworzy teatr i który do niego przychodzi. Relacyjny wymiar teatru istnieje od starożytności, gdy był on związany z polityczną i religijną funkcją jednoczącą społeczeństwo,  aż do współczesnej koncepcji teatru,  jako sztuki autonomicznej. Najważniejsza konsekwencja wynikającą z tego zestawienia (teatr i antropologia) ukazuje sztukę teatru jako miejsce formowania się koncepcji świata jako spektaklu (propozycje H. U. von Balthasara i H. Gouhier’a, J. Tischnera, A. Krąpca). Widz może odnaleźć na scenie metaforyczny obraz własnego życia, ogólny los człowieka jako istoty tragicznej, rozpiętej między życiem a śmiercią. Niezależnie od rodzaju realizowanego na scenie dzieła (komedia, tragedia, farsa) istotą teatru jest zawsze relacja między aktorem i widzem. Autor wskazuje także na genezę powstania teatru, pojęcie aktora, gry, roli, sceny oraz udziału widza. Ponieważ teatr jako sztuka nie ma utrwalonej formy, realizuje się w konkretnym czasie realizacji spektaklu (in statu nascendi), wymaga dlatego obecności odbiorcy w całym procesie swego trwania. Jest z tego powodu sztuką w swej istocie personalistyczną. Spektakl, o ile nie jest odbierany w kategoriach osobowych, przestaje być teatrem, a staje się widowiskiem pozbawionym relacji osobowych.