Podstawowe rozumienie kultury – ujęcie filozoficzne
Abstrakt
The paper discusses the problem of a basic understanding of culture that functions in realistic philosophy. The paper consists of two parts: the first considers the issue of culture from the historical side, including the etymological context of the concepts of „culture” and „civilization”; the second analyzes the issue of culture for a system side. The human being-person (rational and free) is then indicated as the subject (creator) of culture. Through referring to human acts connected to the workings of reason and will one makes a genetic analysis of cultural creative activity and delineates realms of culture. The paper also analyzes essential moments of culture-creative activity and determines a general understanding of culture which in its primary sense consists in intellectualization (rationalization) of nature. It is then argued that an analogical understanding of culture is consistent with those particular understandings of culture which occur in various fields of cultural studies.
Bibliografia
Arystoteles: O duszy. Tł. P. Siwek. W: tenże. Dzieła wszystkie. T. III. Warszawa: PWN 1992.
Baldwin E., Longhurst B., McCracken S., Ogborn M., Smith G.: Wstęp do kulturoznawstwa. Przeł. M. Kaczyński, J. Łoziński, T. Rosiński. Poznań: Zysk i S-ka 2007.
Burszta W.J., Januszkiewicz M. (red.): Kulturo-znawstwo. Dyscyplina bez dyscypliny? Warszawa SWPS „Academica” 2010.
Cicero M.T.: Tusculanae disputationes. Gespräche in Tusculum. Deutsch und Latein. Hrsg. und übers. von E.A. Kirfel. Stuttgart 1997.
Czarnowski S.: Studia z historii kultury. W: tenże. Dzieła. T. 1. Warszawa: PWN 1956.
Gajda J.: Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze. Kraków: „Impuls” 2008.
Gilson É.: Byt i istota. Tł. P. Lubicz, J. Nowak. Warszawa: PWN 1963.
Herder J.G.: Myśli o filozofii dziejów. Przeł. J. Gałecki. Warszawa: PWN 1962.
Jaeger W.: Paideia. Formowanie człowieka greckiego. Przeł. M., Plezia, H. Bednarek. Warszawa: Fundacja Aletheia 2001.
Jaroszyński P.: Kultura i cywilizacja. Od Cycerona do Konecznego. „Człowiek w kulturze” 10:1998 s. 13-29.
Jenks Ch.: Kultura. Przeł. W Burszta. Poznań: Zysk i S-ka 1993.
Kiereś H.: Uwagi w sprawie kryterium oceny kultury. „Cywilizacja” 2010, nr 33, s. 16-21.
Kłoskowska A.: Kultura masowa. Krytyka i obrona. Warszawa: PWN 2006.
Koneczny F.: O wielości cywilizacji. Kraków: Gebethner i Wolf 1935.
Kowalczyk S.: Filozofia kultury. Lublin: Wydawnictwo KUL 2005.
Krąpiec M.A.: Analiza punktu wyjścia. W: tenże. Byt i istota. Św. Tomasza „De ente et essentia”. Przekład i komentarz. Lublin: RW KUL19942 s. 51-116.
Krąpiec M.A.: Człowiek i kultura. Lublin: PTTA 2008.
Krąpiec M.A.: Człowiek w kulturze. Warszawa: Gutenberg-Print 1996.
Krąpiec M.A.: Człowiek, kultura, uniwersytet. Lublin: RW KUL1982.
Krąpiec M.A.: Intencjonalny charakter kultury. W: tenże, Odzyskać świat realny. Lublin: RW KUL 1999 s. 388-403.
Krąpiec M.A.: O filozofię kultury. W: tenże. Odzyskać świat realny. Lublin: RW KUL 1999 s. 377-388.
Krąpiec M.A., Jaroszyński P.: Kultura. W: Powszechna encyklopedia filozofii. T. 6. Red. nacz. A. Maryniarczyk. Lublin: PTTA 2005 s. 132-140;
Kroeber A.L., Kluckhohn C.: Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions. Cambridge, MA 1952.
Linton R.: Kulturowe podstawy osobowości. Tł. A. Jasińska-Kania. Warszawa: PWN 1975.
Maritain J.: Pisma filozoficzne. Tł. J. Fenrychowa. Kraków 1988.
Maternicki J.: Historiografia polska XX wieku. Cz. I: lata 1900-1908. Wrocław: Ossolineum 1982.
Perpeet W.: Kultur, Kulturphilosophie. W: Historisches Wörterbuch der Philosophie. Hrsg. von J. Ritter. K. Gründer. Bd. 4. Basel 1976.
Platon: Protagoras. Przeł. W. Witwicki. Warszawa: PWN 1958.
Serejski M.H.: Przeszłość i teraźniejszość. Szkice i Studia historiograficzne. Wrocław: Ossolineum 1965.
Skrzydlewski P.. Cywilizacja. W: Powszechna encyklopedia filozofii. T. 2. Red. nacz. A. Maryniarczyk. Lublin: PTTA 2001 s. 339-348.
Tylor E.B.: Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologii, filozofii, wiary, mowy, sztuki i zwyczajów. T. 1. Tł. Z.A. Kowerska. Warszawa: PWN 1896.
Wędkiewicz S.: Cywilizacja czy kultura? Z zagadnień terminologii nauk humanistycznych. W: Symbolae grammatice in honorem Ioannis Rozwadowski. T. II. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego 1928.
Williams R.: Keywords: a Vocabulary of Culture and Society. London: Fontana/Croom Helm 1976.
Znaniecki F.: Nauki o kulturze. Tł. J. Szacki. Warszawa: PWN 1971.
