Wpływ Kościoła katolickiego na dzieje i rozwój Śląska. Przyczynek do dyskusji nad rolą chrześcijaństwa w historii Śląska

  • Piotr Górecki
Słowa kluczowe: historia Kościoła na Śląsku; Piastowie śląscy; cystersi; szkolnictwo i szpitalnictwo katolickie; szkoły parafialne; gimnazja katolickie; chrześcijańska Caritas; bractwa; pielgrzymki; duszpasterstwo mniejszości narodowych; duszpasterstwo wielojęzyczne; śląscy święci i błogosławieni

Abstrakt

The author shows the influence of the Catholic Church on the history and development of Silesia. On a positive apology, the author presents how the Church contributed to the historical development of this south-western region of Poland. He describes the role of the Church in the initial formation of the Piast principalities, which laid the foundation for their further development. He indicates the role of the medieval religious orders – especially the Cistercians – in the economic development of Silesia. The first schools and asylums (hospitals) in Silesia appeared also thanks to the Church. Christian Caritas stimulated acts of mercy both on behalf of the most important people in the world as well as those whose social role was less significant. The Catholic Church in Silesia contributed to the creation of a multinational society by bringing together individuals and a community, in which the status of a person was not thanks to the noble birth or money, but thanks to the same dignity of being a child of God. Over the centuries, the Church has prevented the confrontation caused by the national divides or by all kinds of awakenings of nationalisms or totalitarianisms. The Church actively defended the victims and called for respect for every human being. The author also points to the culture-building role of the Church, especially through the works that the Church has left as the treasures of the past. Of course, it should not be forgotten that people of the Church were also children of their era.

The article is a voice in the debate over the role of the Church in contemporary world. It is a message about the truth of the Catholic Church, with its positive contribution to many domains of the world: at the economic, political and cultural level. It must be remembered that the main objective of the Church is to proclaim the proximity of the Kingdom of God, which began on earth with the mission of Jesus Christ. The Church proclaims Christ through man. Paradoxically, all the charity, economic and cultural activity of the Church – as discussed in this article – is not the main objective of the Church. These activities are a means of achieving the objective. This is the way in which the Church transforms the world, in accordance to the will of God the Creator, who ordered people to fill the earth and subdue it. In this manner, the Church participates in the divine plan of salvation.

Bibliografia

Bauch G.: Geschichte der Breslauer Schulwesens vor der Reformation, Breslau 1909.

Bendel R.: Zwischen «Finsternis» und Aufbruch. Der oberschlesische Katholizismus und das Bistum Breslau im 19. und 20. Jahrhundert, „Oberschlesisches Jahrbuch” 16-17(2001), s. 49-72.

Bigdon R.: Religijność mieszkańców Bytomia w dobie industrializacji, Opole 2004.

Bochnak W.: Bractwa religijne na Śląsku w czasach nowożytnych, SKHS 56(2001), nr 4, s. 531-537.

Braun G.: Geschichte des organisch vereinigten Kirchen- und Schulamtes in Schlesien, Breslau 1933.

Brzoska E.: Das christliche Oberschlesien, Bonn 1964.

Chrząszcz J.: Kirchengeschichte Schlesiens für Schule und Haus, Breslau 1908.

Concilia Poloniae, t. X: Synody diecezji wrocławskiej i ich statuty, oprac. J. Sawicki, Wrocław 1963.

Dola K.: Dzieje Kościoła na Śląsku, cz. 1: Średniowiecze, Opole 1996.

Dola K.: Szpitale średniowieczne Śląska, cz. 1: Rozwój historyczny, STHSO 1(1968), s. 239-292; cz. 2: Funkcjonowanie, STHSO 2(1970), s. 177-208.

Dziedzictwo i posłannictwo śląskiego Kościoła. 1000 lat diecezji wrocławskiej, red. M. Hirschfeld, M. Trautmann, Dülmen 2001.

Gottschalk J.: Die katholische Kirche in Schlesien während der Aufklärung. Forschungsaufgaben, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte“ 30(1972), s. 93-123.

Górecki J.: Pobożność pielgrzymkowa Górnoślązaków w nowo powstałej diecezji katowickiej, SSHT 27/28(1994/1995), s. 397-413.

Górecki P.: Archiprezbiterat toszecki w latach 1618-1740. Kościelne dzieje Toszka, Pyskowic i okolic w czasach reformy Kościoła katolickiego na Śląsku, Gliwice 2009.

Górecki P.: Cysterskie dziedzictwo rudzkiego sanktuarium, Gliwice–Rudy 2009.

Grundmann G.: Schlesische Barockkirchen und Klöster, Lindau–Konstanz 1958.

Grünhagen C.: Geschichte Schlesiens, Bd I-II, Gotha 1884-1886.

Hanich A.: Martyrologium duchowieństwa Śląska Opolskiego w latach II wojny światowej, Opole 2009.

Hoffmann H.: Die Jesuiten in Oppeln, Breslau 1934.

Kala M.: Formy administracyjnego zwalczania Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, w: Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie 1945-1989, red. S. A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 179- 209.

Kastner K.: Kirchengeschichte Schlesiens, Breslau 1920.

Kopiec J.: Diecezja gliwicka. Dzieje i współczesność, Gliwice 1999.

Kopiec J.: Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991.

Kopiec J.: Historiografia diecezji wrocławskiej, ABMK 45(1982), s. 205-396.

Korta W.: Historia Śląska do 1763 roku, Warszawa 2003.

Kögler J.: Die Chroniken der Grafschaft Glatz, Tl. 2: Die Pfarrei- und Stadtchroniken von Glatz, Habelschwerdt, Reinerz mit den zugehörigen Dörfern, hrsg. D. Pohl, Modautal 1993.

Lipowicz M.: Z dziejów szkolnictwa w Gliwicach (XIV-XVIII w.), „Zeszyty Gliwickie” 7(1969), s. 21-38.

Mandziuk J.: Historia Kościoła katolickiego na Śląsku, t. I-V, Warszawa 1995-2010.

Marschall W.: Geschichte des Bistums Breslau, Stuttgart 1980.

Miejsce i rola Kościoła wrocławskiego w dziejach Śląska, red. K. Matwijowski, Wrocław 2001.

Myszor J.: Kościół na Śląsku w okresie powojennym, w: Miejsce i rola Kościoła wrocławskiego w dziejach Śląska, red. K. Matwijowski, Wrocław 2001, s. 134-149.

Nowack A.: Schlesische Wallfahrtsorte älterer und neuerer Zeit im Erzbistum Breslau, Breslau 1937.

Pater J.: Z dziejów wrocławskiego Kościoła, Wrocław 1997.

Pawlik J.: Miejsca pątnicze i ruch pielgrzymkowy w diecezji katowickiej, NP 44(1975), s. 159-184.

Pfarrbücherverzeichnis für das Erzbistum Breslau, bearb. J. Pater, Regensburg 1998.

Pobóg-Lenartowicz A.: Działalność fundacyjna książąt opolskich w średniowieczu, w: Millenium Kościoła na Śląsku, red. J. Kopiec, Opole 2000, s. 89-104.

Potthast A.: Geschichte der ehemaligen Cistercienserabtei Rauden in Oberschlesien, Leobschütz 1858 [wyd. polskie: Historia dawnego klasztoru cystersów w Rudach na Górnym Śląsku, tłum. J. Dziemidowicz, Rudy 2008].

Randt E., Swientek O.: Die älteren Personenstandsregister Schlesiens, Görlitz 1938.

Rogalski A.: Kościół katolicki na Śląsku. Studia nad dziejami diecezji wrocławskiej, Warszawa 1955.

Schönfelder A.: Geschichte der Trebnitzer Congregation der barmherzigen Schwestern vom heiligen Karl Borromäus. Ein Gedenkblatt zum fünfzigjährigen Jubiläum, Breslau 1898.

Schulte L.: Die Rechnung über den Peterspfennig von 1447. Studien über die deutsche Besiedlung und die Parochialverfassung Oberschlesiens, Breslau 1918.

Schweter J.: Geschichte der Kongregation der Grauen Schwestern von der heiligen Elisabeth. Ein Beitrag zur Geschichte der katholischen Caritas und Mission in den letzten 100 Jahren, Bd. I: Gesamtgeschichte, Breslau 1937.

Seppelt F. X.: Geschichte des Bistums Breslau, Tl 1, w: Real-Handbuch des Bistums Breslau, Breslau 1929, s. 5-144.

Silnicki T.: Biskup Nankier, Warszawa 1953.

Sroka S.: Jan Kropidło, w: Piastowie – Leksykon Biograficzny, red. K. Ożóg, S. Szczur, Kraków 1999, s. 760-761.

Visitationsberichte der Diözese Breslau, Bd. I: Archidiakonat Oppeln, hrsg. J. Jungnitz, Breslau 1904

Vom sterben schlesischer Priester 1945/46. Ein Ausschnitt aus der schlesischen Passion, hrsg. E. Brzoska, Köln 19903.

Zimmermann F. A.: Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. II, Brieg 1783.

Opublikowane
2021-02-13
Dział
Artykuły