750-lecie powstania szczecińskiej kapituły kolegiackiej św. Piotra Apostoła (Mariackiej)

Grzegorz Wejman

Grzegorz Wejman Uniwersytet Szczeciński

Słowa kluczowe: kapituła; Szczecin; kościół Mariacki; kościół św. Piotra; kolegiata; biskupstwo

Abstrakt

The Collegiate Chapter of St. Peter was founded on 18 April 1261 by Prince Barnim I and his wife Marianne, with the participation of Bishop Hermann von Gleichen (1251-1289). Two years later, on 8 July 1263, the same prince himself brought it to his newly-founded the Collegiate Church of St. Mary.

The Chapter of St. Peter's/St. Mary's survived for 282 years. It was finally resolved in 1543 and its income was transferred to prince’s Pedagogium. The Chapter consisted of 12 canons, including six prelates. In the 13^th century, the chapter’s income increased. To the income coming from two villages, 25 churches, a chapel, new sources were added. The chapter got privileged with an annual income of 30 Marks from the mint in Szczecin. Other new sources were as follows: land and rent of the 71 villages and two cities of Szczecin and Pyrzyce. Access to the Szczecin Basin in the vicinity of two villages: Stepnica and Świętowice and 37 churches (currently 10 of these localities is in Germany) as well a chapel were also sources of the chapter’s income in the sixteenth century.

The chapter enjoyed a most beautiful church in Szczecin and the best school in the city. Provost of the chapter also participated in the territorial organization of the diocese, holding the office of Archdeacon. The chapter was also responsible for the growth of spiritual life in Szczecin, and influenced cultural development in the region, as borne out by a comprehensive book collection.

At that time, Szczecin had a largest number of collegiate or monastic centres. 7 centres out of 70 in the Diocese of Kamień Pomorski were located in Szczecin. St. Mary’s collegiate was undoubtedly a leading centre among these.

Bibliografia

Białecki T., Turek-Kwiatowska L.: Szczecin stary i nowy, Szczecin 1991.

Bronisch G., Ohle W.: Kreis Kammin Land, Stettin 1939.

Chlebowska A.: Dzieje Kolegium Ottona Jagereufla w Szczecinie w latach 1534-1914, „Przegląd Zachodniopomorski” 13(1998), z. 4, s. 33-56.

Chlebowska A.: Początki fundacji Ottona Jageteufla w Szczecinie 1399-1534, „Zeszyty Naukowe nr 234, Szczecińskie Studia Historyczne” 11(1998), s. 189-202.

Chłopocka H., Leciejewicz L., Wieczorowski T.: Okres wczesnofeudalny do roku 1237, w: Dzieje Szczecina wiek X-1805, t. II, red G. Labuda, Warszawa–Poznań 1985, s. 16-59.

Chłopocka H.: Początki Szczecina, „Roczniki Historyczne” 17(1948), z. 2, s. 281-335.

Cnotliwy E.: Pozostałości budownictwa drewnianego z X-XII w. ze stanowiska 4 w Wolinie, „Materiały Zachodniopomorskie” 8 (1962), s. 58-59.

Dziurla H.: Sztuka Szczecina, w: Dzieje Szczecina wiek X-1805, s. 703-747.

Frankiewicz B.: Kościół p.w. Trójcy Świętej w Krzekowie, „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” 1992, nr 13(72), s. 20.

Frankiewicz B.: Szczecińskie cmentarze, Szczecin 2003.

Fredrich C.: Die ehemalige Marienkirche zu Stettin und ihr Besitz, „Baltische Studien Neue Folge” 21(1918), s. 143-246.

Historia Kościoła w Polsce, t. I, cz. 1, red. B. Kumor i Z. Obertyński, Poznań 1974.

Hoogeweg H.: Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, t. II, Stettin 1925.

Kersken N.: U schyłku średniowiecza (do 1474 r.), w: Pomorze Zachodnie przez wieki, red. J.M. Piskorski, Szczecin 1999, s. 93-122.

Kiersnowscy T.R.: Życie codzienne na Pomorzu wczesnośredniowiecznym, Warszawa 1970.

Kostynowicz R.: Kościoły archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, t. II, Szczecin 2000.

Kościół Panien Cysterek w Szczecinie, „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” 1990, nr 10, s. 28.

Lesiński H.: Rozdrobnienie feudalne 1237-1478, w: Dzieje Szczecina wiek X-1805, t. II, red. G. Labuda, Warszawa–Poznań 1985, s. 61-196.

Okoń M.: Güstrow, w: Encyklopedia Katolicka, t. VI, Lublin 1993, kol. 406-407.

Okoń M.: Podziały terytorialne diecezji kamieńskiej do początku XIV w., „Summarium” 10(30)(1981), s. 311-326.

Piskorski J.M.: Szczecin Średniowieczny (do 1478 r.), w: Szczecin, zarys historii, red. J.M. Piskorski, Poznań 2002, s. 15-66.

Police i okolice na starej fotografii, red. Frankiewicz, A. Łazowski, Police 2001.

Prokop K.R.: Biskupi zachodniopomorscy (X-XX w.), Koszalin 2003.

Przewodnik po Szczecinie, oprac. red. A. Gawron, Szczecin 1999.

Rymar E.: Kolegiata w Myśliborzu i skład jej kapituły (XIII-XVI w.), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 13(2006), s. 9-45.

Szulist W.: Święty Otton z Bambergu, w: Polscy święci, t. V, red. J. R. Bar OFM Conv., Warszawa 1985, s. 11-27.

Wachowiak B.: Szczecin nowożytny (1478-1905), w: Szczecin, zarys historii, s. 67-126.

Wachowiak B.: Szczecin w okresie przewagi państwa feudalnego (1478-1713), w: Dzieje Szczecina wiek X-1805, s. 197-443.

Wehrmann M.: Die Gründung des Domstiftes zu St. Marien in Stettin, „Baltische Studien Alte Folge” 36(1886), s. 125-157.

Wejman G.: Franciszkanie na Pomorzu. Zarys problemu, „Studia Franciszkańskie” 20(2010), s. 398-403.

Wejman G.: Nowe Warpno, w: Encyklopedia Katolicka, t. XIV, Lublin 2010, kol. 50.

Wiśniewski J.: Początki układu kapitalistycznego 1713-1805, w: Dzieje Szczecina wiek

X-1805, s. 445-702.

Wolni B. i W.: Święty Mikołaj na Nowym Rynku w Szczecinie, „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” 1998, nr 12 (227), s. 19.

Zachorowski S.: Rozwój i ustrój kapituł polskich w wiekach średnich, Kraków 1912.