Empatia jako determinanta stylów postępowania w sytuacjach konfliktowych

  • Bożena Kłusek-Wojciszke Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe: empatia; konflikt; style postępowania w sytuacji konfliktowej; skala wrażliwości empatycznej

Abstrakt

Empatia to zjawisko wieloaspektowe będące przedmiotem zainteresowania zarówno psychologów, jak i antropologów, filozofów i teologów. W obliczu ciągle narastającego problemu braku efektywnej komunikacji i zrozumienia pomiędzy jednostkami i grupami, narastania stereotypów i uprzedzeń empatia – pozwalająca na zrozumienie uczuć innego człowieka, przyjmowanie jego punktu widzenia oraz poszanowanie różnic w podejściu do rzeczywistości – staje się kluczową umiejętnością społeczną. W rzeczywistości zagadnienie to fascynowało filozofów już co najmniej od czasów Arystotelesa, a niesłabnące zainteresowanie tym tematem wynika z jego oczywistego znaczenia dla organizacji społecznej. Wpływ empatii na lepsze funkcjonowanie społeczne ludzi, i to w wielu kontekstach życia społecznego, został wielokrotnie udowodniony. Wśród „dobroczynnych” skutków empatii wymienia się zarówno wzrost zachowań pomocowych, hamowanie agresji, większe umiejętności komunikowania się, taktowny styl bycia (tolerancja w stosunku do innych, udzielanie wsparcia, brak egocentryzmu), podejmowanie odpowiedzialnych zachowań, jak i mniejszą skłonność do wywoływania konfliktów oraz tendecję do szybkiego i konstruktywnego ich rozwiązywania.

Niniejszy artykuł podejmuje próbę określenia wpływu empatii na wybór stylu postępowania w sytuacjach konfliktowych. Celem badań było stwierdzenie, czy istnieją i jaki przybierają charakter związki między empatią a stylami postępowania w sytuacjach konfliktowych.

Bibliografia

Batson C.D.: The altruism guestion: Toward a social – psychological answer, Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates 1991.

Blake R., Shepard H.A, Mounton J.S.: Managing intergroup conflict in industry, Houston: Gulf Publishing 1964.

Davis M. H.: Empatia. O umiejętności współodczuwania, tłum. J. Kubiak, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 1999.

Davis M. H., Kraus L. A.: Dispositional empathy and social relationships, [in:] Advances in Personal Relationships, eds. W.H. Jones, D. Perlman, London: Jessica Kingsley Publishers 1991.

Eisenberg N.: Empatia i współczucie, [w:] Psychologia emocji, red. M. Lewis, J. M. Haviland-Jones, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005.

Eisenberg N., Miller P.: Empathy and prosocial behawior, “Psychological Bulletin” 1987, vol. 101, pp. 91-119.

Goleman D.: Inteligencja emocjonalna, Poznań: Media Rodzina of Poznań 1999.

Feffer M.H, Suchotliff L.: Decentering implications of social interactions, “Journal of Personality and Social Psychology” 1966, vol. 4, pp. 415-422.

Fuller G.: The negotiators handbook, Englewood Cliffs: Prentice Hall 1991.

Hall J.: Conflict Management Survey: A Survey on One’s Characteristic Reaction to and Handling of Conflict Between Himself and Others, Conroe: Teleometrics 1969.

Hoffman M.L.: Development of prosocial motivations: Empathy and guilt, [in:] The development of prosocial behawior, ed. N. Eisenberg, New York: Academic Press 1982.

Hoffman M.L: Empatia i rozwój moralny, tłum. O. Waśkiewicz, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2006.

Kaźmierczak M., Plopa M., Retowski S.: Skala wrażliwości empatycznej, „Przegląd Psychologiczny” 2007, t. 50, nr 1.

Kłusek-Wojciszke B.: Konstrukcja kwestionariusza Stylów Postępowania w sytuacji konfliktowej, „Czasopismo Psychologiczne”, lipiec 2009.

Lewicki R.J., Hiam A., Oleander K.W.: Pomyśl zanim powiesz. Wszystko o strategiach negocjacyjnych, Warszawa: Wydawnictwo Amber 1998

Mead G.H.: Mind, self, and society, Chicago: Uniniversity of Chicago Press 1934

Mirowska M.: Znaczenie empatii dla zachowań odpowiedzialnych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu” 1994.

Piaget J.: The moral judgment of the child, London: Kegan Paul, Trench, Trubner 1932. [Wyd. polskie: J. Piaget, Rozwój ocen moralnych dziecka, tłum. T. Kołakowska, Warszawa: PWN 1967].

Rembowski J.: Empatia, Warszawa: PWN 1989.

Reykowski J.: Procesy motywacyjne, motywacja a osobowość, Warszawa: PWN 1992.

Ruble T.L., Thomas K.W.: Support for a two-dimensional model of conflict behavior, “Organizational Behavior and Human Performance” 1976, vol. 16.

Salovey P., Sluyter D.J.: Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna, Poznań: Dom Wyd. Rebis 1999.

Smith A.: The theory of sentiments moral, Oxford: Clarendon Press 1759/1976.

Thomas K.W.: Conflict and negotiation processes in organizations, [in:] Handbook of industrial and organizational psychology, eds. M.D. Dunette, L.M. Hough, Palo Alto, CA: Consulting Psychology Press 1994.

Uchnast Z.: Empatia osobowa: metoda pomiaru, „Przegląd Psychologiczny” 2001, nr 44.

Underwood B., Moore B.: Perspective – taking and altruism, “Psychological Bulletin” 1982, vol. 91, pp. 143-173.

Opublikowane
2020-03-06
Dział
ARTYKUŁY