Gazprom na polskim rynku paliw w latach 1989-2014

Abstrakt

W drugiej połowie XX wieku rola paliw lotnych w światowej gospodarce systematycznie rosła. W wielu krajach jest ona wręcz dominująca a paliwa takiej jak gaz ziemny wykorzystywane są wielu gałęziach gospodarki i w gospodarstwach domowych. Również w Polsce stale rośnie konsumpcja gazu. Polska nie posiada odpowiednio dużej ilości „błękitnego paliwa”, która zaspokoiłaby wszystkie potrzeby firm i gospodarstw domowych. Ze względu na położenie geograficzne oraz uwarunkowania geopolityczne, historyczne i ekonomiczne głównym dostawcą gazu ziemnego do Polski jest rosyjski koncern paliwowy Gazprom. Jest on obecny na polskim rynku od początku swojego istnienia czyli jednocześnie od pierwszych lat istnienia suwerennej III Rzeczypospolitej. Dzięki swojej uprzywilejowanej pozycji na polskim rynku paliw koncern ten prowadzi praktyki monopolistyczne: zawieranie korzystnych dla siebie umów o długoterminowych dostawach gazu ziemnego, dyktowanie cen paliwa (najwyższych dla Polski w całej Unii Europejskiej), kontrolowanie spółki odpowiedzialnej za dystrybucję gazu na zachód Europy, opóźnianie rozbudowy strategicznego gazociągu prowadzącego w tym kierunku. Szczególnie w ostatnich latach wiele poczynań Gazpromu budzi zaniepokojenie w środowiskach polskich polityków i ekonomistów. Najgroźniejsze z tych niekorzystnych działań to przerywanie lub ograniczanie dostaw gazu jako forma polityczno-ekonomicznych gróźb i ostrzeżeń pod adresem innych krajów, czego kilkakrotnie doświadczyła również Polska. W konsekwencji nasz kraj pozostaje w znacznym stopniu uzależniony od rosyjskiego gazu, chociaż samej Polsce od ponad 20 lat bliżej do państw zachodniej Europy, a od 10 lat Polska jest członkiem Unii Europejskiej. Aby zmniejszyć zależność polskiej gospodarki od dostaw gazu ze Wschodu od lat podejmowane są inicjatywy mające na celu pozyskanie tego paliwa z innych źródeł: dywersyfikacja, czyli alternatywne dostawy z krajów innych niż Rosja, poszukiwania złóż gazu ze źródeł niekonwencjonalnych (gaz z łupków) czy budowa gazoportu do odbioru gazu skroplonego (LNG).