Mechanizm cyklu koniunkturalnego a „nakręcanie” koniunktury gospodarczej. Doświadczenia lat trzydziestych w XX wieku

Zbigniew Klimiuk

Zbigniew Klimiuk Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Społecznych

Słowa kluczowe: „nakręcanie” koniunktury; roboty publiczne; interwencjonizm państwowy; cykl koniunkturalny; inwestycje publiczne; polityka deflacyjna; Wielki Kryzys; autarkiczne ożywienie gospodarcze; Centralny Okręg Przemysłowy

Abstrakt

The article analyzes the mechanism of „giving impetus” to economy that was used in the 1930s (the period of the Great Depression). The mechanism was worked out on the level of the theory of economy at the end of the 1920s and the beginning of the 1930s and in a sense was an alternative and a complement for J. M. Keynes’ theory. Representatives of the Austrian School played a significant part in working out this conception. In „giving impetus” to economy a great significance was attached not only to public spending financed by the budget deficit, but also to properly carried out monetary policy.

In Poland elements of this conception were used in 1936-1939, when „giving impetus” was closely connected with E. Kwiatkowski, the then Minister of State Treasury, and Deputy Prime Minister responsible for economy, and with the major economic project carried out in that time, that is the Central Industrial Region.

Bibliografia

Amonn A., Machlup F., Führer durch die Krisenpolitik, Wien 1934 (rozdziałI) oraz H. Tenenbaum, Nakręcanie koniunktury, „Polityka Gospodarcza” 1935, nr 2.

Amonn A., Zur gegenwärtigen Krisenlage und inflationistischen Krisenbekämpfungspolitik, Berlin 1934.

Carell E., Sozialökonomische Teorie und Konjunkturproblem, Jena 1929.

Ciepielowski J., Ostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J., Historia gospodarcza XIX i XX w., Warszawa 1970.

Ciepielowski J., Ostrowicka I., Tomaszewski J., Dzieje gospodarcze świata do roku 1970, Warszawa 1974.

Clark J. M., Cumulative Effects of Changes in Aggregate Spending as illustrated by Public Works, „American Economic Review” 25(1935).

Drozdowski M., Geneza i rozwój COP, w: Najnowsze dzieje Polski, t. II, Warszawa 1959.

Drozdowski M., Polityka gospodarcza Kwiatkowskiego w latach 1938-1939 [referat], w: Historia gospodarcza Polski. VIII Powszechny zjazd historyków polskich w Krakowie 14-17 IX 1958, Warszawa 1960.

Drozdowski M., Polityka gospodarcza Polski w latach 1936-1939, „Kwartalnik Historyczny” 1961, nr 3.

Drozdowski M., Polityka gospodarcza rządu polskiego 1936-1939, Warszawa 1963.

Drozdowski M., Przesłanki ewolucji polityki gospodarczej rządu polskiego lat 1936-1939, „Kwartalnik Historyczny” 1961, nr 2.

Drozdowski M., Społeczeństwo, państwo, politycy II Rzeczpospolitej, Kraków 1972.

Drozdowski M., W sprawie polityki gospodarczej rządu polskiego w latach 1936-1939, w: Najnowsze dzieje Polski, T. III, Warszawa 1960.

Gayer A. D., Public Works in Prosperity and Depression, New York 1935.

Górski J., Sierpiński W., Historia powszechnej myśli ekonomicznej 1870-1950, Warszawa 1972.

Haberlar G., Systematyczna analiza teorii cyklu koniunkturalnego, „Ekonomista” 4(1935).

Hayek F. A., Gibt es einem Widersinn des Sparens, „Zeitschrift für Nationalökonomie” 1929.

Hayek F. A., Preisem und Produktion, Wien 1931.

Heilperin M. A., Likwidacja i aktywizacja, „Ekonomista” 4(1935).

Hovel P., Grundfragen deutscher Wirtschaftspolitik, Berlin 1935.

Jędruszczakowie R. i T., Ostatnie lata II Rzeczypospolitej (1935-1939), Warszawa 1970.

Kahn R. F., The Relation of Home Investment to Unemployment, „Economic Journal” 1931.

Kalecki M., Koniunktura a dobrobyt, „Polska Gospodarcza” 1934, z.5.

Kalecki M., Koniunktura a zbrojenia, „Polska Gospodarcza” 1935, z. 22.

Kalecki M., Losy eksperymentów, „Polska Gospodarcza” 1934, z. 21.

Kalecki M., Mechanizm poprawy koniunktury, Warszawa 1936.

Kalecki M., Nakręcanie koniunktury światowej, „Polska Gospodarcza” 1933, z. 45.

Kalecki M., Prace z teorii koniunktury 1933-1939, Warszawa 1962.

Karpiński Z., Bank Polski (1924-1939), Warszawa 1958.

Kernschlagl R., Zur Frage der Finanzierung Staatlicher Investitionstätigkeit, „Weltwirtschaftlichen Archiw” 1936.

Keynes J. M., A Treatise on Money, London 1930.

Knakiewicz Z., Deflacja polska 1930-35, Warszawa 1967.

Kostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J., Historia gospodarcza Polski XIX i XX w., Warszawa 1966.

Kożuchowski J., Przebudowa gospodarcza Polski, Warszawa 1938.

Kwiatkowski E., 29 posiedzenie Sejmu RP dn. 1 XII 1936, Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu, Warszawa 1928-1939.

Kwiatkowski E., Dysproporcje, rzecz o Polsce przeszłej i obecnej, Kraków 1932.

Kwiatkowski E., Kryzys współczesny i zagadnienia odbudowy życia gospodarczego, Warszawa 1935.

Kwiatkowski E., Przemówienie na czwartym posiedzeniu Sejmu RP dnia 5,6 grudnia 1935 r., Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu, Warszawa 1928-1939.

Kwiatkowski E., Przemówienie z dn. 10 VI 1936 r. na Komisji Specjalnej Sejmu, „Polska Gospodarcza” 13 VI 1936.

Landau Z., Jeszcze raz w sprawie polityki gospodarczej rządu polskiego w latach 1936-39, w: Najnowsze dzieje Polski, t. IV, Warszawa 1961.

Landau Z., Polityka tzw. nakręcania koniunktury w Polsce w okresie 1936-1939, w: Najnowsze dzieje Polski, t. II, Warszawa 1959.

Laufenburger H., La vie economique en Allemagne, „Revue d'economie politique” 1936, nr 4.

Lederer E., Zur Morphologie der Krisen. Die Wirtschaftstheorie der Gegenwart, Wien 1928.

Lipiński E., Kilka aktualnych tematów z polityki koniunktury, „Ekonomista” 2(1935).

Lipiński E., Nakręcanie koniunktury, „Ekonomista” 1(1934).

Lipiński E., Próba określenia pojęcia elastyczności inwestycji, „Ekonomista” 4(1934).

Machlup F., Zur Frage der Ankurbelung durch Kreditpolitik, „Zeitschrift für Nationalökonomie” 4(1933).

Mały Rocznik Statystyczny 1939.

Mitnitzky M., Effet d'une politique de travaux publics sur le mouvement des affaires et l'emploi, „Revue Internationale du Travail” 30(1934).

Mittel Staatlicher Konjunkturpolitik, „Weltwirtschaftlichen Archiw” 1934.

Popkiewicz J., Ryszka F., Przemysł ciężki Górnego Śląska w gospodarce Polski międzywojennej 1922-1939, Opole 1959.

Preiser E., Grundzüge der Konjunkturtheorie, Tübingen 1933.

Richter-Altschaeffer J. H., Volkswirtschaftliche Theorie der öffentlichen Investitionen. Eine Untersuchung über die theoretische Stellung der öffentlichen Investitionen in der Dynamik der modernen Verkehrswirtschaft, München−Leipzig 1936.

Robinson J., Introduction to the Theory of Employment, London 1937.

Schiller K., Arbeitsbeschaffung und Finanzordung in Deutschland, Berlin 1936.

Schmolders G., Interwentionen am Geldmarkt als Mittel staatlicher Konjunkturpolitik, „Weltwirtschaftlichen Archiw” 1934.

Sierpiński W., Teoria koniunktury E. Lipińskiego, „Ekonomista” 1969, nr 2.

Szempliński Z., Inwestycje a koniunktura, „Polska Gospodarcza” 5 VIII 1939.

Tugan-Baranowski M., Studien zur Theorie und Geschichte der Handelskrisen in England, Jena 1901.

Wagemann E., Zwischenbilanz der Krisenbekämpfung, Berlin 1935.

Walker E. R., Public Works as a Recovery Measure, „Economic Record” 11(1935).

Wiśniewski J., Wskaźnik produkcji przemysłowej, „Polska Gospodarcza” 1938, nr 35.

Zdziechowski J., Mit złotej waluty, Warszawa 1937.