Wymiar prawno-liturgiczny stałej kobiecej posługi akolitatu w świetle nowelizacji kan. 230 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku

Marcin Bider

doi:10.18290/kip21101-5

Marcin Bider Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Polska https://orcid.org/0000-0001-9446-1753

DOI: https://doi.org/10.18290/kip21101-5

Słowa kluczowe: święcenia niższe, posługa, wierny świecki, Kościół rzymsko-katolicki

Abstrakt

Artykuł prezentuje z zastosowaniem metody historyczno-prawnej wymiar prawno-liturgiczny stałej posługi akolitatu kobiet w Kościele rzymsko-katolickim. W sposób skondensowany opisuje historię święceń akolitatu. Następnie przedstawia genezę, przebieg i skutki reformy święceń niższych przeprowadzonej w 1972 r. Jednym z jej skutków stało się wprowadzenie stałej posługi akolitatu dla wiernych świeckich mężczyzn. Proces aplikacji reformy święceń niższych w Polsce jest prezentowany w kontekście reformy liturgicznej przeprowadzanej zgodnie z dyrektywami Soboru Watykańskiego II. Nowelizacja kan. 230 § 1 KPK/83 promulgowana przez papieża Franciszka w 2021 r. wprowadza stałą posługę akolitatu dla wiernych kobiet, stanowiąc dopełnienie reformy święceń niższych papieża Pawła VI.

Bibliografia

Bączkowicz, Franciszek, Józef Baron, i Władysław Stawinoga. 1958. Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa. T. 2. Wyd. 3. Opole: Wydawnictwo Diecezjalne św. Krzyża w Opolu.

Børresen, Kari E. 2015. „Male-Centred Christology and Female Cultic Incapability: Women’s «Impedimentum sexus».” W Christians shaping identity from the Roman Empire to Byzantium: studies inspired by Pauline Allen, red. Geoffrey D. Dunn, i Wendy Mayer, 478-501. Leiden-Boston: Brill.

Decousu, Laurence. 2018-2019. „L’origine de l’imposition des mains épiclétique comme tradition dans les liturgies des ordinations et du baptême.” Questions Liturgiques: Studies in Liturgy 99, nr 2-3:81-192.

Dunn, Geoffrey D. 2013. „The Clerical Cursus Honorum in the Late Antique Roman Church.” Scrinium 9, nr 1:120-33.

Dyduch, Jan. 1987. „Posługa lektora i akolity w świetle obowiązujących przepisów kościelnych.” Ruch Biblijny i Liturgiczny 40:133-41.

Dyduch, Jan. 2005. „Obowiązki i prawa wiernych świeckich.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 42-54. Poznań: Pallottinum.

Dyduch, Jan. 2011. „Posługi liturgiczne świeckich w posoborowym prawodawstwie polskim.” Ruch Biblijny i Liturgiczny 64, nr 1:22-31.

Erdö, Péter. 1997. „«Sacra ministeria» a publiczne funkcje w Kościele.” Communio: Międzynarodowy Przegląd Teologiczny 17, nr 3:53-61.

Faivre, Alexandre. 1977. Naissance d’une hiérarchie: les premières étapes du cursus clerical. Paris: Beauchesne.

Fortin, Guy. 2016. Les diaconesses de l’Église byzantine du IVe au VIe siècle: ordonnées ou instituées? État actuel du débat à partir d’une approche liturgique. Québec: Centre d’Études du Religieux Contemporain Université de Sherbrooke.

Gibaut, John St. H. 2000. The cursus honorum: a study of the origins and evolution of sequential ordination. New York (NY): Lang.

Górski, Edward. 1954. Święcenia niższe i wyższe: studium liturgiczno-historyczne. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezji Sandomierz.

Górzyński Józef. 2009. „Od funkcji do posługi (od munus do ministerium). Kim mają być w parafii ustanowieni lektor i akolita?” Anamnesis 57: Biuletyn Komisji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski 15, nr 2:82-86.

Häußling, Angelus A. 2002. „Weihe, -grade, -hindernisse, A. Westkirche.” W Lexikon des Mittelalters, t. 8, red. Charlotte Bretscher-Gisiger i in., 2104-107. München: Deutscher Taschenbuch Verlag.

Janczewski, Zbigniew. 2009. „«Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom z 2007 r.» jako forma realizacji postanowień Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r.” Prawo Kanoniczne 52, nr 1-2:139-53.

Kalinowski, Jarosław. 2015. „Pytania dotyczące Mszy świętej sprawowanej w nadzwyczajnym rycie rzymskim.” Anamnesis 82: Biuletyn Komisji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski 21, nr 3:94-97.

Krakowiak, Czesław. 2019. Święcenia niższe, posługi i funkcje wiernych świeckich w liturgii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Makowski, Dawid. 2021. „Posługa lektoratu i akolitatu po reformie święceń niższych i subdiakonatu.” https://zpasjidoliturgii.pl/posluga-lektoratu-i-akolitatu-po-reformie-swiecen-nizszych-i-subdiakonatu/ [dostęp: 16.03.2021].

Mames, Tomasz D. 2007. „Diakonat ludowy. Refleksje na marginesie emancypacji liturgicznej kobiet w kościołach katolickich.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Studia Religiologica 40:99-106.

Minnis, Alastair J. 1997. „«De impedimento sexus»: Women’s Bodies and Medieval Impediments to Female Ordination.” W In Medieval Theology and the Natural Body, red. Peter Biller, i Alastair J. Minnis, 109-39. York: York Medieval Press.

Nowakowski, Przemysław. 2010. „Liturgiczna eklezjologia sakramentu kapłaństwa w obrządku wschodnim.” Ruch Biblijny i Liturgiczny 63, nr 2:128-45.

Nowowiejski, Antoni. 2009. Wykład liturgii Kościoła katolickiego. T. 1: Wiadomości wstępne. Cz. 1: O środkach rozwinięcia kultu. Ząbki: Fundacja Pokolenia Benedykta XVI, Instytut Summorum Pontificum.

Nowowiejski, Antoni. 2012. Wykład liturgii Kościoła katolickiego. T. 3: O środkach rozwinięcia kultu. Ząbki: Centrum Kultury i Tradycji Wiedeń 1683.

O’Loughlin, Thomas. 2021. „The larger dimension of the pope’s new document on women and ministry.” La Croix: Actualité en direct, informations France, Monde, 19.01.2021. https://international.la-croix.com/news/religion/the-larger-dimension-of-the-popes-new-document-on-women-and-ministry/13651 [dostęp: 16.03.2021].

Rincón-Pérez, Tomás. 1995. „El servicio al altar de las mujeres a tenor del c. 230 § 2.” Ius Canonicum 35, nr 69:251-64.

Rincón-Pérez, Tomás. 2011. „El sacramento del Orden y el sacerdocio ministerial a la luz del M. P. «Omnium in mentem».” Ius Canonicum 51:43-67.

Salvatori, Davide. 2012. „Acólito.” W Diccionario general de derecho canónico, red. Javier Otaduy, Antonio Viana, i Joaquín Sedano, 145-47. Cizur Menor: Thomson Reuters Aranzadi.

Stravinskas, Peter M.J. 2021. „Confusion twice confounded: On the motu proprio «Spiritus Domini».” The Catholic World Report, 11 January 2021. https://www.catholicworldreport.com/2021/01/11/confusion-twice-confounded-on-the-motu-proprio-spiritus-domini/ [dostęp: 16.03.2021].

Szafrański, Władysław. 1959. „Święcenia w prawie kanonicznym.” Prawo Kanoniczne 2, nr 3-4:233-99.

Wernz, Franciscus X., i Petrus Vidal. 1934. Ius canonicum. T. 4.1: De rebus. Sacramenta, sacramentalia, cultus divinus, coemeteria et sepultura ecclesiastica. Romae: apud aedes Universitatis Gregorianae.

Wojnarowicz, Piotr. 2014. „Sakramenty święceń i małżeństwa według Motu Proprio «Omnium in mentem» Benedykta XVI.” Kościół i Prawo 3 (16), nr 1:109-21.

Zagano, Phyllis. 2018. „Women Deacons and Service at the Altar.” Theological Studies 79, nr 3:590-609.