Zasada kontradyktoryjności w małżeńskim procesie skróconym przed biskupem
Abstrakt
Małżeński proces skrócony przed biskupem jest nową formą procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Prowadzony może być w sytuacji, kiedy żądanie jego rozpoczęcia zgłoszone zostanie przez obydwoje małżonków lub przez jednego z nich za zgodą drugiego oraz przytoczone będą okoliczności dotyczące faktów lub osób poparte zeznaniami lub dokumentami, które nie wymagają przeprowadzenia dokładniejszego badania albo dochodzenia, a w sposób oczywisty wskazują na nieważność zaskarżanego małżeństwa. Należy jednak podkreślić, że dojście do prawdy o ważności zawartego małżeństwa możliwe jest tylko przy zachowywaniu od samego początku regulujących takie postępowanie sądowe norm prawnych oraz zasad procesowych.
Jedną z podstawowych zasad jest zaś zasada kontradyktoryjności. Odnosi się ona do stron procesowych i zakłada istnienie dwóch sprzecznych ze sobą tez. W kontekście procesu skróconego ma zaś miejsce przeciwstawność tego, co twierdzą strony na temat nieważności zawartego przez nie związku i tego, na jakim stanowisku stoi Kościół, broniąc ważności małżeństwa w osobie obrońcy węzła małżeńskiego występującego w procesie.
Bibliografia
Adamowicz, Leszek. 2015. „Okoliczności osób i rzeczy zezwalające na prowadzenie procesu skróconego.” W Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Jan Krajczyński, 93-108. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Ariano, Chiara. 2017. „Il principio del contraddittorio. Lineamenti comparativi tra processo italiano e canonico.” Prudentia Iuris 84:165-89.
Arroba Conde, Manuel J. 2016. Giusto processo e peculiarita culturali del processo canonico. Roma: Aracne Editrice.
Arroba Conde, Manuel J., i Claudia Izzi. 2017. Pastorale giudiziaria e prassi procesuale nelle cause di nullità del matrimonio. Dopo la riforma operata con il Motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus. Milano: San Paolo.
Bianchi, Paolo. 2016. „Lo svolgimento del processo breve: la fase istruttoria e di discussione della causa.” W La riforma dei processi matrimoniali di Papa Francesco. Una guida per tutti, red. Redazione di Quaderni di Diritto Ecclesiale, 67-90. Milano: Ancora Editrice.
Bider, Marcin, i Grzegorz Erlebach. 2011. „Kwestia momentu procesowego uznania pozwanego nieobecnym w procesie o nieważność małżeństwa.” Roczniki Nauk Prawnych 21, nr 1:181-206.
Bonnet, Piero A. 2018. „Le parti protagoniste del processo.” W I soggetti del nuovo processo matrimoniale canonico, 69-102. Cittá del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Daniel, William. 2015. „The Abbreviated Matrimonial Process before the Bishop in Cases of Manifest Nullity of Marriage.” The Jurist 75:539-91.
Del Amo, Leon. 2011. „Dowody.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 1147-190. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Del Pozzo, Massimo. 2016. Il processo matrimoniale più breve davanti al Vescovo. Roma: Edizioni Università della Santa Croce.
Dotti, Federica. 2005. Diritti della difesa e contraddittorio: garanzia di un giusto processo? Spunti per una riflessione comparata del processo canonico e statale. Roma: Gregorian and Biblical Press.
Dzierżon, Ginter. 2015. „Pewność moralna w procesie skróconym i w procesie zwyczajnym.” W Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Jan Krajczyński, 109-24. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Gałkowski, Tomasz. 2016. „Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych wobec wątpliwości związanych z Listem apostolskim Mitis Iudex Dominus Iesus.” Ius Matrimoniale 27, nr 2:21-54.
Góralski, Wojciech. 2017. Proces małżeński skrócony przed biskupem. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Greszata, Marta. 2003. „Problem kontradyktoryjności w kanonicznym postępowaniu o nieważność małżeństwa.” W Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i studia, t. 3, red. Andrzej Dzięga, i Mirosław Wróbel, 239-58. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Greszata, Marta. 2005. „Litispendencja i jej skutki w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa.” Roczniki Nauk prawnych 15, nr 2:249-62.
Greszata, Marta. 2008. Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Greszata-Telusiewicz, Marta. 2015. „Processus brevior.” W Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Jan Krajczyński, 75-92. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Krukowski, Józef. 2007. „Sądy w ogólności.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII Procesy, red. Józef Krukowski, 12-122. Poznań: Pallottinum.
Lojacono, Pietro. 2014. „Il diritto di difesa nel processo canonico: considerazioni introduttive e spunti ricostruttivi.” Rivista dell’Associazione Italiana degli Avvocati per la famiglia e per i minori 18, nr 1:15-28.
Majer, Piotr. 2015. „Art. 5/Tytuł V Proces małżeński skrócony przed biskupem.” W Praktyczny komentarz do Listu apostolskiego motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, red. Piotr Skonieczny, 163-217. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Montini, Gian P. 2017. „Il difensore del vincolo e l’obbligo dell’appello.” Periodica de Re Canonica 106:301-39.
Morán Bustos, Carlos M. 2016. „El proceso brevior ante el obispo diocesano.” W Procesos de nulidad matrimonial tras la reforma del Papa Francisco, red. María Olmos Ortega, Rafael Rodríguez Chacón, Manuel J. Arroba Conde, i in., 125-76. Madrid: Dykinson.
Moreno, Pedro. 2017. „Il DV è il garante di un vero contraddittorio per il discernimento della verità.” W Ius et Matrimonium II. Temi processuali e sostanziali alla luce del Motu Proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Héctor Franceschi, i Miguel Ortiz, 179-218. Roma: Edizioni Università della Santa Croce.
Napolitano, Erasmo. 2015. „Il processus brevior nella Lettera Apostolica motu proprio datae Mitis Iudex Dominus Iesus.” Monitor Ecclesiasticus 130, nr 2:549-66.
Nowicka, Urszula. 2015. „Okoliczności dopuszczające rozpoznanie sprawy o nieważność małżeństwa w procesie skróconym przed biskupem.” Ius Matrimoniale 26, nr 3:43-60.
Pawlak, Mikołaj. 2007. „Zadanie asesora w trybunale kościelnym.” W Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i studia, t. 4, red. Andrzej Dzięga, Marta Greszata, i Piotr Telusiewicz, 345-68. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Pawluk, Tadeusz. 1990. Prawo Kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. T. 4: Dobra doczesne Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Pikus, Szymon. 2009. Niezawisłość sędziego kościelnego. Lublin–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Román Sánchez, Raúl. 2018. „Juez único, jueces laicos y asesores en el motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus.” Revista Española de Derecho Canónico 75:235-72.
Rozkrut, Tomasz. 2018a. „Apelacja ze strony obrońcy węzła małżeńskiego we współczesnym zreformowanym procesie małżeńskim.” Annales Canonici 14, nr 2:271-90.
Rozkrut, Tomasz. 2018b. „Terminy procesowe w kontekście reformy kanonów dotyczących spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa dokonanej przez papieża Franciszka.” Annales Canonici 14, nr 1:51-68.
Rozkrut, Tomasz. 2018c. „Wybrane oraz praktyczne uwagi odnoszące się do zreformowanego przez papieża Franciszka procesu dotyczącego orzeczenia nieważności małżeństwa (w szczególności w przedmiocie procesu biskupiego).” W Reforma procesowa papieża Franciszka – pierwsze doświadczenie. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 12-13 czerwca 2017 roku, red. Tomasz Rozkrut, 179-92. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Sztychmiler, Ryszard. 2000. „Sędziowie i urzędnicy sądowi w służbie praw człowieka.” W Plenitudo Legis Dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin, red. Antoni Dębiński, i Elżbieta Szczot, 681-707. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Sztychmiler, Ryszard. 2009. „Prawo do obrony w procesie kanonicznym.” W Finis legis Christus. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, red. Józef Wroceński, i Jan Krajczyński, 791-807. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Wenz, Wiesław. 2016. Proces o nieważność małżeństwa według Motu Proprio Mitis Iudex Dominus Iesus Papieża Franciszka w tradycji kanonicznej. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny.
Witkowski, Wojciech. 2014. „Kryteria oceny dowodów w procesach o nieważność małżeństwa.” Kościół i Prawo 3 (16), nr 1:87-107.
Zuanazzi, Ilaria. 1994. „Le parti e l’intervento del terzo.” W Il processo matrimoniale canonico, red. Piero A. Bonnet, i Carlo Gullo, 323-91. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Copyright (c) 2020 Kościół i Prawo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
