Troska Kościoła wobec ofiar wykorzystania seksualnego spowodowanego przez duchownych – kontekst kanoniczny i psychologiczny

Piotr Fiałek

doi:10.18290/kip2092-10

Piotr Fiałek Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-5647-8810

DOI: https://doi.org/10.18290/kip2092-10

Słowa kluczowe: ochrona małoletnich, wykorzystanie seksualne, pedofilia, sprawca, profilaktyka przemocy seksualnej

Abstrakt

W artykule podjęto zagadnienie stosowanej przez Kościół katolicki ochrony małoletnich przed wykorzystaniem seksualnym. Przedstawione zostały obowiązujące w tej materii przepisy prawa kanonicznego. Analizie poddano kwestie badań nad zjawiskiem pedofilii i innych czynów krzywdzenia seksualnego. Wyróżnione zostały różne typy sprawców, ze szczególnym uwzględnieniem duchownych dokonujących wykorzystania seksualnego. Wskazano także na możliwe konsekwencje w życiu ofiar. Jako ostatni punkt podjęto próbę podsumowania przepisów ochronnych Kościoła oraz wyrażenia propozycji co do zastosowania możliwych działań podnoszących skuteczność ochrony oraz wspierających pomoc świadczoną ofiarom.

Biogram autora

Piotr Fiałek, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Ks. mgr lic. Piotr Fiałek, doktorant – Katedra Kościelnego Prawa Procesowego, Małżeńskiego i Karnego oraz Katolickich Kościołów Wschodnich, Instytut Prawa Kanonicznego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Bibliografia

Applewhite, Monica. 2018. „Zrozumieć wykorzystywanie seksualne przez duchownych.” W Seksualne wykorzystywanie małoletnich w Kościele. Problem – Odpowiedź Kościoła – Doświadczenie polskie, red. Adam Żak, i Ewa Kusz, 77-100. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Augustynek, Andrzej. 2015. Psychopatologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Engram.

Beisert, Maria, i Agnieszka Izdebska. 2012. „Wykorzystanie seksualne dzieci.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 11, nr 2:48-66.

Bocheński, Maciej. 2015. „Ile pedofilii w «pedofilach»? Wybrane problemy wykorzystania seksualnego małoletnich w Polsce – perspektywa kryminologiczna.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 14, nr 3:99-132.

Bogdan, Franciszek. 1988. Prawo zakonów, instytutów świeckich i stowarzyszeń życia apostolskiego. Poznań: Pallottinum.

Borek, Dariusz. 2014. „«Delicta graviora contra mores» w normach «De delictis reservatis» z 2010 roku.” Prawo Kanoniczne 57, nr 2:53-69.

Borek, Dariusz. 2015. Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.

Borek, Dariusz. 2016. Wydalenie z instytutu zakonnego w świetle aktualnie obowiązującego kanonicznego prawa karnego. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.

Borek, Dariusz. 2019. Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary. Normy materialne i proceduralne. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.

Chaffin, Mark, Elizabeth Letourneau, i Jane F. Silovsky. 2002. „Dorośli sprawcy wykorzystania seksualnego dzieci – przegląd zagadnień.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 1, nr 1:53-68.

Czub, Magdalena. 2015. Zrozumieć dziecko wykorzystywane seksualnie. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Dohnalik, Jan. 2015. „Prawo kanoniczne wobec nadużyć seksualnych duchownych względem dzieci i młodzieży.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 14, nr 1:50-65.

Fegert, Jörg M., Susanne Witte, Miriam Rassenhofer, i in. 2018. „Ofiary molestowania seksualnego przez księży, zakonników i pracowników instytucji kościelnych – kontekst i konsekwencje.” W Seksualne wykorzystywanie małoletnich w Kościele. Problem – Odpowiedź Kościoła – Doświadczenie polskie, red. Adam Żak, i Ewa Kusz, 45-76. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Kiembłowski, Piotr. 2002. „Przemoc seksualna doznawana w okresie dzieciństwa i adolescencji – wyniki badania ankietowego młodzieży.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 1, nr 1:85-112.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. 2000. Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius.

Kryteria diagnostyczne z DSM-5. 2015. Wrocław: Wydawnictwo Edra Urban & Partner.

Kusz, Ewa. 2015. „Wykorzystanie seksualne małoletnich przez osoby duchowne – analiza zjawiska.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 14, nr 1:30-39.

Majer, Piotr. 2018. „Problem wykorzystania seksualnego małoletnich w Kościele. Perspektywa prawnokanoniczna.” W Seksualne wykorzystywanie małoletnich w Kościele. Problem – Odpowiedź Kościoła – Doświadczenie polskie, red. Adam Żak, i Ewa Kusz, 209-41. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Marzec-Holka, Justyna. 2011. „Pedofilia jako zaburzenie seksualne – diagnoza i leczenie. Perspektywa psychiatryczna.” W Przemoc seksualna wobec dziecka. Studium pedagogiczno-kryminologiczne, red. Krystyna Marzec-Holka, 71-88. Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Papale, Claudio. 2012. Il processo penale canonico. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro VII. Parte IV. Roma: Urbaniania Univesity Press.

Sajkowska, Monika. 2002. „Wykorzystanie seksualne dzieci. Ustalenia terminologiczne, skala zjawiska, oblicza problemu społecznego.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 1, nr 1:5-28.

Sajkowska, Monika. 2018. „Co wiemy o wykorzystywaniu seksualnym dzieci?” W Seksualne wykorzystywanie małoletnich w Kościele. Problem – Odpowiedź Kościoła – Doświadczenie polskie, red. Adam Żak, i Ewa Kusz, 163-207. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Salter, Anna. 2003. Drapieżcy. Pedofile, gwałciciele i inni przestępcy seksualni. Poznań: Media Rodzina.

Skorupa, Ambroży. 2002. Słuszna autonomia instytutów zakonnych w Kościele łacińskim. Kraków: Wydawnictwo Salwator.

Stokłosa, Marek. 2015. Utrata stanu duchownego w aktualnym prawodawstwie Kościoła Łacińskiego. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.

Zmarzlik, Jolanta. 2015. „Gdy sprawcą jest duchowny.” Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka 14, nr 1:9-13.