Projekt Lutostańskiego a bolszewickie regulacje prawne dotyczące prawa małżeńskiego okresu międzywojennego

Judyta Dworas-Kulik; Khrystyna Moriak-Protopopowa

doi:10.18290/kip2091-12

Judyta Dworas-Kulik Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji https://orcid.org/0000-0002-1990-5497
Khrystyna Moriak-Protopopowa Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki

DOI: https://doi.org/10.18290/kip2091-12

Słowa kluczowe: prawo małżeńskie, kodeks Lutostańskiego, ustawodawstwo bolszewickie, rozwód

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza projektu prawa małżeńskiego Karola Lutostańskiego z 1929 r. przeprowadzona w ujęciu porównawczym z rozwiązaniami prawnymi obowiązującymi w Rosji Radzieckiej. Zasadność uwzględnienia komparatystyki uzasadnia powoływanie się przez obóz konserwatywny II Rzeczypospolitej na zbieżność treści i założeń projektu Lutostańskiego z bolszewickim ustawodawstwem małżeńskim. Stanowisko takie bezpośrednio stało się przyczyną tego, że projekt nie uzyskał mocy obowiązującej. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na istnienie istotnych rozbieżności tak w samych założeniach proponowanej regulacji, jak i w zredagowanych w niej przepisach kształtujących model małżeństwa i rodziny, a w konsekwencji państwa. W odróżnieniu od prawa obowiązującego w Rosji, polski projekt w zamierzeniu faktycznie chronił instytucje małżeństwa i rodziny.

Biogramy autorów

Judyta Dworas-Kulik, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji

Dr Judyta Dworas-Kulik – Katedra Historii Ustroju i Prawa, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska

Khrystyna Moriak-Protopopowa, Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki

Dr Khrystyna Moriak-Protopopowa – Katedra Historii Państwa, Prawa i Nauk Prawa Politycznego, Wydział Prawa, Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki, Ukraina

Bibliografia

Allerhand, Maurycy. 1926. „Prawo małżeńskie obowiązujące na Spiszu i Orawie, odbitka z czasopisma.” Przegląd Prawa i Administracji 10-12:1-39.

Bekerman, Józef. 1932. „Z powodu Projektu prawa małżeńskiego.” Gazeta Sądowa Warszawska 60, nr 41:589-93, nr 42:605-606.

Bilczewski, Józef. 1924. Listy pasterskie, odezwy, kazania i mowy okolicznościowe. T. 3. Lwów: Bibljoteka Religijna.

Biskupski, Stefan. 1930. „Reforma prawa małżeńskiego w Polsce.” [odbitka z Ateneum Kapłańskiego 25].

Biskupski, Stefan. 1932. O nowe prawo małżeńskie w Polsce. Włocławek: Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej.

Dbałowski, Włodzimierz. 1932. „Na marginesie projektu prawa małżeńskiego.” Gazeta Sądowa Warszawska 60, nr 6:71-72.

Dworas-Kulik, Judyta. 2017. „Przyczyny i skutki legalnej bigamii w Polsce w okresie międzywojennym.” W Pogranicza w historii prawa i myśli polityczno-prawnej, red. Dariusz Szpoper, i Przemysław Dąbrowski, 109-29. Gdańsk–Olsztyn: Wydawnictwo GSW.

Dworas-Kulik, Judyta. 2019. Prawne regulacje dotyczące bigamii w Polsce w latach 1918-1939. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Fiedorczyk, Piotr. 2005. „Wykorzystanie dorobku Komisji Kodyfikacyjnej Drugiej Rzeczypospolitej w pracach nad unifikacją osobowego prawa małżeńskiego w 1945 roku.” Zeszyty Prawnicze Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ 13:89-96.

Giduljanov, Pavel. 1927. Kodeks zakonov o brake, sem’e i opeke s postatejnym kommentariem. Leningrad: Rabochij sud.

Godlewski, Jerzy. 1967. „Problem laicyzacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce międzywojennej.” Państwo i Prawo 22, z. 11:756-59.

Kushnir, Liudmyla. 2010. „Povsiakdenni realii robitnychykh simej Donbasu u 1920–1930-khrokakh.” Kraieznavstvo 3:178-82.

Lutostański, Karol. 1932a. „O metodach stosowanych w polemice z Projektem Prawa Małżeńskiego Komisji Kodyfikacyjnej.” Gazeta Sądowa Warszawska 60, nr 21:289-92.

Lutostański, Karol. 1932b. „Uwagi z powodu projektu pracy L. Domańskiego «O małżeństwie ».” Gazeta Sądowa Warszawska 60, nr 27:525-30, nr 38:541, nr 39:557-62.

Mezglewski, Artur, i Anna Tunia. 2007. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Mikheieva, Oksana. 2013. „Problemy shliubnykh vidnosyn u konteksti radians’koi simejnoi polityky v Ukraini na pochatku 1920-kh rr. (za materialamy fakhovykh iurydychnykh vydan’ ta hazet).” Istorychni i politolohichni doslidzhennia 4:128-33.

Pawluk, Tadeusz. 2002. Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. T. 1: Zagadnienia wstępne i normy ogólne. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.

Posvistak, Olesya. 2015. „Vplyv revoliutsijnykh podij 1917 roku na formuvannia teoretychnykh uiavlen’ pro shliubno-simejni stosunky.” W Visnyk Natsional’noi akademii Derzhavnoi prykordonnoi sluzhby Ukrainy. Wyd. 1. Seriia: Psykholohiia. http://nbuv.gov.ua/UJRN/Vnadpn_2015_1_9 [dostęp: 29.01.2020].

Prigradov‐Kudrin, Aleksander. 1922. „Brachnoe pravo i nasledovanie.” W Ezhenedel’nik sovetskoj justicii 12:4-5. https://www.prlib.ru/item/331808 [dostęp: 29.01.2020].

Rulikowski, Wincenty. 1932. „Z dziejów prawa małżeńskiego w Polsce, jak je kler katolicki zwalczał.” Wolnomyśliciel Polski 5, z. 6:161-70.

Safonchyk, Oksana. 2011. „Deiaki pytannia rozvytku zakonodavstva z pytan’ vynyknennia ta prypynennia shliubno-simejnykh pravovidnosyn.” Aktual’ni problemy derzhavy i prava 59:277-84.

Stawecka-Firlej, Agnieszka. 2013. „Małżeńskie prawo osobowe ustawodawstw porozbiorowych obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym.” Prawo. Studia Historycznoprawne 315, nr 2:75-94.

Szczepaniak, Damian. 2015. „Stanowisko Kościoła katolickiego w Polsce wobec projektu osobowego prawa małżeńskiego Karola Lutostańskiego.” Kortowski Przegląd Prawniczy 2, nr 2:96-104.

Trzeciak, Stanisław. 1932. Talmud, bolszewizm i „Projekt prawa małżeńskiego w Polsce”. Warszawa: Drukarnia Archidiecezjalna.

Woźniczek, Agata. 2011. „Rozbiór krytyczny małżeństwa. Spory o kodyfikację prawa małżeńskiego w II RP.” Więź 5-6:132-41.

Wyszyński, Stefan (przełożył i objaśnił). 1928. Katolicyzm, kapitalizm, socjalizm. List pasterski biskupów austriackich. Lublin: Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej.

X. 1932. „Zamachy na małżeństwo katolickie a egzamin przedślubny.” Ateneum Kapłańskie 18, t. 29, z. 4:375-77.

Yasynok, Mykola. 2008. „Osoblyvosti sudovoho rozghliadu sprav schodo nadannia nepovnolitnim osobam prava na shliub.” Universytets’ki naukovi zapysky 3:90-93.