Vir baptizatus podmiotem święceń diakonatu w Kodeksie Prawa Kanonicznego w ujęciu historyczno-prawnym

Marcin Bider

doi:10.18290/kip.2018.7.2-6

Marcin Bider Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach https://orcid.org/0000-0001-9446-1753

DOI: https://doi.org/10.18290/kip.2018.7.2-6

Słowa kluczowe: kobieta; płeć; „kapłaństwo kobiet”; transseksualizm; chrzest; kapłaństwo ministerialne; nieważność święceń

Abstrakt

Celem niniejszych rozważań jest ukazanie – zgodnie z kan. 1024 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku – kanonicznych wymogów do ważnego przyjęcia diakonatu w ujęciu teologiczno-prawnym. Ustawodawca w kan. 1024 stanowi, że jedynie ochrzczony mężczyzna może zostać promowany do diakonatu. Kościół katolicki nie uważa się za uprawnionego do dopuszczania kobiet do święceń kapłańskich, a więc do episkopatu i prezbiteratu. Jednakże kobiety mogłyby zostać dopuszczone do diakonatu, ponieważ nie stanowi on stopnia w kapłaństwie Chrystusa. Kobiety w przyszłości mogłyby zostać dopuszczone do przyjęcia święceń diakonatu w przypadku abrogacji lub nowelizacji kan. 1024. Autor przedstawia argumenty z Pisma Świętego, Tradycji oraz Urzędu Nauczycielskiego. Argumenty teologiczne zostały ukazane w perspektywie historycznej. Autor analizuje zagadnienia związane z ordynacją diakonis, której ocena uzależniona jest od wyników badań źródeł historyczno-teologicznych. W przypadku dopuszczenia do diakonatu kobiety lub nieochrzczonego mężczyzny, należy orzec nieważność tych święceń.

Bibliografia

Barcellona, Rossana. 2003. “Lo spazio declinato al femminile nei concili gallici fra IV e VI secolo.” In Munera amicitiae. Studi di storia e cultura sulla tarda antichità offerti a Salvatore Pricoco, ed. Rossana Barcellona, and Teresa Sardella, 25-49. Soveria Mannelli: Rubbettino.

Bączkowicz, Franciszek, Józef Baron, i Władysław Stawinoga. 1958. Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa. T. 2. Wyd. 3. Opole: Wydawnictwo Diecezjalne św. Krzyża w Opolu.

Bider, Marcin. 2016. „Początki instytucji diakonis w Kościele łacińskim w ujęciu historyczno-kanonicznym.” Roczniki Nauk Prawnych 26, nr 4:137-61. http:// dx.doi.org/10.18290/rnp.2016.26.4-7

Bider, Marcin. 2017a. „Ewolucja diakonatu kobiet w ustawodawstwie synodów galijskich u schyłku chrześcijańskiej starożytności.” Roczniki Nauk Prawnych 27, nr 2:97-128. http://dx.doi.org/10.18290/rnp.2017.27.2-6

Bider, Marcin. 2017b. „«Utrum sexus femineus impediat ordinis susceptionem». Niezdolność kobiet do przyjęcia święceń diakonatu w Kościele łacińskim w ujęciu historyczno-prawnym.” Teologiczne Studia Siedleckie 14:247-74.

Cipriani, Settimio. 1988. “Confermazione.” In Nuovo dizionario di teologia biblica, ed. Pietro Rossano, Antonio Girlanda, and Gianfranco Ravasi, ed. 2, 289-93. Milano: Edizioni Paoline.

Cenalmor, Daniel. 2002. “Coment. sub can. 1024.” In Comentario exegético al código de derecho canónico, ed. Ángel Marzoa, Jorge Miras, and Rafael Rodriguez-Ocaña, vol. III, part 1, ed. 3, 932-37. Pamplona: Ediciones Universidad de Navarra.

Conte a Coronata, Matteo. 1945. Institutiones iuris canonici ad usum utriusque cleris et scholarum. Vol. II: De sacramentis. Tractatus canonicus. Torino: Marietti.

Daniélou, Jean. 1974. “Il ministero delle donne nella Chiesa Tanica.” In Aspetti della teologia del sacerdozio dopo il Concilio, ed. Karl Rahner et al., 209-27. Roma: Città Nuova Editrice.

Degiorgi, Giorgio. 2015a. “Le condizioni soggettive per la valida ordinazione. Prima parte.” Universitas Canónica 48:103-32.

Degiorgi, Giorgio. 2015b. “Le condizioni soggettive per la valida ordinazione. Seconda parte.” Universitas Canónica 48:132-88.

Erlebach, Grzegorz. 2012. “Nuove competenze della Rota Romana in seguito al Motu Proprio Quaerit semper.” Appolinaris 85, no. 2:193-210.

Gaillard, Bernard. 2011a. “La Consécration des Vierges en Chartreuse.” In Analecta Cartusiana 250, ed. James Hogg, Alain Girard, and Daniel Le Blévec, 9-22. Salzburg: Insititut für Anglistik und Amerikanistik Universität Salzburg.

Gaillard, Bernard. 2011b. “Le Couronnement de Sœur Isabelle-Victoire Bénezet. Sainte Anne de Bruges. Tableau de M. de Visch, 1748.” In Analecta Cartusiana 250, ed. James Hogg, Alain Girard, and Daniel Le Blévec, 241-50. Salzburg: Insititut für Anglistik und Amerikanistik Universität Salzburg.

Gaillard, Bernard. 2011c. “Les Cérémonies de la Consécration des Vierges: Les Rituales cartusiensis et apparentés.” In Analecta Cartusiana 250, ed. James Hogg, Alain Girard, and Daniel Le Blévec, 24-134. Salzburg: Insititut für Anglistik und Amerikanistik Universität Salzburg.

Gaillard, Bernard. 2011d. “Pontifical de la Consécration des Vierges de Dom Innocent Le Masson.” In Analecta Cartusiana 250, ed. James Hogg, Alain Girard, and Daniel Le Blévec, 196-240. Salzburg: Insititut für Anglistik und Amerikanistik Universität Salzburg.

Geisinger, Robert J. 2000. “Orders.” In New Commentary on the Code of Canon Law, ed. John P. Beal, James A. Coriden, and Thomas J. Green, 1193-233. New York-Mahwah: Paulist Press.

Glaeser, Zygfryd, i Wojciech Hanc. 2016. „Międzywyznaniowe dialogi doktrynalne w Polsce.” W Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014), red. Józef Budniak, Zygfryd Glaeser, Tadeusz Kałużny, i Zdzisław J. Kijas, 71-104. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Wydawnictwo Naukowe.

Granado, José. 2014. “El entrecruzarse de relatos: vínculo conyugal, carácter sacramental y disciplina eucarística.” Anthropotes 30, no. 1:17-42.

Granat, Wincenty. 1961. Sakramenty święte. Cz. 1: Sakramenty w ogólności. Eucharystia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Gryson, Roger. 1976. The Ministry of Women in the Early Church. Collegeville: Liturgical Press.

Hauke, Manfred. 2001. “Il diaconato femminile: osservazioni sul recente dibattito.” Notitiae. Commentarii ad nuntia et studia de re liturgica 37, no. 5:195-239.

Jamin, Jürgen. 2015. “La decretale ‘Maiores’ di Innocenzo III e la competenza del Romano Pontefice ‘ratione fidei’.” Bulletin of Medieval Canon Law 32:79-96.

Kiwior, Wiesław. 2011. „Dyspensa od celibatu prezbiterów i diakonów.” Prawo Kanoniczne 54, nr 3-4:117-45.

Kobelski, Paweł. 2001. „List do Efezjan.” W Katolicki komentarz biblijny, red. Waldemar Chrostowski, 1387-398. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio.

Kodzia, Jarosław. 2012. „Prawo do sakramentu chrztu według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.”. Colloquia Theologica Ottoniana 2:93-108.

Krukowski, Józef. 2011. „Święcenia.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. III/2: Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła. Część I. Sakramenty. Część II. Pozostałe akty kultu Bożego. Część III. Miejsca i czasy święte, red. Józef Krukowski, 205-49. Poznań: Pallottinum.

Le Blévec, Daniel. 1991. “La consécration des moniales cartusiennes d’après un pontifical romain conservé à Avignon (Bibl. mun. 205).” In Die Geschichte des Kartäuserordens. Vol. 1, ed. James Hogg, 203-19. Salzburg: Insititut für Anglistik und Amerikanistik Universität Salzburg.

Le Masson, Innocent. 1894. Disciplina ordinis cartusiensis in tres libros distributa. Monstrolii: Typis Cartusiae S. Mariae de Pratis.

Lécuyer, Joseph. 1983. Le sacrement de l’ordination: recherche historique et théologique. Paris: Beauchesne.

Lehmann, Karl. 1997. “Diaconato permanente. Un bilancio provvisorio.” Il Regno. Documenti 42:44-54.

Martimort, Aimé G. 1986. Deaconesses: An Historical Study. San Francisco: Ignatius Press.

Michiels, Gommar. 1955. Principia generalia de personis in Ecclesia: commentarius libri II Codicis Juris Canonici canones praeliminares (can. 87-106). Parisiis-Tornaci-Romae: Typis Societatis S. Joannis Evangelistae Desclée (IS). Desclée & C.

Miziński, Artur G. 2012. „Proces o stwierdzenie nieważności święceń w aktualnych przepisach Kościoła łacińskiego.” Roczniki Nauk Prawnych 22, nr 4:167-83.

Montini, Gian P. 1997. “Il diaconato femminile. ‘Lectura cursiva’ di un recente documento dell’Associazione Canonistica Statunitense.” Quadreni di diritto canonico 10:176-78.

Murphy-O’Connor, Jerome. 2001. „Drugi List do Koryntian.” In Katolicki komentarz biblijny, red. Waldemar Chrostowski, 1348-369. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio.

Navarrete, Urbano. 1997. “Tansexualismus et ordo canonicus.” Periodica 86:101-24.

Niesiołowska, Anita. 2016. „Zakaz udzielania sakramentu święceń kobiecie.” Studia Paradyskie 26:125-37.

Otranto, Giorgio. 1982. “Note sul sacerdozio femminile nell’antichità in margine a una testimonianza di Gelasio I.” Vetera Christianorum 19:341-60.

Otranto, Giorgio. 1991. Italia Meridionale e Puglia paleocristiane: saggi storici. Bari: Edipuglia.

Paprocki, Henryk. 1984. „Święcenia diakonisy w Kościele bizantyńskim.” Vox Patrum 6-7:272-80.

Paprocki, Henryk. 2002. „Diakonisy (historia i współczesność).” Elpis 4, z. 6:261-72.

Potthast, August. 1957. Regesta pontificum Romanorum: inde ab a. post Christum natum MCXCVIII ad a. MCCCIV. Vol. 1. Graz: Akademische Druck- u. Verlagsanstalt.

Rakoczy, Tomasz. 2010. „Karne usunięcie ze stanu duchownego w rozumieniu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 25 stycznia 1983 i listu Kongregacji do spraw Duchowieństwa z 18 kwietnia 2009.” Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL 6, z. 1:37-58.

Ray, Longin, and Pierre Mouton. 1937. “Chartreuses (Règle des moniales).” In Dictionnaire de droit canonique. Vol. II: Baccalaureat-Cathedraticum, ed. Raoul Naz, 626-32. Paris: Letouzey et Ane.

Rienecker, Fritz, i Gerhard Maier. 2001. Leksykon biblijny. Redakcja naukowa wydania polskiego Waldemar Chrostowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio.

Rincón-Pérez, Tomás. 2014. La liturgia e i sacramenti nel diritto della Chiesa. Roma: EDUSC.

Slusser, Michael. 1996. “The Ordination of Male Infants.” Theological Studies 57:313-21.

Słomka, Jan. 2009. Wczesnochrześcijańskie nazwy chrztu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Szafrański, Adam L. 1989. „Diakonise i ich rola w pierwotnym Kościele.” Vox Patrum 17:737-55.

Szafrański, Władysław. 1960. „Święcenia w prawie kanonicznym.” Prawo Kanoniczne 3, nr 1-2:215-61.

The Pseudo-Hieronymian. 1999. “«De septem ordinibus ecclesiae»: notes on its origins, abridgments, and use in early medieval canonical collections.” In Roger E. Reynolds, Clerical Orders in the Early Middle Ages. Duties and ordination, 238-52. Aldershot: Ashgate.

Tonkiel, Zbigniew. 2000. Teologia fundamentalna. Skrypt dla studentów teologii. Siedlce: Katolickie Stowarzyszenie Diecezji Siedleckiej.

Ubbiali, Sergio. 1998. “Il carattere sacramentale. La passività costitutiva dell’agire sacramentale.” Rivista liturgica 85:469-86.

Urso, Carmelina. 2005. “La donna e la Chiesa nel medioevo storia di un rapporto ambiguo.” Annali della facoltà di Scienze della formazione Università degli studi di Catania 4:67-99.

Vagaggini, Cipriano. 1974. “L’ordinazione delle diaconesse nella tradizione greca e bizantina.” Orientalia Christiana Periodica 40:146-89.

Wenz, Wiesław. 2012. „Wiara istotną podstawą kanonicznej normy prawnej.” Studia Salvatoriana Polonica 6:61-82.

Wojnarowicz, Piotr. 2014. „Sakramenty święceń i małżeństwa według motu proprio Omnium in mentem Benedykta XVI.” Kościół i Prawo 3 (16), nr 1:109-21.

Zaborowski, Marek. 2012. „Sakramenty święte w aspekcie prawno-historycznym.” Prawo Kanoniczne 55, nr 2:29-54.

Zagano, Phyllis. 2016. “Remembering Tradition: Women’s Monastic Rituals and the Diaconate.” In Women deacons?: essays with answers, ed. Idem, 191-218. Collegeville: Minnesota Liturgical Press.