Wpływ ustroju prawnego Kościoła łacińskiego na kształtowanie się aktualnego porządku prawnego katolickich Kościołów wschodnich na przykładzie urzędów protosyncela i syncela

Abstrakt

Urząd wikariusza generalnego powstał w Kościele zachodnim w XII w. Stopniowo jego władza umacniała się, aż stał się urzędem obligatoryjnym i głównym współpracownikiem biskupa diecezjalnego w zarządzie Kościołem partykularnym. Podczas przygotowań Soboru Watykańskiego II dostrzeżono potrzebę utworzenia nowej instytucji w strukturze Kościoła partykularnego. Obok urzędu wikariusza generalnego, ustanowiono urząd wikariusza biskupiego – nową funkcję o zbieżnej naturze prawnej i kompetencjach, ale przeznaczoną do wspierania biskupa diecezjalnego w poszczególnych aspektach jego działalności. W Kościele wschodnim powstał zwyczaj wybierania biskupów spośród zakonników. Biskupi chcieli nadal prowadzić życie monastyczne. Dobierali sobie współtowarzyszy, którzy zamieszkiwali wspólnie z biskupem w jego mieszkaniu. Tego towarzysza życia biskupa określano mianem synkellios, co w wersji łacińskiej uzyskało formę syncellus. Syncel był nie tylko współtowarzyszem życia biskupa, ale także wspomagał go w jego funkcjach, a nawet reprezentował biskupa w wielu sprawach kościelnych, przez co uzyskał znaczący wpływ w Kościele lokalnym.

Unie zawierane z Kościołami uznającymi zwierzchność Biskupa Rzymu, wiązały się także z przyjęciem przez nie łacińskiego systemu prawa kościelnego i form strukturalnych istniejących w Kościele zachodnim. Jednym z elementów tego dziedzictwa jurydycznego był urząd wikariusza generalnego. W motu proprio Piusa XII Cleri sanctitati i Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich rozwiązania te zostały ugruntowane. Wprowadzono urzędy wikariusza generalnego i wikariusza biskupiego, nadając im starożytne nazwy syncela i protosyncela.