Dawne i obecne umocowania prawne procesu dokumentalnego

Abstrakt

Niniejsze opracowanie zajmuje się zasadniczo genezą oraz aktualnymi prawnymi podstawami procesu dokumentalnego o nieważność małżeństwa. Proces dokumentalny był stosowany już w prawie przedkodeksowym, choć określano go jako proces skrócony. Obecna nazwa tego postępowania znalazła się w Kodeksie z 1983 r. Tak jak dawniej, również w obowiązującym ustawodawstwie, proces dokumentalny jest procedurą nadzwyczajną i ma zastosowanie tylko w ściśle określonych okolicznościach. Zgodnie z kan. 1688 MIDI, proces dokumentalny można zastosować, jeśli z dokumentu, który nie podlega żadnemu sprzeciwowi lub zarzutowi, wynika w sposób pewny istnienie przeszkody zrywającej lub brak formy prawnej, jeśli z taką samą pewnością wiadomo, że dyspensa nie została udzielona albo że pełnomocnik nie posiadał ważnego pełnomocnictwa. Proces dokumentalny jest prowadzony przez trybunał jednoosobowy, a więc przez biskupa diecezjalnego, wikariusza sądowego albo wyznaczonego sędziego. Nowością od wejścia w życie MIDI jest wskazanie urzędu biskupa diecezjalnego, który może wydać wyrok w tym procesie. Postępowanie sądowe sprowadza się do przyjęcia skargi powodowej, wyznaczenia obrońcy węzła oraz wezwania stron. Po przeprowadzeniu dowodzenia na podstawie dokumentu nie przewiduje się publikacji akt. W ramach dyskusji sprawy swoje uwagi przedstawia jedynie obrońca węzła, po czym sędzia wydaje wyrok.