Rola pełnomocnika w procesie unieważnienia małżeństwa w prawie polskim i w procesie stwierdzenia nieważności małżeństwa w prawie kanonicznym

Katarzyna Komoniewska

doi:10.18290/kip.2017.6.1-15

Katarzyna Komoniewska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

DOI: https://doi.org/10.18290/kip.2017.6.1-15

Słowa kluczowe: pełnomocnik; adwokat; stwierdzenie nieważności małżeństwa; prawo kanoniczne; proces kościelny; polskie prawo cywilne

Abstrakt

Istnieją dwa porządki prawne regulujące różnego rodzaju kwestie związane z małżeństwem: kościelny i świecki. Porządki te obejmują dwa różne aspekty tej samej instytucji małżeńskiej. Małżeństwo powstaje przez wyrażoną w odpowiedniej formie zgodę małżeńską. Po ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską istnieje możliwość jednoczesnego wyrażenia zgody na zawarcie małżeństwa zarówno na forum cywilnym, jak i kanonicznym. Odmiennie sprawa wygląda w przypadku, gdy wspomniane porządki prawne starają się sformalizować rozkład łączącego strony pożycia małżeńskiego w porządku prawa państwowego i wykazać nieważność małżeństwa w porządku kanonicznym. Należy odróżnić zatem proces kościelny dotyczący stwierdzenia nieważności małżeństwa od procesu rozwodowego, czy też o unieważnienie małżeństwa cywilnego. Częścią rozwiązań prawnych, zarówno w porządku kanonicznym, jak i świeckim, są przepisy dotyczące roli osób występujących w procesach małżeńskich w imieniu stron na mocy udzielonych im pełnomocnictw. Do istoty urzędu adwokata należy jego udział w procesie i świadczenie fachowej pomocy prawnej na rzecz strony, która go o taką pomoc poprosiła. Osoby te, aby nie naruszać przepisów i ducha konkretnego systemu prawa, powinny nie tylko postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale także znać i rozumieć wspomniane założenia aksjologiczne, jakie w stosunku do małżeństwa istnieją w kanonicznym i świeckim prawie małżeńskim.

Bibliografia

Bodio, Joanna. 2012. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: legalis.

Cioch, Henryk, Antoni Dębiński, i Jacek Chaciński, red. 2003. Iustitia Civitatis Fundamentum. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wiesława Chrzanowskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Cioch, Henryk. 2004. „Głos w dyskusji.” W Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego, Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003, red. Artur Mezglewski, 294. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Dębiński, Antoni, i Elżbieta Szczot. 2000. Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Bronisławowi W. Zubertowi OFM z okazji 65. rocznicy urodzin. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Dzięga, Andrzej. 1994. Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa. Warszawa: Oficyna Kalamus.

Góralski, Wojciech. 2003. „Miejsce prawa kanonicznego w kulturze prawnej Europy.” Forum Iuridicum 2:15-34.

Ignatowicz, Jerzy, i Mirosław Nazar. 2005. Prawo rodzinne. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Krawczyk, Andrzej. 1996. „Konkordat z 1993 r. a urzędy stanu cywilnego – nadzieje i obawy.” W Małżeństwo w prawie świeckim i w prawie kanonicznym. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej w dniach 12 i 13 maja 1994 roku w Katowicach, red. Bronisław Czech, 233-47. Katowice: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości Ośrodek Terenowy przy Sądzie Wojewódzkim.

Majer, Piotr. 2007. „Uznawanie przez państwo wyroków sądów kościelnych w sprawach małżeńskich. Czy byłoby pożyteczne przyjęcie takiego systemu w Polsce?.” W Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 16-18 maja 2006), red. Artur Mezglewski, 414-31. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Mezglewski, Artur, red. 2007. Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 16-18 maja 2006). Lublin: Wydawnictwo KUL.

Miziński, Artur. 2011. Status prawny adwokata w Kościele łacińskim. Lublin: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”.

Nazar, Mirosław. 1996. „Zawarcie małżeństwa według prawa polskiego z uwzględnieniem postanowień podpisanego 28 lipca 1993 r. Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską.” Kwartalnik Prawa Prywatnego 3:447-509.

Rozkrut, Tomasz. 2007. Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia.

Sitek, Bronisław. 2002. Trwałość i nierozerwalność małżeństwa. Ze studiów nad małżeństwem w prawie rzymskim, kanonicznym Kościoła katolickiego i polskim prawie cywilnym. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Smyczyński, Tadeusz. 1999. Prawo rodzinne i opiekuńcze. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Sobański, Remigiusz. 1997. „Udział adwokata w procesie o nieważność małżeństwa.” Ius Matrimoniale 8:125-44.

Stawniak, Henryk. 1990. „Prawo do obrony w procesie kanonicznym (refleksje na kanwie przemówienia Jana Pawła II do Roty Rzymskiej w dniu 26.01.1989 roku).” Prawo Kanoniczne 33, nr 1-2:141-52.

Sztychmiler, Ryszard. 2007a. „Adwokat w procesie o nieważność małżeństwa.” W Proces małżeński w świetle Dignitas connubii – pierwsze doświadczenia. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 czerwca 2007. III Ogólnopolskie Forum Sądowe, red. Tomasz Rozkrut, 103-28. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.

Sztychmiler, Ryszard. 2007b. „Proces sporny.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, 123-324. Poznań: Pallottinum.

Sztychmiler, Ryszard, i Justyna Krzywkowska, red. 2011. Współpraca sądów ze stronami procesowymi i adwokatami. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Zieliński, Andrzej, i Kinga Flaga-Gieruszyńska, red. 2011. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.