Votum separatum w prawie kanonicznym i prawie polskim

Abstrakt

W artykule opisano zagadnienie dotyczące votum separatum w prawie kanonicznym i prawie polskim. W zakresie prawa kanonicznego analizie poddany został Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. oraz instrukcja procesowa Dignitas connubii, a także Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich. Badanie votum separatum w prawie polskim w szczególności objęło akty normatywne ustawowe i wykonawcze oraz orzecznictwo sądowe. Uwzględniona została także podstawowa literatura przedmiotu.

We wstępie artykułu zdefiniowano pojęcie votum separatum, które jest szczególnym uprawnieniem przegłosowanego sędziego składu kolegialnego, który nie godząc się z wydanym orzeczeniem (rozstrzygnięciem, uzasadnieniem) zaznacza swoje odmienne stanowisko.

Zdanie odrębne uregulowane jest w prawie kanonicznym i prawie polskim, jednakże mimo zasadniczego podobieństwa tej czynności procesowej w analizowanych porządkach prawnych występują również znaczne różnice. Zgodnie z wolą ustawodawcy kodeksowego, w prawie kanonicznym votum separatum jest wewnętrzną czynnością procesową, o której strony procesu nie są informowane. W prawie polskim niezależnie od rodzaju procesu czynność ta jest jawna.

Podkreślenia wymaga fakt, że votum separatum jest jedyną czynnością procesową, która jest „wyłomem” w tajemnicy wyrokowania. Ponadto, trzeba stwierdzić, iż jest atrybutem niezależności sędziego w podejmowaniu rozstrzygnięcia w danej sprawie.

Należy także zwrócić uwagę na to, że w prawie kanonicznym każdy sędzia składu kolegialnego jest zobowiązany przygotować swoje wotum wraz z uzasadnieniem prawnym i faktycznym na piśmie. Jednakże od niego zależy, czy na etapie wyrokowania odstąpi od swojego wotum, czy też nie, co w konsekwencji prowadzi do genezy votum separatum.