Prawno-procesowe ograniczenia w gromadzeniu dowodów w sprawach o nieważność małżeństwa
Abstrakt
Artykuł dotyczy etapu dowodowego w sprawach o nieważność małżeństwa. Przepisy odnoszące się do tego etapu procesowego, nie ograniczają się jedynie do wymienienia i zdefiniowania możliwych w procesaie kanonicznym środków dowodowych. W zdecydowanej większości są to normy, które należy zachować przy zbieraniu dowodów. Wśród tych norm należy wskazać wprost te, które można określić jako prawno-procesowe ograniczenia w gromadzeniu dowodów. Pierwszy rodzaj ograniczeń stanowią zakazy dowodowe, które zabraniają dostarczania i przyjmowania określonych dowodów. Wśród nich są: zakaz dotyczący dowodów niegodziwych oraz zakaz składania przez niektóre osoby zeznań w charakterze świadka (np. spowiednik, strona lub sędzia w danej sprawie). Kolejną grupę stanowią ograniczenia zbliżone do zakazów, ale nie mają one charakteru absolutnego, ponieważ w określonych okolicznościach mogą być uchylone przez sędziego. Do nich można zaliczyć dopuszczenie dowodów utajnionych oraz zeznań osoby małoletniej poniżej czternastego roku życia lub upośledzonej umysłowo. Ważna grupa ograniczeń wynika z praw osobowych. Według tych norm nie można zobowiązać do złożenia zeznań osób objętych tajemnicą urzędową lub zawodową oraz obawiających się naruszenia ich dóbr osobistych. Należy wskazać również na wymogi merytoryczne i formalne przedkładanych dowodów. Wiele ograniczeń przy gromadzeniu dowodów będzie dotyczyło przestrzegania procedury sądowej. Do ograniczeń proceduralnych należy zaliczyć przestrzeganie terminów składania dowodów oraz miejsca i sposobu ich przeprowadzenia.
Bibliografia
Adamowicz, Leszek. 2015. „Okoliczności osób i rzeczy zezwalające na prowadzenie procesu skróconego.” W Proces małżeński według motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus, red. Jan Krajczyński, 93-108. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2007. Dopuszczalność dowodów zdobytych w sposób niegodziwy w kanonicznym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Czaja, Arkadiusz M. 2010. Skuteczność zeznań świadka w kanonicznym procesie spornym. Toruń: Zakład Usług Poligraficznych Druk-Tor.
De Paolis, Velasio, and Davide Cito. 2001. Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico Libro VI. Roma: Urbaniana University Press Roma.
Del Amo, León. 2011. „Dowody.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 1147-1190. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Dubiel, Stanisław. 1993. Wartość dowodowa anonimów w procesach kościelnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Dzięga, Andrzej. 1992. Kościelny proces ustny. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Dzięga, Andrzej. 2007. „Ogłoszenie akt, zamknięcie postępowania dowodowego i dyskusja sprawy.” W Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. Tomasz Rozkrut, 307-323. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Erlebach, Grzegorz. 2006. „Illicitas – pojęcie prawne czy tylko moralne.” W Forum externum i forum internum w prawie kanonicznym. Między prawem a sumieniem, red. Ambroży Skorupa, 79-97. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Greszata, Marta. 2008a. „Poszlaka w kanonicznych procesach małżeńskich.” W Matrimonium spes mundi. Małżeństwo i rodzina w prawie kanonicznym, polskim i międzynarodowym. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. Ryszardowi Sztychmilerowi, red. Tadeusz Płoski, i Justyna Krzywkowska, 194-209. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Greszata, Marta. 2008b. Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Grocholewski, Zenon. 2000. „Struktura etapu dowodowego procesu.” W Plenitudo legis dilectio. Księga pamiątkowa dedykowana o. prof. Bronisławowi W. Zubertowi z okazji 65 rocznicy urodzin, red. Antoni Dębiński, i Elżbieta Szczot, 355-378. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Grocholewski, Zenon. 2001. „Interrogatorio per lettera o per telefono.” W Divina et humana. Księga Jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin księdza profesora Henryka Misztala, red. Antoni Dębiński, Wiesław Bar, i Piotr Stanisz, 553-558. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krukowski, Józef. 2007. „Sądy w ogólności.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, 12-122. Poznań: Pallottinum.
Majer, Piotr. 2002. „Ochrona prywatności w kanonicznym porządku prawnym.” W Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. Piotr Majer, 83-123. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Pajszczyk, Rafał. 2006. Dowód ze świadków w postępowaniu kanonizacyjnym. Studium historyczno-prawne. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny.
Pawluk, Tadeusz. 1990. Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II. T. 4: Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Plezia, Marian, red. 1959. Słownik łacińsko-polski. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rozkrut, Tomasz. 2007. „Dowody.” W Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, red. Tomasz Rozkrut, 229-295. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Sobański, Remigiusz. 2003. „Czy dokumenty prywatne zdobyte w sposób niegodziwy są dopuszczalne jako dowody w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa.” Ius Matrimoniale 8:133-145.
Sondel, Janusz. 2006. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Syryjczyk, Jerzy. 2003. Kanoniczne prawo karne. Część szczególna. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Sztychmiler, Ryszard. 2007. „Proces sporny.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. V: Księga VII. Procesy, red. Józef Krukowski, 123-315. Poznań: Pallottinum.
Wielec, Marcin. 2012. Zakaz dowodowy tajemnicy spowiedzi w postępowaniu karnym. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Witkowski, Wojciech. 2014. „Kryteria oceny dowodów w procesach o nieważność małżeństwa.” Kościół i Prawo 3 (16), nr 1:87-107.
Copyright (c) 2016 Kościół i Prawo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
