Troska biskupa diecezjalnego o godziwe utrzymanie duchownych
Abstrakt
Prawo do godziwego wynagrodzenia bez wątpienia uznać należy za jedno z najbardziej podstawowych praw przysługujących człowiekowi. Prawo to przynależy zatem także duchownym, czego potwierdzeniem są dyspozycje ustawodawcy kodeksowego zawarte w: kan. 384 (godziwe utrzymanie) i kan. 281 § 1 (odpowiednie wynagrodzenie). Godziwe utrzymanie powinno pozwolić duchownym zaspokoić potrzeby własnego życia, bronić koniecznej wolności apostolskiej oraz dawać możliwość wspomagania potrzebujących.
Podmiotami zobligowanymi do troski o godziwe utrzymanie duchownych są biskupi diecezjalni. Podmiotami uprawnionymi zaś są wszyscy duchowni, nie wykluczając także diakonów stałych, którzy całkowicie oddali się kościelnej posłudze, a nie posiadają stałego wynagrodzenia z racji świeckiego zawodu.
Biskup diecezjalny jest głównym zarządcą majątku kościelnego w Kościele partykularnym. Wyposażony przez ustawodawcę kodeksowego w szerokie kompetencje dla dobrego i sprawnego zarządu tym majątkiem, posiada odpowiednie i wystarczające narzędzia pozwalające sprostać obowiązkowi troski o godziwe utrzymanie duchownych. Zobowiązanie to wypełnia przypominając wiernym o obowiązku zaradzenia potrzebom Kościoła i w odpowiedni sposób domagając się jego wykonania (kan. 1261 § 2). Pomoc w realizacji analizowanego zobowiązania stanowi także specjalna instytucja gromadząca dobra i ofiary przeznaczone na utrzymanie duchownych, którzy pełnią służbę dla dobra Kościoła partykularnego, chyba że inaczej temu zaradzono (kan. 1274 § 1).
Bibliografia
Achacoso, Jaime B. 2009. “The Ban on Priests from Public Office.” Philippine Canonical Forum 11:251-258.
Adamowicz, Leszek. 2003. „Władza biskupa diecezjalnego w odniesieniu do majątku kościelnego.” W Biskup. Pasterz diecezji. Materiały z sympozjum „Biskup diecezjalny a duszpasterstwo i apostolstwo wiernych” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie 26 marca 2003 r. z okazji XX-lecia promulgowania Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. Piotr Majer, 121-140. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Arias, Juan. 2011. „Sankcje w Kościele.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 983-1046. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Artner, Péter. 2009. “The Remuneration of Diocesan Clerics.” Folia Canonica 12:7-22.
Bacareza, Hermogenes E. 2008. “Priests and Religious Involved in Public Office: Implications.” Philippine Canonical Forum 10:293-304.
Bednarz, Jerzy. 2005. „Administratura apostolska personalna „Świętego Jana Marii Vianneya”.” Annales Canonici 1:139-174.
Bełch, Kazimierz. 2007. Katolicka nauka społeczna. Podręcznik dla studentów teologii i nauk społecznych. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
Bobrowski, Florian. 1905. Lexicon latino-polonicum. Słownik łacińsko-polski. Tom I. A-K, wyd. 3. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Bobrowski, Florian. 1910. Lexicon latino-polonicum. Słownik łacińsko-polski. Tom II. L-Z, wyd. 3. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Borutka, Tadeusz, Jan Mazur, i Andrzej Zwoliński. 1999. Katolicka nauka społeczna. Częstochowa–Jasna Góra: Wydawnictwo Zakonu Paulinów „Paulinianum”.
Borutka, Tadeusz. 2010. „Problematyka godziwej zapłaty w świetle nauczania Kościoła.” Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne 11:23-40.
Brown, Phillip J. 2011. “The Perils of Bankrupcy: Rights and Obligations Regarding Clergy Support.” Studia Canonica 45, nr 1:27-66.
Chiappetta, Luigi. 2011. Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale. T. 1: Libri I-II, wyd. 3. Roma: Edizione Dehoniane Bologna.
Dach, Zofia. 2004. „Płaca w społecznej nauce Kościoła katolickiego.” Prace Naukowe WSPiM 8:129-136.
De Paolis, Velasio, Luigi Mistó, and Mogavero Domenico. 2000. Non per denaro. Il sostegno economico alla Chiesa. Saronno: Monti.
Doroszewski, Witold, red. 1960. Słownik języka polskiego. Tom II. D-G. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Dubiel, Stanisław. 2001. „Problem utrzymania duchownych w świetle synodów lubelskich.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 75, nr 3:693-700.
Dubiel, Stanisław. 2006a. „Wynagradzanie pracowników duchownych według obowiązujących synodów polskich.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 3:826-860.
Dubiel, Stanisław. 2006b. „Wynagradzanie pracowników świeckich w instytucjach kościelnych według obowiązujących norm polskich synodów.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 3:861-895.
Dubiel, Stanisław. 2007. Uprawnienia majątkowe Kościoła katolickiego w Polsce w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Konkordatu z 1993 roku i ustaw synodalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Dubiel, Stanisław. 2011. „Kodeksowe uprawnienia Biskupa Diecezjalnego do zarządzania majątkiem Kościoła Partykularnego.” Zamojski Informator Diecezjalny 20, nr 3:83-97.
Dubisz, Stanisław, red. 2003. Uniwersalny słownik języka polskiego. Tom I. A-G. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dyczewski, Leon. 1994. „Słuszna i sprawiedliwa płaca w ujęciu katolickiej nauki społecznej.” Studia i Materiały 8:36-45.
Dyczewski, Leon. 1995. „Płaca sprawiedliwa i słuszna.” Ethos 8, nr 4:113-121.
Dylus, Aniela. 1995. «„Kwestia płacowa” dawniej i dziś.» Ethos 8, nr 4:99-112.
Fiorita, Nicola. 2003. Remunerazione e previdenza dei ministri di celto. Milano: Giuffré.
Franciszek. 2016. „Pierwszym bliźnim biskupa jest jego ksiądz.” Gość Niedzielny 93, nr 13:5.
Ghirlanda, Gianfranco. 2015. Il diritto nella Chiesa mistero di comunione. Compendio di diritto ecclesiale. Roma: Gregorian University and Biblical Institute Press.
Jakimowicz, Magdalena. 1996. „Prawo natury jako źródło prawa kanonicznego w Kodeksie Jana Pawła II.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 29:97-124.
Kaleta, Paweł. 2014. Kościelne prawo majątkowe. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kantor, Robert. 2006. „Prałatury personalne w systemie prawa kanonicznego.” Tarnowskie Studia Teologiczne 25, z. 2:103-118.
Kantor, Robert. 2008. „Clerici vitae simplicitatem colant. Analiza kan. 282 § 1 Kodeksu Jana Pawła II.” W Zobowiązani do wiary po dwudziestu latach na drodze wyznaczonej przez Jana Pawła II (Tarnów, 9-10 VI 1987), red. Józef Stala, i Janusz Królikowski, 251-265. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Kantor, Robert. 2011. „Odpowiednie wynagrodzenie duchownych w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Analiza kan. 281 § 1.” Prawo Kanoniczne 54, nr 3-4:191-222.
Kennedy, Robert T. 2000. “The Temporal Goods of the Church [cc. 1254-1310].” In New Commentary on the Code of Canon Law, edited by John P. Beal, James A. Coriden, and Thomas J. Green, 1449-1525. New York–Mahwah: Paulist Press.
Korpanty, Józef, red. 2001. Słownik łacińsko-polski. Tom I. A-H. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Korpanty, Józef, red. 2003. Słownik łacińsko-polski. Tom II. I-Z. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
Krukowski, Józef. 2004. „Kolegialne organy konsultacyjne w Kościołach partykularnych. (Wprowadzenie do problematyki).” W Struktury kolegialne w Kościele partykularnym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, Wydział Nauk Prawnych TN KUL i Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie. Tarnów 17-18 września 2002, red. Józef Krukowski, i Tomasz Rozkrut, 21-31. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Krukowski, Józef. 2005a. „Święci szafarze, czyli duchowni.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 54-117. Poznań: Pallottinum.
Krukowski, Józef. 2005b. „Obowiązki i uprawnienia wszystkich wiernych chrześcijan.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 22-42. Poznań: Pallottinum.
Lewandowski, Paweł. 2015. „Kompetencje biskupa diecezjalnego dotyczące sądownictwa kościelnego w przedmiocie procesów małżeńskich według kodeksu prawa kanonicznego z 1983 roku i instrukcji procesowej Dignitas connubii.” W Kościół lokalny w Kościele Chrystusa, red. Robert Kantor, 109-125. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
López Alarcón, Mariano. 2011. „Dobra doczesne Kościoła.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 929-982. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Meller, Janusz. 1994. „Płaca godziwa i jej determinanty.” Studia i Materiały 8:104-119.
Muamba Kalala, André. 2011. “Rémunération des clercs aprés le Concile le point du droit á la lumiére de l’évolution du canon 281, §1 du Code de 1983.” Studia Canonica 45:121-164.
Navarro, Luis. 2008. “The Ban on Priests from Active Participation in Political Parties and Assumption of Public Office.” Philippine Canonical Forum 10:111-140.
Plezia, Marian, red. 2007a. Słownik łacińsko-polski. Tom II. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Plezia, Marian, red. 2007b. Słownik łacińsko-polski. Tom V. S-Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Radaelli, Carlo. 1991. “La responsabilitá del Vescovo diocesano nei confronti dei beni ecclesiastici.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 4:317-335.
Radaelli, Carlo. 1997. “Il sostentamento del clero.” In I beni temporali della Chiesa. XXII Incontro di Studio Passo della Mendola – Trento. 3 luglio – 7 luglio 1995, edited by Gruppo italiano docenti di diritto canonico, 171-195. Milano: Glossa.
Renken, John A. 2000. “Particular Churches and Their Groupings [cc. 368-572].” In New Commentary on the Code of Canon Law, edited by John P. Beal, James A. Coriden, and Thomas J. Green, 501-740. New York–Mahwah: Paulist Press.
Rincón-Pérez, Tomás, 2011. „Święci szafarze, czyli duchowni.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 223-274. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
Rivella, Mauro. 2006. “La remunerazione del lavoro ecclesiale.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 19:175-184.
Salachas, Dimitrios, and Luigi Sabbarese. 2004. Chierici e ministero sacro nel Codice latino e orientale. Prospettive interecclesiali. Città del Vaticano: Urbaniana University Press.
Schmitz, Heribert. 1993. „Stosunek inkardynacji. Kwestie struktury i problemy regulacji zreformowanej instytucji prawnej.” Kościół i Prawo 11:145-159.
Sitarz, Mirosław, i Mariola Lewicka. 2009. „Kompetencje diecezjalnej rady do spraw ekonomicznych w partykularnym prawie polskim.” Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich 19, nr 22:65-85.
Sitarz, Mirosław. 2004a. „Organy kolegialne w Kościele partykularnym.” W Kościół partykularny w Kodeksie Jana Pawła II, red. Józef Krukowski, i Mirosław Sitarz, 115-153. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Sitarz, Mirosław. 2004b. „Wady kościelnych aktów administracyjnych wynikających z pominięcia przez biskupa diecezjalnego opinii lub uzyskania zgody kolegialnych organów konsultacyjnych.” W Struktury kolegialne w Kościele partykularnym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, Wydział Nauk Prawnych TN KUL
i Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie. Tarnów 17-18 września 2002, red. Józef Krukowski, i Tomasz Rozkrut, 127-144. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
Sitarz, Mirosław. 2005. „Rada kapłańska i kolegium konsultorów.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 381-395. Poznań: Pallottinum.
Sitarz, Mirosław. 2006. „Rada kapłańska.” W Leksykon teologii pastoralnej, red. Ryszard Kamiński, Wiesław Przygoda, i Marek Fiałkowski, 714-715. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Sitarz, Mirosław. 2008. Kompetencje organów kolegialnych w Kościele partykularnym w sprawowaniu władzy wykonawczej według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Sitarz, Mirosław. 2009. „Organy kolegialne w Kościele partykularnym.” W 25-lecie promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Obowiązywanie i stosowanie w Polsce, red. Józef Krukowski, i Zbigniew Tracz, 121-184. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Sitarz, Mirosław. 2014a. „Rada ds. ekonomicznych diecezji.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 191-192. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
Sitarz, Mirosław. 2014b. „Rada kapłańska.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 192-194. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
Sitarz, Mirosław. 2015. „Kompetencje rady ekonomicznej jako przejaw uczestnictwa świeckich we władzy rządzenia.” W Partycypacja społeczna i ekonomiczna w administracji, red. Piotr Zamelski, 153-159. Opole: Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej.
Sondel, Janusz. 2005. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Stawniak, Henryk. 2013. Inkardynacja w misji Kościoła w porządku prawnym Kościoła łacińskiego. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Strzeszewski, Czesław. 1978. Praca ludzka. Zagadnienie społeczno-moralne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Strzeszewski, Czesław. 1985. „Ekonomiczna definicja płacy a „iustum salarium” w katolickiej nauce społecznej.” Roczniki Nauk Społecznych KUL 13, z. 1:21-29.
Strzeszewski, Czesław. 1994. Katolicka nauka społeczna. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Szymczak, Mieczysław, red. 1992. Słownik języka polskiego. Tom I. A-K. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Walencik, Dariusz. 2005a. „Troska biskupa diecezjalnego o utrzymanie duchowieństwa w ujęciu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 38, z. 2:367-379.
Walencik, Dariusz. 2005b. „Podstawy prawa duchownych do utrzymania w ujęciu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Roczniki Nauk Prawnych 15, nr 1:448-453.
Walencik, Dariusz. 2005c. „Utrzymanie duchowieństwa jako obowiązek wiernych w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 38, z. 1:163-172.
Walencik, Dariusz. 2007. „Prawo duchownych do utrzymania w unormowaniach Kodeksu Prawa Kanonicznego.” Roczniki Nauk Prawnych 17, nr 1:187-209.
Walencik, Dariusz. 2012. „Dobrowolna ofiarność wiernych. Podstawy prawne i rozwiązania praktyczne.” W Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych. Die Finanzierung der Religionsgemeinschaften in den deutschsprachigen Ländern und in Polen, red. Dariusz Walencik, i Marcin Worbs, 93-109. Opole: Redakcja Wydawnictw WT UO.
Walencik, Dariusz. 2014. „Księga V KPK z 1983 r. Dobra doczesne Kościoła – praktyka Kościoła katolickiego w Polsce.” W 30 lat od promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Doświadczenia Kościoła katolickiego w Polsce, red. Arkadiusz Domaszk, 115-150. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydział Prawa Kanonicznego.
Walencik, Dariusz. 2015. „Regulacje prawne dotyczące spraw majątkowych i potrzeb finansowych instytucji kościelnych.” W II Polski Synod Plenarny a synody diecezjalne, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, i Andrzej Pastwa, 199-219. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Wojciechowski, Grzegorz. 2006. „Prałatura personalna Opus Dei w strukturze Kościoła partykularnego.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 1:211-230.
Wójcik, Walenty. 1987. „Księga V. Dobra doczesne Kościoła.” W Wójcik Walenty, Krukowski Józef, i Lempa Florian. Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. 4, 8-109. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Wratny, Jerzy. 2015. „Prawo do wynagrodzenia za pracę w świetle zasad sprawiedliwości i równości.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius 62, nr 2:297-315.
Wroceński, Józef. 2014. „Biskup diecezjalny.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 29-31. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
Zalbidea, Diego. 2011. “La digna sustentación de los clérigos.” Ius Canonicum 51:653-699.
Zambon, Adolfo. 2002. Il consiglio evangelico della povertá nel ministero e nella vita del presbitero diocesano. Roma: Editrice Pontificia Universitá Gregoriana.
Zambon, Adolfo. 2004. “Il presbitero e i beni materiali: un rapport scontato? Alcune riflessioni a partire dal can. 282 § 1.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 17:81-110.
Zwoliński, Andrzej. 2013. „Praca i płaca jako temat nauczania Kościoła.” Studia Socialia Cracoviensia 5, nr 1:31-49.
Copyright (c) 2016 Kościół i Prawo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
