Max Weber und die Innerweltliche Askese

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Max Weber i asceza wewnątrz świata

Osoba i dzieła Maxa Webera wzbudzają do dzisiaj duże zainteresowanie wielu analiz etyczno-filozoficzno-ekonomicznych. Kilka danych historycznych, nieznanych zapewne polskiemu czytelnikowi, rzuca nowe światło na centralne zagadnienia myśli Webera, jak np. związek pomiędzy procesami racjonalizacyjnymi zachodniego kapitalizmu a prawnymi, społecznymi ikulturalnymi sposobami istnienia człowieka: Dlaczego właśnie w Europie doszło do powstania gospodarki kapitalistycznej? Czy ta forma gospodarowania była konieczna? W protestantyzmie, przede wszystkim Johna Calvina, Weber upatruje najgłębszej przyczyny nowożytnego sposobu myślenia ekonomicznego. Jedną z tez Webera jest dostrzeganie w religii „momentu racjonalności”, dopomagajacej człowiekowi w tworzeniu własnego i całościowego poglądu na świat. Jednak wskutek „dynamiki w przepływie kapitału, zwiększającej się biurokracji, różnicującej się administracji, intelektualizacji” życia ludzkiego wzrasta „przepaść” pomiędzy światem zsekularyzowanym a treściami religii. Jako rozwiązanie tej problematyki Weber zaproponował naukę wolną od wartości, by według niego ustanowić realny pomost porozumienia dla tak przeciwstawnego świata. Przeciwieństwo istnieje − według tego myśliciela − także pomiędzy etyką obiektywną a etyką odpowiedzialności, którą można nazwać etyką polityczną, uzależnioną ostatecznie od jej użyteczności. Tę etykę R. Spaemann nazwał także „utylitarystyczną”. Stanowisko to zarówno w wymiarze systematycznym, jak też historycznym okazuje się m.in. dla ekonomii, prawa i polityki niewystarczalne, co potwierdza choćby druga wojna światowa oraz jej negatywne skutki w powojennym okresie rozwoju ludzkiej cywilizacji.