Roczniki Teologii Ekumenicznej

Aufbruch zu einem neuen Pilgerweg. Theologische Aspekte der 10. Vollversammlung des Ökumenisches Rates der Kirchen

Hans-Georg Link — 2021-01-30

Przebudzenie do nowej pielgrzymki. Teologiczne aspekty 10 Zgromadzenia Ogólnego Światowej Rady Kościołów

Artykuł w syntetyczny sposób przedstawia przebieg i wyniki obrad 10 Zgromadzenia Ogólnego Światowej Rady Kościołów, które odbyło się w Pusan (Korea Płd) (30.10 – 08.11.2013) oraz dokonuje krótkiej teologiczno-ekumenicznej interpretacji spotkania. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza prezentuje teologiczne zagadnienia poruszane w Pusan. Autor opiera się na dwóch przyjętych przez Zgromadzenie dokumentach: „Boży dar i wezwanie do jedności – i nasze zobowiązanie” oraz „Wspólnie ku życiu: misja i ewangelizacja w zmieniających się kontekstach” i charakteryzuje ich treść takimi słowami kluczowymi, jak: jedność, misja i ewangelizacja. Przedstawia również teologiczne uwarunkowanie społecznego zaangażowania, które w Pusan ilustrowane było słowem „pielgrzymka”. Podstawę drugiej części artykułu stanowi sprawozdanie z uczestnictwa w Zgromadzeniu przedstawicieli różnych wyznań i ruchów ekumenicznych, a także z wkładu religii niechrześcijańskich i podmiotów politycznych. Trzecia część przedstawia uchwalone podczas zgromadzenia deklaracje, odnoszące się do dwóch ważnych kryzysów polityczno-społecznych: podzielonego Półwyspu Koreańskiego oraz sytuacji na Bliskim Wschodzie i wezwanie do działania o „sprawiedliwy pokój”. Konkluzja zawiera krótką ocenę Zgromadzenia, poczynioną z perspektywy osobistego uczestnictwa.

The Ecumenical Commitment of Pope Francis

Hector Scerri — 2021-01-30

Ekumeniczne zaangażowanie papieża Franciszka

Ruch ekumeniczny narodził się ponad sto lat temu poza Kościołem rzymskokatolickim. Do Kościoła katolickiego zaś oficjalnie wkroczył za czasów stosunkowo krótkiego, lecz pełnego wydarzeń pontyfikatu papieża Jana XXIII. Każdy z pięciu następnych pontyfikatów był już analizowany pod kątem stosunku do ekumenicznego mandatu kolejnych następców Biskupa Rzymu. W dniu 13 marca 2013 r. byliśmy świadkami wyboru kardynała Jorge Mario Bergoglio na nowego papieża. Autor artykułu skupił swoją uwagę na nielicznych, ale bardzo ważnych ekumenicznych wypowiedziach papieża Franciszka w ciągu kilku miesięcy, które upłynęły od jego wyboru.

W poszukiwaniu nowotestamentalnego modelu Kościoła. Elementy eklezjologii baptystycznej i zaczątki dialogu z baptystami o Kościele

Przemysław Kantyka — 2021-01-30

Artykuł przedstawia elementy eklezjologii baptystycznej, takie jak: natura i struktura Kościoła, chrzest w relacji do przynależności kościelnej, rozumienie Wieczerzy Pańskiej oraz posługiwania duchownego w Kościele. W końcowej części znajduje się zarys opisu pierwszych owoców oficjalnego dialogu baptystyczno-rzymskokatolickiego na forum światowym na temat eklezjologii. Dla baptystów wzorem Kościoła jest zgromadzenie lokalne zwołane przez Ducha Świętego w posłuszeństwie słowu Bożemu. Takie zgromadzenie jest całkowicie niezależne i jakiekolwiek wyższe formy organizacji czy unii nie tworzą wyższego stopnia eklezjalności. Baptyści praktykują chrzest dorosłych, jako że wyznanie wiary musi poprzedzać przyjęcie chrztu, który nie tworzy w wierzącym żadnej nowej rzeczywistości ani nie zmywa grzechu pierworodnego. W Wieczerzy Pańskiej wierny, spożywając chleb i wino w żaden sposób nieprzemienione, przez wiarę otrzymuje korzyści wynikające z zastępczej ofiary Chrystusa. Duchowni w Kościele – diakoni i prezbiterzy – są ustanawiani w niesakramentalnym rycie ordynacji. Większość kongregacji przedstawia do ordynacji jedynie mężczyzn.

Oficjalny dialog między baptystami a katolikami rzymskimi przyniósł jak dotąd tylko jeden dokument. W dziedzinie eklezjologii oświadczenie zawiera głównie wyliczenie rozbieżności. Z tego powodu wydaje się oczywistym, że rozmowy baptystyczno-katolickie nie doprowadzą w najbliższej przyszłości do ustanowienia pełnej komunii między oboma naszymi Wspólnotami.

Rozumienie ekumenii w dyskusjach na II Soborze Watykańskim

Leonard Górka — 2021-01-30

The discussion held in one of the hall of the Second Vatican Council on the outline of the decree De oecumenismo enables us to distinguish two conspicuous attitudes: the integrist one on the one side and the reformist on the other. Both are displayed in the article. Yet apart from the attitudes mentioned above, it was for the first time in the history of the Catholic Church that the Counciliar bishops officially have spoken out on the issues connected to ecumenism. This discussion sparked the critical self-understanding of the Church. Furthermore, it allows us to create an attitude of openness for the values of the other Christian communities and to keep simultaneously the dogmatic truths intact.

Auslegung der Ökumene in der Debatte auf dem II. Vatikanischen Konzil

Die Generaldebatte zog sich ungewöhnlich hin und dauerte trotz des nahenden Endes der Zweiten Sitzungsperiode vom 18.11. bis 21.11.1963. In der Debatte kam die Vielfalt der Meinungen, denen eine ebensolche Vielfalt unterschiedlicher Situationen entsprach, voll zum Durchbruch. Dabei tendierten die Voten durchaus nach einer stärkeren Differenzierungen der Aussagen des Schemas. Die Debatte begann unter negativen Vorzeichen. Am ersten Tag äußerten sich von neun Rednern nur drei positiv zu ganzen Schema, sechs, darunter vier Kardinäle und zwei Patriarchen, lehnten das Schema zum Teil oder ganz ab. Dabei zeigte sich nicht nur, wie es zu erwarten war, entschiedener Widerstand einer Minderheit gegen das vierte (Das Verhältnis zu den Nichtchristen, besonders zu den Juden) und fünfte (Über die religiöse Freiheit) Kapitel, sonder auch gegen den Inhalt des ursprünglichen ökumenischen Schema. Beanstandet wurde auch, das Schema trage der gegenwärtigen ökumenischen Entwicklung bei den nichtkatholischen Christen zu wenig Rechnung. Neben der Diskussion über die einzelnen Kapitel, zeigt unser Vortrag auch einige Vorschläge, die den Inhalt des Schemas ergänzten, z. B.: innerkirchliche Reform, Wertordnung der geoffenbarten Wahrheiten, eine umfassendere Katholizität, Träger des Dialogs, das Problem der Mischehe, Ökumene und Mission, Abwehr des Proselytismus. Es wäre sicher falsch, das Schema über den Ökumenismus innerhalb der Gesamtthematik dieses Konzils isoliert zu betrachten. Das gilt für seine Vorzüge, aber auch für seine Mängel. Die Förderung der christlichen Einheit bildet eine der Leitideen des Konzils. Vieles oder alles, was auf dem Konzil entschieden oder auch nur gesagt worden ist, kann nicht ohne Bezug zu dieser Leitidee gesehen werden.

Sukcesja apostolska w Kościele Szwecji z perspektywy katolickiej. Między teologiczną precyzją a poszukiwaniem ekumenicznych sukcesów

Marcin Składanowski — 2021-01-30

Według doktryny katolickiej sukcesja apostolska jest w sposób konieczny i zasadniczy powiązana z posługą w Kościele. Najważniejszym znakiem i gwarantem sukcesji apostolskiej jest nieprzerwana sukcesja biskupów, którzy są następcami Apostołów. Sytuacja Kościoła Szwecji jest wyjątkowa: ma on historyczny episkopat, ale przyjął luterańską doktrynę o sakramentach i Kościele. Z tego powodu Kościół katolicki nie uznaje ważności szwedzkich święceń luterańskich. Z tego samego powodu nie może zaakceptować istnienia sukcesji apostolskiej w Kościele Szwecji.

The Issue of Women’s Deprivation in Light of the Social Commitment of the World Council of Churches

Piotr Kopiec — 2021-01-30

Zagadnienie dyskryminacji kobiet w świetle zaangażowania społecznego Światowej Rady Kościołów

Kwestia sprawiedliwości gender przesuwa się wciąż do centrum społecznego zaangażowania Światowej Rady Kościołów (ŚRK). Zagadnienia związane z upośledzeniem kobiet pojawiają się w szeregu stanowisk, komisji, programów i dokumentów, które opracowywane są w obrębie różnych komórek i instytucji ŚRK. Przegląd różnych dróg zaangażowania odzwierciedla geograficzną, kulturową, ekonomiczną i etniczną różnorodność Światowej Rady Kościołów. Jest to po części spowodowane samą jej naturą, ŚRK jest bowiem globalną platformą, na której idee i pojęcia z całego świata są odkrywane, interpretowane i prezentowane światu. Artykuł omawia zagadnienie upośledzenia kobiet i jego miejsce w społecznym dyskursie Światowej Rady Kościołów.

Samotność i brak jedności – skutki grzechu pierworodnego

Marzena Wiercińska — 2021-01-30

Artykuł omawia kilka istotnych kwestii związanych z grzechem pierworodnym: od Adama i Ewy do współczesności. Część pierwsza artykułu dotyczy grzechu Pierwszych Rodziców opisanego w Księdze Rodzaju. Jest przypomnieniem konkretnej i jednocześnie uniwersalnej historii upadku człowieka i próbą znalezienia przyczyny tego wydarzenia. Część druga omawia paralelę Adam–Chrystus z Listu do Rzymian św. Pawła – mowa jest o powiązaniu ludzi w grzechu Adama oraz w Odkupieniu Chrystusa. Trzecia część analizuje słynny średniowieczny spór Pelagiusza z Augustynem, ponieważ przyczyną tego sporu był grzech pierworodny, a dokładniej: stopień jego oddziaływania na ludzką naturę i wolną wolę. Część czwarta artykułu to z kolei przypomnienie, że grzech pierworodny był ważnym tematem dla Reformacji i dla Soboru Trydenckiego. Kwestią sporną była relacja między grzechem pierworodnym a pożądliwością: dla protestantyzmu była to relacja tożsamości, a dla katolicyzmu relacja przyczynowości; kwestia pozostaje nierozstrzygnięta do dnia dzisiejszego. I wreszcie piąta część artykułu omawia bardziej szczegółowo zagadnienie pożądliwości jako etycznie najbardziej uciążliwego skutku grzechu pierworodnego.

W artykule dokonano dwóch ważnych rozróżnień. Pierwszym jest rozróżnienie metodologiczne, które zostało dokonane już na samym początku artykułu: rozróżnienie między etyczną winą a ontycznym skutkiem. Rozróżnienie to maksymalnie prosto wyjaśnia mechanizm oddziaływania grzechu pierworodnego na całą ludzkość, nawet na ludzi współczesnych. Drugie rozróżnienie zostało dokonane w dwóch ostatnich częściach artykułu: rozróżnienie między grzechem pierworodnym (każdym grzechem) a pożądliwością. Rozróżnienie to pokazuje, że walka z pożądliwością jest możliwa, a nawet konieczna do prawdziwego rozwoju człowieka i odbudowywania międzyludzkich relacji (w aspekcie ekumenicznym: między chrześcijanami), i daje nadzieję na „powrót do Raju” (w aspekcie ekumenicznym: odzyskanie jedności Kościoła w wymiarze widzialnym).

Duchowość bizantyjska na tle misji cyrylo-metodiańskiej na Wielkich Morawach. Aspekt antropologiczny

Walerian Bugel — 2021-01-30

Chociaż misji Braci Sołuńskich na Wielkie Morawy w 863 r. zostało poświęconych wiele tekstów naukowych, to jednak kwestie dotyczące jej duchowości pozostają raczej poza obszarem zainteresowań badaczy. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, czy i w czym duchowość cyrylo-metodiańska jest innowacyjna wobec swego wzorca bizantyjskiego – konkretnie na przykładzie antropologii tak jednostkowej, tak też w jej wymiarze politycznym.

Naszkicowany został zarys kontekstu duchowościowego, w ramach którego realizowana była misja wielkomorawska. Później zanalizowano konkretne teksty, których rodowód w związku z misją wielkomorawską jest bezsporny. Na koniec zaś starano się uściślić miarę innowacyjności tejże misji w stosunku do jej wzorca realizowanego w Bizancjum.

„Wtedy wilk zamieszka wraz z barankiem” (Iz 11, 6) – integralność stworzenia według teologii prawosławnej

Irena Saszko — 2021-01-30

Kryzys ekologiczny, którego doświadczamy w ostatnim czasie, stanowi zaproszenie do głębszego zastanowienia się nad integralnością całego stworzenia. Stworzenie bowiem jęczy i wzdycha, oczekując objawienia się Synów Bożych (por. Rz 8, 18-22). Nadzieję zatem wzbudza m.in. fakt, że Zwierzchnicy Kościołów chrześcijańskich w Polsce, zrzeszeni w Polskiej Radzie Ekumenicznej, a także Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski Kościoła rzymskokatolickiego 16 stycznia 2013 r. podpisali Apel Kościołów w Polsce o ochronę stworzenia, w którym zwrócili się do wiernych, a także do władz państwowych i samorządowych, o podjęcie nowego sposobu bycia, właściwego chrześcijańskiej godności oraz chrześcijańskiemu powołaniu.

W artykule zostały podjęte próby biblijnej oraz teologicznej refleksji na temat integralności stworzenia według teologii prawosławnej. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej została przedstawiona relacja: Bóg – człowiek – stworzenie. Chrystus poprzez Misterium Wcielenia stał się materią, aby zapoczątkować proces reintegracji rozbitego i podzielonego świata. W taki sposób, dzięki „cielesności” Wcielenia, również materia umożliwia kontakt człowieka z Bogiem. Należy stwierdzić, że człowiek w swej istocie potrzebuje relacji ze światem przyrody, lecz relacji nie konsumpcyjnej czy utylitarnej, ale polegającej na pokornym uznaniu, że wszystko jest darem. O eucharystycznym i ascetycznym traktowaniu stworzenia przez człowieka jest mowa w drugiej części artykułu. Natomiast w ostatniej jego części zostały przywołane postaci niektórych prawosławnych świętych, którzy są prawdziwymi wzorami pokory i miłości, z jaką człowiek winien odnosić się do stworzenia.

Ekumeniczna analiza Katechizmu Kościoła Katolickiego

Przemysław Kantyka — 2021-01-30

Myśliciele chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu na drodze filozoficzno-teologicznych poszukiwań scalającej mądrości

Krzysztof Leśniewski — 2021-01-30

O ekologii ekumenicznie. Konferencja naukowa „«O ekologii ekumenicznie». Apel Kościołów w Polsce o ochronę stworzenia”. Lublin, 23 stycznia 2013 roku

Marcin Składanowski — 2021-01-30

42 Kongres Międzynarodowej Wspólnoty Ekumenicznej. Ávila, 21-29 lipca 2013 roku

Piotr Kopiec — 2021-01-30

„Opór wobec dyktatur i odwaga cywilna wypływająca z odpowiedzialności chrześcijańskiej dzisiaj”. Międzynarodowa konferencja współorganizowana przez Instytut Ekumeniczny KUL. Krzyżowa, 4-8 lipca 2012 roku

Piotr Kopiec — 2021-01-30

Bibliografia obecnych i byłych pracowników Instytutu Ekumenicznego za rok 2012

Piotr Kopiec — 2021-01-30

Działalność naukowa Instytutu Ekumenicznego w 2012 roku

Piotr Kopiec — 2021-01-30

Wykaz artykułów zamieszczonych w „Rocznikach Teologii Ekumenicznej” (wcześniej „Rocznikach Teologicznych” z. 7) w latach 1993-2012

Piotr Kopiec — 2021-01-30