Podstawy prawa duchownych do utrzymania w ujęciu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku

Dariusz Walencik

Dariusz Walencik Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: utrzymanie duchownych; stosunek inkardynacji; posługa; prezbiterium

Abstrakt

The right to just remuneration is undoubtedly one of the most basic human rights. The issue of remuneration due to the clergy in the Church is something new in comparison with the CIC of 1917. Before Vatican Council II there was a beneficiary system in the Church, the basis for the clergymen's maintenance. In the decree of ministry and sacerdotal life Presbyterorum ordinis of Vatican Council II it was resolved that the beneficiary system “[...] should be rejected or reformed, so that the beneficiary part, i.e. the right to benefits from a respective office, should be regarded as something secondary [...]” (DK 20) in relation to duties connected with the spiritual end. As a result of this, the institution of beneficiaries was completely omitted from the CCL.

The councillor fathers postulated in the same decree that the clergymen devoted to the service of God in holding their respective offices received remuneration – remuneratio (cf. DK 20). Then at the Synod of Bishops in 1971 two documents were issued De iustitia in mundo and De sacerdotio ministeriali. They stated that remuneration due to the clergymen for their ministry in the Church is a requirement of justice (officium iustitiae). Accordingly, a new legal regulation of the remuneration for the clergymen was made possible in the reformed CIC of 1917.

When defining entitlement and its correlative duty to maintain the clergy, the church lawgiver takes into consideration the reason of the vows which made a person to serve in the Church. This general relationship between the vows and ministry is made concrete in the incardination. The latter legally includes a clergymen in a particular diocese or another church structure with the right of incardination. Thereby rights and duties of the clergyman are determined, among which we have on the one hand the duty of service, and on the other the right to remuneration. Analysing the norms of CCL with regard to remuneration, we find three legal foundations of this entitlement: the relationship of incardination, membership of a particular Church as a priest, and a concrete ministry. One should add that the above legal foundations do not have to occur together, and the membership of a particular Church and respective ministry are legally determined by incardination. Thus the post-councillor legislation and the Code of Canon Law had introduced a new principle that determines the duty to remunerate the clergymen. This duty ultimately results from the relationship of incardination, so that a just remuneration is part of the conditions of incardination.

Bibliografia

Aymans W.: Biskupia posługa rządzenia Kościołem partykularnym. O władzy biskupiej i jej wykonywaniu w świetle KPK, tłum. B. W. Zubert, [w:] Kościół i Prawo, red. J. Krukowski, t. VI, Lublin 1989.

Aymans W.: Die Träger kirchlicher Dienste, [w:] Handbuch des katolischen Kirchenrechts, hrsg. von J. Listl, H. Müller, H. Schmitz, Regensburg 1983.

Balter L.: Kapłaństwo Ludu Bożego, Warszawa 1982.

Bar J. R.: Prawo zakonne po Soborze Watykańskim II, Warszawa 19773.

Beste V.: Introductio in Codicem, Neapol 19615.

Böhuke M.: Pastoral in Gemeiden ohne Pfarrer. Interpretation von can. 517 §2 CIC 1983, Essen 1994.

Bonnet P. A., Ghirlanda G.: De christifidelibus. De eorum iuribis, de laicis, de consociationibus. Adnotationes in Codicem, Romae 1983.

Colagiovanni E.: Incardinazione ed escardinazione nel nuovo Codice di Diritto Canonico, [w:] Lo stato giuridico dei ministri sacri nel nuovo Codex Iuris Canonici, Libreria Editrice Vaticana 1984, s. 49-57.

Corecco E.: Der Katalog der Pflichten und Rechte des Gläubigen im CIC, [w:] Ministerium iustitiae. Festschrift für H. Heinemann zur Vollendung des 60 Lebensjahres, hrsg. von A. Gabriels, H. J. F. Reinhardt, Essen 1985.

Corecco E.: Die kulturellen und ekklesiologischen Voraussetzungen des neuen CIC, „Archiv für katholisches Kirchenrechts”, 152(1983), s. 3-30.

Corecco E.: Sacerdotium et Presbyterium in CIC, [w:] Recht im Dienste des Menschen. Eine Festgabe für H. Schwendenwein zum 60 Geburstag, hrsg. von K. Lüdicke, H. Paarhammer, D. A. Binder, Graz–Wien–Köln 1986, s. 34-48.

Congregatio pro Clericis: Directorium pro presbyterorum ministerio et vita (31I 1994), Typis Polyglottis Vaticanis 1994; tekst polski w: Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu kapłanów, Città del Vaticano 1994.

Congregatio pro Doctrina Fidei: Notificatio Le Professeur Edward Schillebeeckx OP (15 IX 1986), AAS 79(1987), s. 221-223; tekst polski w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966-1994, Tarnów 1995.

Dyduch J.: Kapituła katedralna i Rada Kapłańska, „Prawo Kanoniczne”, 25(1982), nr 3-4, s. 79-99.

D'Ostilio F.: La responsabilità per atto illecito della publica amministrazione nel diritto canonico, Roma 1966.

Erdö P.: Ministerium, munus et officium in Codice Iuris Canonici, „Periodica de re morali, canonica, liturgica”, 78(1989).

Erdö P.: Quaestiones de officiis ecclesiasticis laicorum, „Periodica de re morali, canonica, liturgica”, 81(1992).

Erdö P.: Sacra ministeria a publiczne funkcje w Kościele, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”, 17(1997), nr 3.

Fąka M.: Rada kapłańska nowym senatem biskupa diecezjalnego, „Prawo Kanoniczne”, 21(1978), nr 3-4, s. 41-69.

Faltin D.: De retributione et praevidentia sociali presbiterorum iuxta doctrinam Concilii Vaticani II, „Apollinaris. Commentarium iuris canonici”, 46(1973), s.366-393.

Fürst C. G.: Clerici vagantes, LThK, Bd. II, Freiburg 19933, kol. 1232.

Ghirlanda G.: De Ecclesiae munere sanctificandi. De ordine. Adnotationes in Codicem, Romae 1983.

Ghirlanda G.: De obligationibus et iuribus christifidelium laicorum. Adnotationes in Codicem, Roma 1983.

Ghirlanda S.: De potestate iuxta schemata a Commissione Codici recognoscendo proposita, „Periodica de re morali, canonica, liturgica”, 70(1981).

Góralski W.: Struktura prawna duszpasterstwa wojskowego w świetle konstytucji apostolskiej papieża Jana Pawła II `Spirituali militum curae' z 21 IV 1986r., „Prawo Kanoniczne”, 32(1989), nr 3-4.

Górka M.: Rola i zadania Rady Kapłańskiej, „Wiadomości Diecezjalne. Organ Urzędowy Kurii Metropolitalnej w Katowicach”, 65(1997), s. 511-519.

Góźdź K.: Posługiwania w Kościele w aspekcie dogmatycznym. Referat wygłoszony w ramach Tygodnia Eklezjologicznego '98 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, 30 III 1998, mps.

Grillmeier A.: Kommentar zum Artikel 28 der Kirchenkonstitution, [w:] Das Zweite Vatikanische Konzil, t. I, Freiburg 1966.

Hemperek P.: Księga IV: Uświęcające zadanie Kościoła, część I: Sakramenty (oprócz sakramentu małżeństwa), [w:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983r., t. III, Lublin 1985.

Hensler R.: Ordensrecht, MK 573-746.

Ioannes Paulus PP. II: Adhortatio apostolica postsynodalis Pastores dabo vobis de Sacerdotum formatione in aetatis nostrae rerum condicione (25 III 1992), AAS 84(1992), s. 657-804; tekst polski w: Adhortacje apostolskie Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996, s. 517-679.

Ioannes Paulus PP. II: Adhortatio apostolica postsynodalis Christifideles laici de vocatione missione Laicorum in Ecclesia et in mundo (30 XII 1988), AAS 81(1989), s. 393-521; tekst polski w: Adhortacje apostolskie Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996, s. 347-480.

Ioannes Paulus PP. II: onstitutio apostolica Spirituali militum curae qua nova canonica ordinatio pro spirituali militum curae datur, (21 IV 1986), AAS 78(1986), s. 481-486.

Instrukcja o niektórych kwestiach dotyczących współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów (13 XI 1998), cz. I: Podstawy teologiczne, „L'Osservatore Romano”. Wyd. polskie, 19(1998), nr 12, s. 32-34.

Krämer P.: Die geistliche Vollmacht, [w:] HKKR, s. 124-131.

Krämer P.: Duszpasterskie posługi i urzędy. Nierozłączność wymiaru sakramentalnego i prawnego, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”, 17(1997), nr 3.

Krukowski J.: Administracja w Kościele. Zarys prawa administracyjnego, Lublin 1983.

Krukowski J.: Komentarz do projektu ogólnej procedury administracyjnej, „Prawo Kanoniczne”, 22(1979), nr 3-4, s. 199-232.

Krukowski J.: Prawa człowieka i prawa chrześcijanina. Problemy teoretyczno-prawne, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 27(1980), z. 5, s. 65-83.

Krukowski J.: Prawna ochrona uprawnień osoby ludzkiej w Kościele, [w:] Kościół i Prawo, red. J. Krukowski, t. II, Lublin 1982, s. 219-244.

Krukowski J.: Problem prawnej odpowiedzialności administracji kościelnej, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 24(1977), z. 5.

Krukowski J.: Sprawiedliwość administracyjna w Kościele, Lublin 1979.

Krukowski J.: Zagadnienie ochrony praw osoby ludzkiej wspołeczności kościelnej, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 19(1972), z. 5, s. 101-113.

Michiels G.: De delictis et poenis, vol. I, Tornaci 1961.

Mörsdorf K.: Lehrbuch des Kirchenrechts, Bd. I, Paderborn 196411.

Müller H.: Diözesane und quasidiözesane Teilkirchen, [w:] HKKR, s. 329-335.

Müller H.: Zum Verhältnis zwischen Episkopat und Presbyterat im Zweiten Vatikanischen Konzil, Wien 1971.

Ochoa X.: Index verborum ac locutionum Codicis Iuris Canonici, Città del Vaticano 19842.

Palazzini P.: Damnificatio, [w:] Dictionarium morale et canonicum, vol. II, Roma 1965, s. 2-6.

Paulus PP. VII: Litterae apostolicae motu proprio Ad pascendum datae. Nonnullae normae ad sacrum diaconatus ordinem spectantes statuuntur (15 VIII 1972), AAS 64(1972), s. 534-540; tekst polski w: PPK, t. V, z. 2, n. 9360-9395.

Paulus PP. VII: Litterae apostolicae motu proprio Ecclesiae Sanctae datae. Normae ad quaedam exsequenda Sacrosancti Concilii Vaticani II decreta statuuntur, 6 VIII 1966, AAS 58(1966), s.757-787; tekst polski w: Posoborowe Prawodawstwo Kościelne, t. I, z. 1, n. 54-149.

Pawluk T.: Idea podstawowych praw człowieka w prawie kościelnym, „Prawo Kanoniczne”, 22(1979), nr 3-4, s. 39-54.

Pawluk T.: Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. II: Lud Boży. Jego nauczanie i uświęcanie, Olsztyn 1991.

Pieronek T.: Rada kapłańska wyrazem soborowej odnowy prezbiterium, „Prawo Kanoniczne”, 12(1969), nr 3-4, s. 3-28.

Pluta W.: Biskup w diecezji, „Ateneum Kapłańskie”, 58(1966).

Primetshofer B.: Inkorporation und Inkardination von Ordensklerikern, [w:] Scientia canonum. Festschrift für F. Potoschnig, hrsg. von H. Paarhammer, A. Rinnerthaler, München 1991, s. 326-336.

Provost J. H.: Posługiwanie B refleksje dotyczące niektórych kwestii kanonicznych, tłum. J. Krukowski, [w:] Kościół i Prawo, red. J. Krukowski, t. XI, Lublin 1993.

Przekop E.: Przewodnik duszpasterski według Kodeksu Jana Pawła II, Olsztyn 1990.

Reinhardt H. J. F.: Inkardination durch Diakonatsweihe, MK 266/1-15.

Reinhardt H. J. F.: Kleriker-Laien-Ordensleute, [w:] Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici von 1983, hrsg. von K.Lüdicke.

Rembaldi I.: Fraternitas sacramentalis et presbyterium, „Periodica de re morali, canonica, liturgica”, 57(1968), s. 330-350.

Ribas J. M.: Incardinación y distribución del clero, Pamplona 1971.

Saier O.: Die hierarchische Struktur des Presbyteriums, AKKR 136(1967), s.341-391.

Schmitz H.: „Gemeindeleitung” durch „Nichtpfarrer-Priester” oder „Nichtpriester-Pfarrer”. Kanonistische Skizze zu dem neuen Modell pfarrlicher Gemeindeleitung des can. 517 '2 CIC, AKKR 161(1992).

Schmitz H.: Die Inkardination im Hinblick auf die konsoziativen Strukturen, [w:] Das konsoziative Element in der Kirche, hrsg. vonW. Aymans, K.-Th. Geringer, H.Schmitz, St. Ottilien 1989, s. 701-710.

Schmitz H.: Officium animarum curam secum ferens, [w:] Ministerium iustitiae, s. 132.

Schmitz H.: Stosunek inkardynacji. Kwestie struktury i problemy regulacji zreformowanej instytucji prawnej, tłum. B. W. Zubert, [w:] Kościół i Prawo, red. J.Krukowski, t. XI, Lublin 1993.

Sobański R.: Problem samookreślenia się osoby w ramach struktur Kościoła, [w:] Kościół i Prawo, red. J. Krukowski, t. II, Lublin 1982, s. 101-122.

Sobański R.: Sakramentalne podstawy prawnej pozycji wiernych w Kościele, „Prawo Kanoniczne”, 13(1970), nr 1-2, s. 143-157.

Socha H.: Das Ordensapostolat in der Teilkirche, München 1973.

Socha H.: Seelsorgeämter im vollen Sinne, MK 150/1-12.

Socha H.: Träger und Ausübung, MK 129/1-15.

Steinbach J.: Das Inkardinationsrecht. Eine rechtsvergleichende Untersuchung der kodikarischen Normen des CIC und des CCEO aufgrund der konziliaren Lehre, Würzburg 1996.

Sztafrowski E.: Podręcznik prawa kanonicznego, t. I, Warszawa 1984.

Sztafrowski E.: Współpracownicy biskupa diecezjalnego w pasterskim posługiwaniu, Warszawa 1977.

Sacra Congregatio pro Episcopis: Directorium Ecclesiae Imago de pastorali ministerio Episcoporum (22 II 1973), Typis Polyglottis Vaticanis 1973; tekst polski w: PPK, t. VI, z. 1, nr 10374-11035.

Urrutia F. J.: De normis generalibus. Adnotationes in Codicem. Liber I, Romae 1983.

Weiss A., Zubert B. W.: Egzempcja, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. IV, Lublin 1995, kol. 731-733.

Wójcik W.: Rada kapłańska, „Ateneum Kapłańskie”, 60(1968), s. 221-233.

Wójcik W.: Rozwój instytucji rad kapłańskich, „Ateneum Kapłańskie”, 62(1970), s. 441-448.

Wójcik W.: Udział kapłanów w zarządzie Kościołem, „Ateneum Kapłańskie”, 58(1966).

Wroceński J.: Rada Kapłańska według Kodeksu Prawa Kanonicznego, „Prawo Kanoniczne”, 36(1993), nr 1-2, s. 19-40.

Zubert B. W.: Inkardynacja-ekskardynacja, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. VII, Lublin 1997, kol. 224.

Zubert B. W.: Księga II: Lud Boży, część III: Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, [w:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983r., t. II, cz. III, Lublin 1990.