Godność człowieka w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego

Jadwiga Potrzeszcz

Jadwiga Potrzeszcz Katolicki Uniwersytet Lubelski

Słowa kluczowe: godność człowieka; prawa człowieka; Trybunał Konstytucyjny

Abstrakt

The paper analyses and interprets the Polish Constitutional Tribunal judicature in order to examine how the concept of human dignity is understood by this court, and what normative contents are included in the concept of human dignity, as it is formed by the Tribunal judicature.

According to the Tribunal, the concept of human dignity must be understood in two aspects: on the one hand, dignity is an ontic value, innate and indispensable; on the other hand, it is a value which people acquire in the course of their lives, and may lose it through their own or others' acts. This distinction has an enormous impact on the practice of the Constitutional Tribunal judicature.

Bibliografia

Böckenförde E.-W.: Państwo prawa w jednoczącej się Europie, Warszawa 2000.

Bucińska J.: Godność człowieka jako podstawowa wartość porządku prawnego, „Prawo – Administracja – Kościół”, 2001, nr 2/3 (6/7).

Complak K. (red.): Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001.

Complak K. (red.): Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej Konstytucji, „Przegląd Sądowy”, 1998, nr 5.

Dudek D.: Wprowadzenie, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997 roku. Wybór źródeł, Lublin 1998.

Dutkiewicz P.: Problem aksjologicznych podstaw prawa we współczesnej polskiej filozofii i teorii prawa, Kraków 1996.

Gałkowski J. W.: Jan Paweł II o godności człowieka, [w:] J. Czerkawski (red.), Zagadnienie godności człowieka, Lublin 1994.

Garlicki L.: Komentarz do art. 30 Konstytucji, (w druku).

Gogacz M.: Filozoficzna identyfikacja godności osoby, [w:] J. Czerkawski (red.), Zagadnienie godności człowieka, Lublin 1994.

Jabłoński M.: Pojęcie i ochrona godności człowieka w orzecznictwie organów władzy sądowniczej w Polsce, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001.

Kant I.: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Wiesbaden 1960.

Kempen B.: Godność człowieka jako idea przewodnia konstytucji w Europie, [w:] J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i prawo, t. I: Podstawy jedności europejskiej, Lublin 1999.

Kordela M.: Zarys typologii uzasadnień aksjologicznych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Bydgoszcz–Poznań 2001.

Kość A.: Podstawy filozofii prawa, wyd. 2. poszerzone, Lublin 2001.

Krąpiec M. A.: Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1999.

Krukowski J.: Chrześcijańska koncepcja praw człowieka podstawą jedności Europy, [w:] Prawnik katolicki a wartości prawa, red. T. Szymański, Kraków 1999.

Krukowski J.: Godność człowieka podstawą konstytucyjnego katalogu praw i wolności jednostki, [w:] L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Warszawa 1997.

Łukasiewicz J.: Zarys nauki administracji, Warszawa 2004.

Mazurek F. J.: Godność człowieka a prawa człowieka, „Roczniki Nauk Społecznych”, 8(1980).

Mazurek F. J.:Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin 2001.

Mazurek F. J.:Pojęcie godności człowieka. Historia i miejsce w projektach konstytucji III Rzeczypospolitej, „Roczniki Nauk Prawnych”, 6(1996).

Mazurek F. J.:Prawa i obowiązki człowieka w świetle katolickiej nauki społecznej, „Kościół iPrawo”, 11(1993).

Piechowiak M.: Filozofia praw człowieka, Lublin 1999.

Potrzeszcz J.: Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, „Roczniki Nauk Prawnych”, 12 (2002), z. 1.

Robbers G.: Religia i wolność religijna w Niemczech – Bóg w ustawie zasadniczej, [w:] J. Krukowski (red.), Kultura i Prawo, t. IV: Religia i wolność religijna w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie integracji europejskiej, Lublin 2004.

Rodziński A.: Osoba, moralność, kultura, Lublin 1989.

Styczeń T.: Prawda o osobie: Godność osobista wobec godności osobowej, „Ethos”, 12(1997), nr 1-2.

Styczeń T.: W drodze do etyki, Lublin 1984.

Tuleja P.: Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności, Zakamycze 2003.

Urbanek L.: Pojęcie godności człowieka w Konstytucji RP z 1997 r. a problem definicji, „Prawa Człowieka”, 2000, nr 7.

Winczorek P.: Dyskusje konstytucyjne, Warszawa 1996.

Winczorek P.: Problem prawa naturalnego w dyskusjach konstytucyjnych, [w:] M. Szyszkowska (red.), Powrót do prawa ponadustawowego, Warszawa 1999.

Wojtyczek K.: Ochrona godności człowieka, wolności i równości przy pomocy skargi konstytucyjnej, [w:] K. Complak (red.), Godność człowieka jako kategoria prawna, Wrocław 2001.